AÇIK - ÖRGÜN EĞİTİM SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARI VE ÖĞRETİM PROGRAMINDA SOMUT OLMAYAN KÜLTÜREL MİRAS ÖGELERİ

Toplumların kimliğinin bir parçasını oluşturan kültürel mirasın dil yoluyla aktarılan boyutu olan somut olmayan kültürel mirasın (SOKÜM) nesilden nesle ulaştırılmasında eğitime büyük rol düşmektedir. Eğitim sisteminin ilköğretim basamağının ortaokul kademesinde okutulmakta olan Sosyal Bilgiler dersine de SOKÜM'ün korunması bilincinin kazandırılmasında büyük sorumluluklar düşmektedir. Bu sorumluluğun yerine getirilmesinde öğretmenler önemli bir etkendir. Ancak, bu bilincin kazandırılmasında sadece öğretmenin edindiği bilgi ve deneyimler yeterli olmayabilir. Bu nedenle, bireye SOKÜM'ün korunması ile ilgili bilgi, beceri ve değerlerin kazandırılmasında öğretmene yardımcı olacak ders kitapları ve öğretim programlarının yeri de önemlidir. Örgün eğitimin yanında açık öğretim sisteminde de öğrencilere ders notları verilmektedir. Bazı nedenlerden ötürü örgün eğitim sisteminde okula devam edemeyen bireylere verilen bu ders notlarında da SOKÜM'e ilişkin kazanımlara ve konulara yer verilmesi gerekmektedir. Açık ve örgün eğitim Sosyal Bilgiler ders kitapları ve öğretim programlarında SOKÜM ögelerine yer verilme durumunu belirlemeyi amaçlayan bu araştırma bu önemden yola çıkılarak desenlenmiştir. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Araştırmada elde edilen veriler, NVivo 10 paket programı ile betimsel olarak analiz edilmiştir. Araştırma sonunda; SOKÜM ögelerine yer verilme durumunun program kapsamında 7. Sınıf, ders kitaplarında ise 5. Sınıf düzeyinde üst düzeye çıktığı; öğretim programları ile ders kitapları arasında SOKÜM ögelerine yer verilme bakımından bir uyumun olmadığı; ders kitaplarında ve öğretim programlarında en fazla sözlü gelenekler ve anlatımlar ögesine yer verildiği belirlenmiştir. Ayrıca örgün eğitim ders kitapları ve açık öğretim ders notları karşılaştırıldığında SOKÜM ögelerine örgün eğitim ders kitaplarında daha fazla yer verildiği tespit edilmiştir

ELEMENTS OF THE ICH IN OPEN - FORMAL EDUCATION SOCIAL STUDIES TEXTBOOKS AND CURRICULUM

Education plays an important role in passing down the intangible cultural heritage (ICH) from generation to generation. ICH is a dimension of the cultural heritage that constitutes a part of the identity of society and it is transferred through language. Social Studies, taught at the secondary school stage of primary education, also has big responsibilities in raising ICH awareness of the individuals. Teachers are significant factors to meet this responsibility. However, only the experiences and the knowledge that the teacher has acquired may not be enough. Therefore, the places of course books and curricula are of importance in providing the individual with the necessary knowledge, skill and moral to protect the ICH. Students are given lecture notes not only in formal education but also in open education system. These lecture notes given to the individuals who cannot continue their education in formal education because of some reasons should also consist of attainments and topics related to ICH. Based on this importance, this study aiming to determine the situation of ICH elements in Social Studies course books and Social Studies curricula of formal and open education was designed. Document analysis as a qualitative research method was applied in the study. The obtained data were analysed descriptively by NVivo 10 software program. At the end of the study it was determined that within the scope of curricula 7th grade curricula and within the scope of course books 5thgrade course books had the most ICH elements; there was not a harmony between curricula and course books in terms of giving place to ICH elements; most place were given to oral traditions and narrations in course books and curricula. Moreover, when formal education course books and open education lecture notes were compared, it was found that there were more ICH elements in formal education course books

PDF

___

Akay, A. S. (2006). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Tarih Araştırmalarında Kaynak Olma Özelliği. Milli Folklor Dergisi, 70, 38-58.
Akhan, N. E. (2014). Teaching Intangible Cultural Heritage In The Social Studies Courses. International Online Journal of Educational Sciences, 6 (3), 722-736.
Arıkan, İrfan. (2012). İlköğretim 7. Sınıf Öğrencilerinin Kültürel Miras İle İlgili Başarı Düzeyleri Ve Tutumlarının Bazı Değişkenlerle İncelenmesi (Adıyaman Örneği), (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Adıyaman Üniversitesi/Adıyaman.
Arıoğlu, İ. E. ve Aydoğdu Atasoy, Ö. (2015). Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Geleneksel El Sanatları Ve Kültür Ve Turizm Bakanlığı / Within The Context Of Intangible Cultural Heritage Traditional Craftsmanship And Ministry Of Culture And Tourism, TURKISH STUDIES -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-,10/16, 1308-2140.
Buluç B. (2007). Eğitimin Amaç ve İşlevleri. E. Karip (Ed.). Eğitim Bilimine Giriş içinde. Ankara: Pegem A.
Çankaya, E. (2006). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Müzecilik Bağlamında Korunması. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi/İstanbul.
Çençen, N. Ve Akça Berk, N. (2014). İlköğretim 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Programlarında Türk Halk Kültürü Öğelerinin Yeri ve Önemi. E- Kafkas Eğitim Araştırmaları Dergisi, 1 (3), 13- 25.
Çengelci, T. (2012). Sosyal Bilgiler Öğretim Programında Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yeri. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25 (1), 185-203.
Çetin, T. (2010). Cumalıkızık Köyünde Kültürel Miras ve Turizm Algısı. Milli Folklor Dergisi, 87, 181-190.
Çiçekoğlu, N. (2014). Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcıları: Rize El Sanatı Ustaları Üzerine Bir İnceleme (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Gazi Üniversitesi/Ankara.
Deveci, H. (2009). Sosyal Bilgiler Dersinde Kültürden Yararlanma: Sosyal bilgiler Öğretmenlerinin Kültür Portfolyolarının İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilgiler Dergisi, 8 (28), 1-19.
Erkal, H. (2010). UNESCO Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Sistemlerinin Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasındaki Etkileri Üzerine Ulusal Sistemler Analizi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü.
Gürçayır, S. (2011). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi Üzerine Eleştirel Bir Okuma. Milli Folklor Dergisi, 92, 5-12.
Gürgil, F. (2011). İlköğretim Sosyal Bilgiler Programında Halk Kültürünün Yeri: İlköğretim Öğrencilerinin Halk Kültürü Dersi Uygulamalarına İlişkin Görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi/Ankara.
Gürkan, B. (2015). Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarının Somut Olmayan Kültürel Miras Açısından İncelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Çukurova Üniversitesi/Adana.
Kızılçaoğlu, A. (2003). Ortaöğretim Coğrafya Ders Kitapları Değerlendirme Ölçütleri. Marmara Coğrafya Dergisi, 8, 19-33.
Kızılçelik, S. (2001). Küreselleşme ve Sosyal Bilimler. Ankara: Anı.
Koç, A. (2014). Eskişehir’in Somut Olmayan Kültürel Mirası. A. Koç (Ed.). Ankara: Sistem Ofset Basım Yayın San.
Kolaç, E. (2009). Somut Olmayan Kültürel Mirası Koruma, Bilinç ve Duyarlılık Oluşturmada Türkçe Eğitiminin Önemi. Millî Folklor Dergisi, 82, 19-31.
Kutlu, M. M. (2009). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunmasında Eğitime Yönelik İlk Adım: Halk Kültürü Dersi. Milli Folklor Dergisi, 82, 13-18.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi 6-7. Sınıflar Öğretim Programı ve Kılavuzu (Taslak Basım). Ankara: Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı.
Oğuz, M. Ö. (2007). UNESCO, Kültür ve Türkiye. Milli Folklor Dergisi, 73, 5-11.
Oğuz, M. Ö. (2008). SOKÜM’ ün Korunması Sözleşmesine Giden Yolda 1989 Tavsiye Kararı. Milli Folklor Dergisi, 80, 26-32.
Oğuz, M. Ö. (2009). Somut Olmayan Kültürel Miras ve Kültürel İfade Çeşitliliği. Milli Folklor Dergisi, 82, 6-12.
Oğuz, M. Ö. (2013a). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir?. Ankara: Geleneksel.
Oğuz, M. Ö. (2013b). Terim Olarak Somut Olmayan Kültürel Miras. Milli Folklor Dergisi, 100, 5- 13.
Öztürk, C. ve Otluoğlu R. (2002). Sosyal Bilgiler Öğretiminde Edebi Ürünler ve Yazılı Materyaller. Ankara: Pegem A.
Ünal, F. (2013). İlköğretim Sosyal Bilgiler Ders Kitaplarında Yer Alan Halk Kültürü Öğelerinin Değerlendirilmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6 (14), 611- 644.
Ünlü, İ. (2012). İlköğretim 8. Sınıf Öğrencilerinin Kültür Algılarının İncelenmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13 (1), 77-92.
Yeşilbursa, C. C. (2011). Sosyal Bilgilerde Miras Eğitiminin Öğrencilerin Somut Kültürel Mirasa Karşı Tutumlarına ve Akademik Başarılarına Etkisi (Yayınlanmamış doktora tezi). Gazi Üniversitesi/Ankara.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
Yolcu, M. A. (2015). Nevşehir’de Yaşayan Geleneksel Mesleklerin Değişim Ve Dönüşümü/ The Transformation And Changıng Of Living Traditional Professions in Nevsehir, Turkish Studies -International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic-, 9/2, 1719-1738.