1929 DÜNYA EKONOMİ KRİZİ VE ULUSAL EKONOMİYİ GÜÇLENDİRME MÜCADELESİNDE KADINLAR

Bağımsızlık savaşının kazanılmasından sonra Türkiye'de öncelikle köklü siyasal ve hukuksal değişiklikler gerçekleştirildi. Ekonomi alanında devralınan olumsuz tabloya rağmen ise, yeni bir devlet kurmanın verdiği coşkuyla ekonomik alanda da küçümsenmeyecek başarılar elde edildi. Fakat 1920'lerin sonunda önce Amerika Birleşik Devletleri'nde daha sonra diğer büyük kapitalist ülkelerde ortaya çıkan ve kapitalist dünyanın ilk büyük ekonomi krizi olarak nitelendirilen 1929 Dünya Ekonomi Krizi Türkiye'yi de derinden sarstı. Krizin Türkiye'ye ilk yansıması Türk lirasının hızlı bir değer kaybına uğraması şeklinde oldu. Ardından tarımsal ürün fiyatlarının aşırı düşmesiyle Türk ekonomisi krizin etkisini daha derinden hissetmeye başladı. Bu dönemde birçok ülke gibi, Türkiye de krizden korunabilmek amacıyla kendi kendine yeten bir ekonomi politikası izlemeyi ve dışa kapanmayı bir çözüm olarak düşündü. Bu politikanın doğal sonucu olarak toplumda tasarruf bilincini uyandırmak ve yerli ürünlerin tüketimini özendirmek düşüncesiyle bir takım yasal ve kurumsal düzenlemelere gidildi. Bazı Avrupa ülkelerinden esinlenilerek, yerli ürünlerin tüketimine yönelmek ve olabildiğince tasarrufta bulunmak politikası izlendi ve ekonomi alanında adeta topyekün bir seferberliğe girişildi. Bu mücadelede Türk kadınına da özel bir misyon yüklendi. Cumhuriyet'in modernleşme projesinin bir parçası olarak toplumsal ve ekonomik yaşamda yer almaya başlayan kadınlar, yönetici kadronun da isteği ve teşvikleriyle ulusal ekonominin güçlendirilmesi mücadelesinde aktif bir rol oynamaya başladılar. Bu makalede, 1929 Dünya Ekonomi Krizi'nin genel nedenlerine, bu krizin Türk ekonomisini nasıl etkilediğine ve krize karşı girişilen mücadelede kadınların konumuna değinilmiştir.

HE IMPACT OF 1929 WORLD ECONOMIC CRISIS ON TURKEY AND WOMEN IN BOLSTERING NATIONAL ECONOMY

After the independence war, Turkey went through some radical political and legal amendments. Despite the worst picture in economy, Turkey obtained significant successes as a result of the exuberance of the new Republic. However, the crisis which broke out first in the USA and then spread to the other capitalistic countries and which was considered as the first major global crisis shook and had its deep reverberations in Turkey. The first impact was the devaluation of the Turkish currency. Secondly, the prices in theagriculture field dropped and affected the economy radically.Like many nations in a similar situation, Turkey planned to undergo a new economic policy and initiated a self sustaining policy. Hence, new measures were taken to encourage the nation to consume the local products and to start saving. As a result, to implement the policy to use the local produce and to save as possible, a lot of campaigns were launched. Turkish women had a special mission in this struggle. Women who started to take their place socially andeconomically in the modernization process in Republic, had an active role to bolster the national economy. This study aims at highlighting the major causes of the crisis, the impact on Turkish economy and the place of women in this struggle to overcome the crisis.

PDF

___

Gazete ve Dergiler
Ahenk
Anadolu
Cumhuriyet
Çağda? Türkiye Tarihi Ara?tırmaları Dergisi
Doğu Anadolu Bölgesi Ara?tırmaları
Hakimiyet-i Milliye
Hizmet
?ktisat ve Tasarruf
Maliye Dergisi
Milliyet
Sosyoloji Dergisi
Tarih ve Toplum
Kitap ve Makaleler
AKTAN Re?at, Türkiye İktisadı, C.:1, Ankara 1968.
BA?AR Ahmet Hamdi, Atatürkle Üç Ay ve 1930'dan Sonra Türkiye, Ankara ?ktisadi ve Ticari ?limler Akademisi, ?stanbul 1981.
BORATAV Korkut, Türkiye İktisat Tarihi 1908-1985, Gerçek Yayınevi, ?stanbul 1989.
BORATAV Korkut, "1923-1939 Yıllarının İktisat Politikası Açısından Dönemlendirilmesi", Atatürk Döneminin Ekonomik ve Toplumsal Tarihiyle İlgili Sorunlar Sempozyumu, ?stanbul Yüksek ?ktisat ve Ticaret Mektebi Mezunları Derneği, ?stanbul 1977, s.39-52.
BOZKIR Gürcan, "Türk Kadın Birliği", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.: 3, S.: 9-10, s.99-116.
DOĞDU Mustafa, Tek Parti Döneminde Ülkemizdeki Çocuk Dergilerinde Yurttaşlık Bilincinin Oluşturulması, Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamı? Yüksek Lisans Tezi, ?zmir 2007.
DUMAN Doğan Duman, Ulusal Ekonominin Yapılanmasında Yerli Malı Haftaları, Dokuz Eylül Yayınları, ?zmir 2001.
DUMAN Doğan, Milli İktisat ve Tasarruf Cemiyeti, Yayınlanmamı? Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Atatürk ?lkeleri ve ?nkılap Tarihi Enstitüsü, ?zmir 1990.
DUMAN Doğan, "Milli ?ktisat ve Tasarruf Cemiyeti", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.:1, S.:2, ?zmir 1992, s.127-141.
DUMAN Erhan, Krizlerin Anatomisi: 1929 Ekonomik Buhranı ve 2008 Küresel Krizi'nin Karşılaştırılması, Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamı? Y. Lisans Tezi, Karaman 2011.
DURAKBA?I Ay?e, "Cumhuriyet Döneminde Kemalist Kadın Kimliğinin Olu?umu", Tarih ve Toplum, Mart 1988, s.37-43.
DURU Cihan, "Atatürk Döneminde Olağanüstü Vergiler", Maliye Dergisi Atatürk Özel Sayısı, Ekim 1981, s.259-288.
EZER Feyzullah, "1929 Dünya Ekonomik Buhranı Öncesi Türk Ekonomisinin Yapısı Üzerine Bir Değerlendirme", Doğu Anadolu Bölgesi Araştırmaları, C.:3, S.:3, Elazığ 2005, s.28-32.
KEYDER Çağlar, Türkiye'de Devlet ve Sınıflar, ileti?im Yayınları, ?stanbul 1989.
KURUÇ Bilsay, Mustafa Kemal Döneminde Ekonomi, Bilgi Yayınevi, Ankara 1987.
KURUÇ Bilsay, Belgelerle Türkiye İktisat Politikası 1929-1932, C.: 1, A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1988.
MERAY S. Leman, Lozan Barış Konferansı, C.: 2, A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara 1973.
TEKEL? ?lhan, ?LK?N Selim, 1929 Dünya Buhranında Türkiye'nin İktisadi Politika Arayışları, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara 1983.
TOKGÖZ Erdinç, "Atatürk'ün Tasarruf Politikası", Atatürk Dönemi Ekonomi Politikası ve Türkiye'nin Ekonomik Gelişmesi Semineri, A. Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayını, Ankara 1982.
TOPRAK Zafer, Türkiye'de "Milli İktisat" (1908-1918), Yurt Yayınları, Ankara 1982.
TURHAN Rıdvan, "1929 Ekonomik Krizi'nin Türk Basınına Yansımaları", Sosyoloji Dergisi, Dizi: 3/14. S.: 14, ?stanbul 2007.
VARLI Arzu, KORALTÜRK Murat, "II. Me?rutiyet'ten Erken Cumhuriyet'e Milli ?ktisadın Sürekliliği ve ?zmir ?ktisat Kongresi", Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, C.: 9, S.: 20-21, DEÜ Atatürk ?lkeleri ve ?nkılap Tarihi Enstitüsü, ?zmir 2011, s.127-142.
Yerli Malı Ye! Yerli Malı Giy! Para Biriktir, Milli ?ktisat ve Tasarruf Cemiyeti Yayını, Samsun 1933.
YAZMAN M. Öğüt, Türkiye'nin Ekonomik Gelişmesi, 2. Baskı, Ankara 1974.
YERAS?MOS Stefanos, Azgelişmişlik Sürecinde Türkiye, C.: 3, Belge Yayınları, ?stanbul 1989.
YORGAK? Effimianidis, Cihan İktisat Buhranı Önünde Türkiye, C.: 2, ?stanbul 1936.
ZARAKOLU Avni, "1929/30 Dünya Ekonomi Krizi Kar?ısında Türk Ekonomisi ve Krizle Alınan Mücadele Tedbirleri", Atatürk Dönemi Ekonomi Politikası ve Türkiye'nin Ekonomik Gelişmesi Semineri, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, Ankara 1982, s.89-104.
İnternet Erişimleri
www. tarihbilinci.com, E.T. 03.03.2013.