1980 ASKERİ DARBESİNİN MİMARI KENAN EVREN’İN ÖLÜMÜNÜN TÜRK BASININDAKİ SUNUMU

12 Eylül 1980 tarihinde meydana gelen askeri darbenin Türkiye tarihinde önemli bir yeri bulunmaktadır. Yönetimin askeri güçlerin eline geçtiği bu dönemde Türkiye tarihi açısından olduğu kadar yönetim şekli, ekonomisi, yaşam tarzı ve fikirsel yapısı açısından da 80 darbesi bir dönüm noktasını oluşturmaktadır. Askeri darbenin mimarlığını 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren üstlenmiştir. Çok sayıda gazetenin kapatıldığı, sansür edildiği ve birçok gazetecinin suikasta kurban gittiği, işkenceye maruz bırakıldığı dönemin Cumhurbaşkanı Kenan Evren darbeden 35 yıl sonra, 09 Mayıs 2015 tarihinde gece yarısına doğru hayatını kaybetti. Söz konusu dönemde basının üzerinde baskı kurarak susturan ya da kendisinden yana bir söylem yaymasına neden olan Kenan Evren'in ölümünün ardından Türk basının nasıl bir söylem ürettiği merak edilen bir konu olmuştur. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı; 1980 askeri darbesinin aktörü 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren'in ölümünün Türk basını tarafından nasıl bir söylem üretilerek sunulduğunu ve gazete sayfalarında nasıl yer bulduğunu incelemektir. Ekonomi ve spor gazetelerinin inceleme dışında bırakıldığı çalışmada Türk ulusal basınından 23 gazetenin bir haftalık sayıları incelenmiştir. Gazetelerin konuyla ilgili tüm haber, fotoğraf ve karikatürlerinin incelendiği çalışmada yöntem olarak vanDijk'ın eleştirel söylem analizi yöntemi kullanılmıştır. Çalışmanın bulguları, Evren'in ölümünün ardından Türk basınının çoğunlukla konuya eleştirel yaklaştığını ve bir nebzede olsa o dönemin intikamını almaya çalıştığını göstermiştir

THE MEDIA REFLECTION OF DEATH NEWS OF KENAN EVREN, THE CHIEF OF 1980 TURKISH COUP DETAT

Turkish coup d’état on 12th September 1980 has a great importance in Turkish history. The case of military coup over Turkish democracy is a turning point in Turkish politic life, economy, life style and people ideology. Kenan Evren who later became 7th president of Turkey headed the 12 September 1980 Turkish coup d’état. During this period, a lot of journal companies were closed and censored; many journalists were assassinated and tortured on jail. Kenan Evren as a president suppressed the media and forced them to publish news in favor of him and his governance in Turkey during this period of military intervention. 35 years later than the Turkish coup d’état, Kenan Evren passed away on the night of 9th May 2015 and the death news has made a tremendous impact on media because how the death news was reflected media and people’s opinions about it has became one of the most important issues of concern in Turkish media. Therefore, the aim of this paper is to show how the death news of Kenan Evren, the main character of this period of military intervention and suppressed media, was reflected on the newspaper and how the press evaluate the news by producing different discourse. In this paper, the economy and sport newspapers were excluded and weekly volumes of 23 Turkish national newspapers were examined. Critical discourse analysis of van Dijk was used in this paper while evaluating the all-news caricatures and images about the regarded issue. The findings show that Turkish media has taken the death news into consideration very critically and to some extent media has taken its own revenge

PDF

___

AHMAD, F. (2002), Modern Türkiye’nin Oluşumu, İstanbul: Doruk Yayınları.
AKCA, E. B. (2009). “İdeoloji- Dil- Söylem ve Anlam İlişkisi: Medyada Anlamın Toplumsal İnşası”, Ed: İsmet Parlak, Medyada Gerçekliğin İnşası: Türk Medya Söylemine Eleştirel Bir Bakış, Konya: Çizgi Kitabevi.
ASKER, A. (2009). “Gazeteci Milletvekilleri: 1980-2009”, Der: Korkmaz Alemdar, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün- Bugün- Yarın, Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
BALIK, M. (2009). “Türk Romanında 12 Eylül Darbesi”, TurkishStudies- International PeriodicalFortheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic Volume 4 /1-II Winter 2009, p.2373- 2411, Ankara- Turkey.
BORAL, G. (2009). “Basının 24 Ocak Kararları Karşısında Tutumu”, Der: Korkmaz Alemdar, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün- Bugün- Yarın, Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
BÜYÜKKANTARCIOĞLU, S. N. (2012). “Söylem İncelemelerinde Eleştirel Dilbilimsel Boyut: Eleştirel Söylem Çözümlemesi ve Ötesi”, Ed: Ömer Özer, Haberi Eleştirmek, Konya: Literatürk Yayınları.
CEMAL, H. (2004). Tank Sesiyle Uyanmak: 12 Eylül Günlüğü, 10. Baskı, İstanbul: Doğan Kitap.
DEMİR, V. (2007). Türkiye’de Medya Siyaset İlişkisi, İstanbul: Beta Yayınları.
ERDİN, M. (2010). Silahsız Kuvvetler: Medya (Darbelerde Basının Ayak Sesleri), İstanbul: Destek Yayınevi.
ERTAN KESKİN, Z. (2004). “Türkiye’de Haber İncelemelerinde vanDijk Yöntemi”, Der: Çiler Dursun, Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi, Ankara: Elips Yayınları.
GÖKMEN, Y. (1996). “Medya ve İdeoloji”, Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, S: 11, Yıl: 2, ss.711-719, Ankara: Yeni Türkiye Medya Hizmetleri.
IŞIK, M. (2008). “Türkiye’deki İletişim Sisteminin Medya Siyaset İlişkilerine Yansımaları”, Ed: Zülfikar Damlapınar, Medya ve Siyaset, 2. Baskı, Konya: Eğitim Kitabevi Yayınları.
İNAL, M. A. (1996). Haberi Okumak, İstanbul: Temuçin Yayınları.
KEKEÇ, A.- ŞİMŞEK, E. ve GÜLER, K. (?). Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Cumhuriyet’ten Günümüze Yakın Tarih Ansiklopedisi, 6. Cilt, İstanbul: Akit Yayınları.
KOLOĞLU, O. (2009). “1980 Sonrasında Türkiye’de Muhalif Basın”, Der: Korkmaz Alemdar, Türkiye’de Kitle İletişimi Dün- Bugün- Yarın, Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
SANCAR ÜŞÜR, S. (2008). İdeolojinin Serüveni: Yanlış Bilinç ve Hegemonyadan Söyleme, 2. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
SEYHAN, S. ve Temiztürk, H. (2014). “Gazetelerde Kültür, Sanat ve Edebiyat Sayfaları/ Yazıları Üzerine”, TurkishStudies- International PeriodicalForTheLanguages, LiteratureandHistory of TurkishorTurkic Volume 9/3 Winter 2014, p. 1277-1288, AnkaraTurkey.
SÖZEN, E. (1996). “Haber Söylemi ve İdeoloji”, Yeni Türkiye Medya Özel Sayısı, yıl: 2, sayı: 12, ss. 1543-1548, Ankara: Yeni Türkiye Medya Hizmetleri, Kasım- Aralık.
TOPUZ, H. (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi, 2. Basım, İstanbul: Remzi Kitabevi.
ÜLKÜ, G. (2004). “Söylem Çözümlemesinde Yöntem Sorunu ve vanDijk Yöntemi”, Der: Çiler Dursun, Haber Hakikat ve İktidar İlişkisi, Ankara: Elips Yayınları.
VAN DİJK, T. A. (1988). News as Discourse, New Jersey: Lawrence EarlbaumAssaciatesPublication.
VAN DİJK, T. A. (1999). “Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları”, Der: Mehmet Küçük, Medya İktidar İdeoloji, Ankara: Ark Yayınları.
VAN DİJK, T. A. (2003). “Critical discourseanalysis. D.Schiffrin”, Ed. D. Tannen, & E. H. Hamilton, InTheHandbook of Discourse Analysis, pp. 352-372, Oxford: Blakwell Publishing