ALİ CANİP YÖNTEM’İN SANATA VE EDEBİYATA BAKIŞI

Milli edebiyat akımının önde gelen isimlerinden olan Ali Canip Yöntem (1887 - 1967), şiirin yanı sıra edebiyat teorisine ve eleştirisine ilişkin eserler de vermiştir. Milli edebiyata mensup olmadan önce, Muallim Naci'den Edebiyatı Cedidecilere, Fecr-i Âticilere uzanan çizgide geniş bir arayış içinde olan yazar, yazdığı çok sayıdaki makalesinde, gerek dönemindeki Türk edebiyatına, gerekse klasik edebiyatımıza ve Batı edebiyatına hakimiyetiyle, günümüz sanatçı ve araştırmacılarına ışık tutacak derinlikli düşüncelere sahiptir. Makalemizde; söz konusu yazılarından hareketle, Yöntem'in; sanat ve edebiyatın ne olduğu, ne için var olduğu, gücünün ve etkisinin ne olabileceği, sanat ve edebiyattan nasıl yararlanılabileceği, sanatta taklit, haz, güzellik, sezgi, deha kavramlarının yeri ve önemi, sanatın gayesi, sanatçı - sanat mektebi ilişkisi, sanat ve diyalektik, şiir ve bilgi, şiir ve duygu gibi meselelerdeki görüşleri taranarak, bu düşünceleri bütünlüklü bir biçimde değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bunların dışında, milli edebiyat kavramının gerçekte ne olduğu ve nasıl anlaşılması gerektiği, bizde "milli"lik kavramı değerlendirilirken yapılan hatalar, milli edebiyat bağlamında değerlendirildiğinde sanatçı - halk ilişkisinin boyutları gibi başlıklarda toplanabilecek problemler de Ali Canip Yöntem'in makalelerine konu olmuş ve tarafımızdan, yazarın bu meselelerdeki görüşleri incelenmeye çalışılmıştır. Yöntem, ayrıca, edebi eleştirinin sınırları ve eleştirmenin sahip olması gereken nitelikleri sorunlarına da değinmiş, edebi eleştirinin edebi metinle olan ilişkisini önemsemiştir

ALİ CANİP YÖNTEM’S PERSPECTIVE TO ART AND LITERATURE

Ali Canip Yöntem who is one of the prominent names of the national literary movement gave many works relating to literary theory and criticism as well as poem. Before being connected to national literary, author who has largely been seeking on the line extending from Muallim Naci to Cedideci (New Literature movement) and Fecr-i Aticis (Dawn of the Future) has deep thoughts in his many articles that will light the way for today’s artists and researchers either due to his command of our classical literature or of Western Literature. From his writings in question, in our article, opinions of Yöntem about some matters such as what is the art and literature, why it is existing, what could be its power and effect, how to take advantage of art and literature, the place and importance of the imitation in art, pleasure, beauty, perception and genius concepts, purpose of art, relationship between artist and school of art, art and dialectic, poem and knowledge, poem and sensation etc were scanned and these opinions were wholly attempted to be assessed. Apart from these, problems collected under some titles such as what, in fact, is the concept of national literature ad how it should be understood, our mistakes when assessing the concept “national”, dimensions of artist and public when assessing within the context of national literature have been the topic of the Ali Canip Yöntem’s articles and opinions of author about these issues were attempted to be examined by us. Yöntem also referred to the problems about limits of literary criticism and features which a reviewer must have, and attached importance to the relationship of literary criticism with literary text

___

ALVER, Köksal, Edebiyat Sosyolojisi İncelemeleri, Hece Yayınları, Ankara, 2004b.

ALVER, Köksal, Edebiyat Sosyolojisi, Hece Yayınları, Ankara, 2004a.

Büyük Türk Klasikleri, “Ali Canib Yöntem” maddesi, C. 12, Ötüken-Söğüt, İstanbul, 1992.

IŞIK, İhsan, Türkiye Edebiyatçıları ve Kültür Adamları Ansiklopedisi, 2. bs., Elvan Yay., Ankara, 2007.

İNAL, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri, 3. bs., Dergah Yay., İstanbul, 1988.

İsmail Habib, (SEVÜK), Edebi Yeniliğimiz, Remzi Kitabevi, İstanbul, 1933.

MORAN, Berna, Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, 8. bs., Cem Yay., İstanbul, 1991.

SEVGİ Ahmet, Özcan Mustafa, Prof. Ali Canip Yöntem‟in Eski Türk Edebiyatı Üzerine Makaleleri, Sözler Yay., İstanbul, 1996.

SEVGİ, Ahmet, ÖZCAN, Mustafa, Prof. Ali Canip Yöntem‟in Yeni Türk Edebiyatı Üzerine Makaleleri, 2. bs., Tablet Kitabevi, Konya, 2005.

TUNCER, Hüseyin, Meşrutiyet Devri Türk Edebiyatı, Akademi Kitabevi, İzmir, 1994.

Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, “Yöntem, Ali Canib” maddesi, C. 8, Dergah Yay., İstanbul, 1998.

UÇAN, Hilmi, Dilbilim, Göstergebilim ve Edebiyat Eğitimi, Hece Yay., Ankara, 2008.

UÇAN, Hilmi, Yazınsal Eleştiri ve Göstergebilim, 2. bs., Hece Yay., Ankara, 2006.

ÜNLÜ, Mahir, ÖZCAN, Ömer, 20. Yüzyıl Türk Edebiyatı, İnkılap Kitabevi, İstanbul, 2003.

YÜKSEL, Ayşegül, Yapısalcılık ve Bir Uygulama, 2. bs., Gündoğan Yay., Ankara, 1995.