5 YAŞ ÇOCUKLARININ SORUMLULUK KAZANMA DÜZEYLERİ İLE SOSYAL BECERİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ
Bu çalışma ile okul öncesi eğitime devam eden 5 yaş çocuklarının sorumluluk kazanma düzeyleri ile sosyal becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada betimsel yöntem ve tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma grubu 2016-2017 eğitim ve öğretim yılında Çanakkale ilinde yer alan ve basit rastgele örnekleme yöntemiyle seçilen okul öncesi eğitim kurumlarında devam eden 50 çocuktan oluşmaktadır. Veri toplama araçları olarak Gresham ve Elliott (1990) tarafından geliştirilen ve Elibol Gültekin (2008) tarafından geçerlik ve güvenirlik çalışmaları yapılan “Sosyal Becerileri Değerlendirme Sistemi” ile Şahan (2011) tarafından geliştirilen “Okul Öncesi 5-6 Yaş Grubu Öğrencilerinin Sorumluluk Düzeyleri Anketi” kullanılmıştır. Çalışmadan elde edilen veriler uygun istatistiki yöntemler kullanılarak analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda Sorumluluk Ölçeği ile Sosyal Beceri Derecelendirme Sistemi Alt Ölçeklerinden Sosyal Beceriler Ölçeği puanları arasında pozitif yönde yüksek ve anlamlı bir ilişki; Problem Davranışlar Alt Ölçeği puanları arasında negatif yönde orta ve anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Ayrıca Sorumluluk Ölçeği puanı ile Sosyal Beceri Ölçeği işbirliği ve özdenetim alt boyutlarıyla arasında pozitif yönde, orta düzeyde ve anlamlı; atılganlık alt boyutu ile arasında ise yine pozitif yönde yüksek düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Problem davranışlar alt ölçeği dışsal ve içsel problemler alt boyutlarıyla Sorumluluk Ölçeği puanları arasında negatif yönde orta düzeyde ve anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bu araştırma sonucunda çalışma grubunu oluşturan çocuklar üzerinden elde edilen sonuçlara göre çocukların sorumluluk düzeyleri yükseldikçe olumlu sosyal davranışlarında da artış olduğu söylenebilir.
INVESTIGATION OF THE RELATIONSHIP BETWEEN RESPONSIBILITY AND THE SOCIAL SKILLS OF 5 YEARS OLD CHILDREN
The study aims to investigate the relationship between social skills of 5-year-old children and their level of responsibility gain. Descriptive method and survey model are employed in the study. 50 randomly selected children enrolled in pre-school institutions in Çanakkale during the 2016-2017 academic year participated in the study. Social Skills Rating System developed by Gresham and Elliott (1990) and validity and reliability measures conducted by Elibol Gültekin (2008) and the survey assessing the responsibility level of 5-6- year-old pre-school children developed by Şahan (2011) were employed as data collection instruments. The collected data was analyzed by statistical methods in line with the purpose of the study. As a result of the study, there was a positive and significant relationship between Responsibility Scale and Social Skills Scale scores. It was found that there was a negative and moderate relationship between the Problem Behaviors subscale scores. In addition between the Social Responsibility Scale score and cooperation and self-control sub-dimensions were found positive moderately significant relationship. Also it was found that there was positive high and significant relationship between the assertiveness sub-dimension. It was found that there was a moderate and significant relationship between the Problem Behaviors subscale external and internal problems sub-dimensions and Responsibility Scale scores. Consequently, it can be said that children’s level of prosocial behaviors related directly proportional the level of responsibility.
___
- Acar, I. H. & Ucus Güldalı, S.(2017). Assessment of the relationships between parents and teachers:
Validation and reliability study of the parent-teacher relationship scale. Turkish Studies,
12(28)
- Aslan, E. (2008). Drama temelli sosyal beceri eğitiminin 6 yaş çocuklarının sosyal ilişkiler ve işbirliği
davranışlarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler
Enstitüsü, Aydın.
- Avcıoğlu, H. (2009). Etkinliklerle sosyal beceri öğretimi. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Berk, L. (2007). Exploring lifespan development. Illinois: Pearson Education Inc.
- Bilgiç, N. (2003). Sorumluluk eğitimi. Ankara: Mamak Rehberlik Araştırma Merkezi.
- Bukatko, D. & Daehler, M. (2004). Child development: a thematic approach. (5th Ed.). New York:
Houghton Mifflin Company.
- Caldarella, P., & Merrell, K. W. (1997). Common dimensions of social skills of children and
Adolescents: a taxonomy of positive behaviors. School Psychology Review, 26(2), 264-278.
- Çubukçu, Z. ve Gültekin, M. (2006). İlköğretimde öğrencilere kazandırılması gereken sosyal
Beceriler.
Türk
Dünyası
Sosyal
Bilimler
Dergisi,
37,155-174.
http://dergipark.gov.tr/download/article-file/234388
adresinden
20.18.2018
tarihinde
edinilmiştir.
- Dizman, H.(2003). Anne-babası ile yasayan ve anne yoksunu olan çocukların saldırganlık
Eğilimlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Elibol Gültekin, S. (2008). 5 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin bazı değişkenler açısından
değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Elliot, S.N & R.T. Busse (1991). Social skills assesment and intervention with children and
adelescens: guidelines for assesment and training procedures. School Psychology
International. 12, 63-83.
- Gresham, F. M., & Elliot, S. N. (1990). Social skills rating system manual. Circle Pines, MN:
American Guidance Service.
- Gresham, F. M., & Reschly, D. J. (1987). Dimensions of social competence: method factors in the
assessment of adaptive behavior, social skills and peer acceptance. Journal of School
Psycholog, 25, 108-117.
- Gülay, H. ve Akman, B., (2009). Okul öncesi dönemde sosyal beceriler. Ankara: Pegem Akademi
Yayıncılık.
- İnci, M. A. & Deniz, Ü. (2015). Anasınıfı ve ilkokul birinci sınıfa devam eden çocukların sosyal
beceri gelişimlerinin incelenmesi, Turkish Studies, 10 (3), 545-552
- Kapıkıran, N., İvrendi, A. ve Adak, A. (2006). Okul öncesi çocuklarında sosyal beceri: durum
saptaması. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1): 20-21.
http://pauegitimdergi.pau.edu.tr/Makaleler/ adresinden 20.10.2018 tarihinde edinilmiştir.
- Karaoğlu, M. (2011). Başarıya ilk adım erken müdahale programının 5-6 yaş grubu çocuklarının
problem davranışlarına, sosyal becerilerine ve akademik etkinliklerle ilgilenme sürelerine
etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Kostelnik, M. J., Whiren, A. P., Soderman,A. K. ve Gregory, K.(Eds.). (2006). Guiding children’s
social development theory to practice. United States:Thomson DelmarLearning.
- Merrell, K. W. (2001). Assessment of children’s social skills: recent developments, best practices, and
new directions. Exceptionality, 9(1), 3-18. http://psycnet.apa.org/record/2001-17747-001
adresinden 20.10.2018 tarihinde edinilmiştir.
- Merrell, K. W., Streeter, A. L., Boelter, E. W., Caldarella, P., & Gentry, A. (2001). Validity of the
home and community social behavior scales: comparisons with five behavior-rating scales.
Psychology in the Schools, 38, 313-325. http://psycnet.apa.org/record/2001-07561-003
adresinden 20.10.2018 tarihinde edinilmiştir.
- Neslitürk S., Çamlıbel Çakmak, Ö. ve Karakuş Özdemir, E., (2016). Annelerin sosyal sorun çözme
becerileriyle
çocukların
sosyal
becerileri
arasındaki
ilişki.
The
Journal
of
Academic
Social
Science
Studies.
Sayı
44.
https://www.jasstudies.com/dergitamdetay.aspx?id=3245 adresinden 20.10.2018 tarihinde
edinilmiştir.
- Öncü-Çelebi, E. (2002). Erken çocukluk döneminde sorumluluk eğitimi. Çoluk Çocuk Dergisi, 21, 14-
17.
- Özbey, S. (2009). Anaokulu ve anasınıfı davranış ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalışması ve
destekleyici eğitim programının etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Özbey, S. (2010). Okul öncesi çocuklarda uyum ve davranış problemleriyle başa çıkmada ailenin rolü.
Aile ve Toplum, 6 (22).
- Özdemir Beceren, B. (2012). Güçlü başlangıç sosyal duygusal öğrenme programı’nın 5 yaş
çocuklarının sosyal ve duygusal gelişimleri üzerine etkisi. Doktora tezi, Marmara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Polat Unutkan, Ö.(2007). Okul öncesi dönemde sorumluluk eğitimi. A. Oktay ve Ö. Polat Unutkan
(Ed.). Okul Öncesi Eğitimde Güncel Konular (189–197). İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
- Powell, M.F. (1985). A program of life-skills training through ınterdisciplinary group processes.
Journal of Group Psychotherapy, Psychodrama, & Sociometry, 38(1), 23-34.
http://asgppjournal.org/ adresinden 18. 01.2018 tarihinde edinilmiştir.
- Poyraz-Tüy, S. (1999). 3-6 yaş arasındaki işitme engelli ve işiten çocukların sosyal beceri ve
problem davranışları yönünden karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Ramazan M. O., Ünsal F. Ö. (2012). A study on the relationship between the social-emotional
adaptationand behavioral problems of 60-72 month old preschoolers. Procedia - Social and
Behavioral Sciences, 5828-5832.
- Santrock, J. (2010). Educational psychology. (5th Edition). New York: Mc Graw Hill.
- Sürücü, Ö. (2007). Çocuklarda Otokontrol ve Sorumluluk Bilinci. Çoluk Çocuk Dergisi Aylık Anne
Baba ve Eğitimci Dergisi, 16-17.
- Şahan, B. (2011). Okulöncesi 5-6 yaş grubu öğrencilerin sorumluluk kazanma düzeylerinin, öğretmen
ve veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart
Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale
- Trawick-Swith, J. (2013). Erken çocukluk döneminde gelişim [çok kültürlü bir bakış açısı]. (Early
Childhood Development [A Multicultural Perspective]). (Çev. Ed. Berrin Akman). Ankara:
Nobel Yayıncılık.
- Tunçeli, H. İ. (2012). Anaokullarına devam eden 6 yaş çocuklarının sosyal becerilerinin okul
olgunluklarına etkilerinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi. Hacettepe
Üniversitesi sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Türk Dil Kurumu (2018). Büyük Türkçe Sözlük www.tdk.gov.tr adresinden 20.10.2018 tarihinde
edinilmiştir.
- United Nations Educational Scientific and Cultural Organization (UNESCO). (2009). Understanding
Life
Skills.
http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001469/146963e.pdf
adresinden
20.10.2018 tarihinde edinilmiştir.
- Uysal, A. & Balkan, İ.K. (2015). Sosyal beceri eğitimi alan ve almayan okul öncesi çocukların, sosyal
beceri ve benlik kavramı düzeyleri açısından karşılaştırılması. 2. Psikoloji Çalışmaları /
Studies in Psychology, 35(1), 27-56.
- Ünsal, F. Ö. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 60-72 aylık çocukların sosyal duygusal
uyumları ile davranış sorunları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi.
Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Ünsal, F. Ö. (2016). Okul öncesi çocuklar için psikolojik dayanıklılık programının 5 yaş çocuklarının
sosyal becerilerine ve problem davranışına etkisi. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Ünsal, F. Ö.,Uyanık Balat G. (2016). The effects of resilience program for preschoolchildren on 5 year
old children’ s social skills. Eğitim Kuram ve Uygulama Araştırmaları Dergisi, 2, 1-10.
- World Health Organization (WHO). (1997). Life skills education for children and adolescents in
schools: ıntroduction and guidelines to facilitate the development and implementation of life
skills programmes. Geneva, Switzerland: WHO Programme on Mental Health.
- Yaşar-Ekici, F. (2013). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki aile katılım çalışmalarına katılan ve
katılmayan ailelerin çocuklarının sosyal beceri ve problem davranışlar açısından
karşılaştırılması. Doktora Tezi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
- Yıldırım, G. & Karaman, N.N. (2016). Okul öncesi dönemdeki çocukların sosyal duygusal uyumları
ile sosyal beceri düzeyleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Turkish Studies, 11 (9), 965-
978.
- Yiğit, R. ve Yılmaz, H. (2011). İlköğretim ıı. Kademe öğrencilerinin sosyal beceri düzeyleri ile benlik
saygısı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi 31, 335-
347.