TÜRKİYE’DEKİ HAVALİMANLARININ ETKİNLİKLERİNİN VERİ ZARFLAMA ANALİZİ İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

Havacılık sektörü, Türkiye’de diğer sektörlere kıyasla son 15 yılda hızlı bir büyüme gerçekleşmiştir. Önümüzdeki yıllarda da bu büyümenin devam edeceği tahmin edilmektedir. Mevcut hava limanlarının bu artışa cevap verebilecek şekilde işletilmesi gerekmektedir. Ancak hava alanlarının işletilmesi yüksek maliyetler içermektedir. Bu nedenle Türkiye gibi kaynakları sınırlı ve gelişmekte olan ülkeler için, yüksek işletme maliyetleri olan havalimanlarının etkin bir biçimde işletilmesi, büyük önem taşımaktadır. Bu çalışmada Veri Zarflama Analizi (VZA) yöntemi kullanılarak Türkiye’de Devlet Hava Meydanları İşletmesi’ne (DHMİ) tarafından işletilen havalimanlarının 2018 yılı etkinliklerinin ölçülmesi ve etkin olmayan havalimanlarının referans alabileceği havalimanlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla öncelikle literatür taraması yapılmış, sonrasında havalimanlarının etkinlik analizinde kullanılan girdi ve çıktı değişkenleri belirlenmiştir. Bu çalışmada girdi değişkenleri olarak: otopark kapasitesi, check-in kontuarı sayısı ve personel sayısı; çıktı değişkenleri olarak ise: yolcu trafiği, uçuş trafiği ve kargo trafiği kullanılmıştır. Bu çalışmada Türkiye’de faal olan 56 havalimanından yolcu ve uçak trafiğinin olduğu 45 havalimanı, karar birimleri olarak belirlenmiştir. Bu havalimanları yolcu sayısına göre büyük ve küçük havalimanı olarak sınıflandırılarak etkinlik analizleri yapılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre büyük havalimanlarından Antalya, Balıkesir Koca Seyit ve İstanbul Atatürk havalimanlarının; küçük havalimanlarından ise Kahramanmaraş, Muş Sultan Alparslan ve Şırnak Şerafettin Elçi havalimanlarının etkin oldukları gözlemlenmiştir. Ayrıca bu çalışmada etkin olmayan havalimanlarının etkin olabilmesi için referans alabilecekleri havalimanları belirlenmiştir.

EFFICIENCY EVALUATION OF AIRPORTS IN TURKEY WITH DATA ENVELOPMENT ANALYSIS

The aviation sector in Turkey has been a rapid growth in the last 15 years compared with other sectors. It is expected that this growth to continue in the coming years. Existing airports need to be operated in a way to respond to the growth. However, the operation of airports requires high costs. For this reason, developing countries with limited resources, such as Turkey, to operate airports efficiently is of great importance. In this study, it is aimed to measure the efficiency of airports operated by the General Directorate of State Airports Authority (DHMI) in Turkey in 2018 and identify the airports that can be referenced by ineffective airports, by Data Envelopment Analysis (DEA) method. For this purpose, firstly literature review has been done and then input and output variables used in efficiency analysis of airports are determined. In this study, as input variables; parking capacity, number of check-in counters, number of staff; and AS output variables; passenger traffic, flight traffic and cargo traffic are used. In this study, among 56 active airports in Turkey, 45 airports where the passenger and aircraft traffic is present was designated as the decision-making units. These airports have been classified as large and small airports according to the number of passengers, and then efficiency analyzes are performed. According to the results obtained, among the large airports, Antalya, Balikesir Koca Seyit and Istanbul Ataturk airports; Among the smaller airports, Kahramanmaraş, Muş Sultan Alparslan and Şırnak Şerafettin Elçi airports have been observed to be efficient. In addition, in this study, the airports which can be used as a reference to be efficient by ineffective airports have been determined.

PDF

___

Ablanedo- Rosas, J. ve Gemoets, G. (2010). “Measuring the efficiency of mexican airports.” Journal of Air Transport Management, 16(6), 343-345.
Adler, N. ve Berechman, J. (2001). “Measuring airport quality from the airlines: an application of data envelopment analysis.” Transport Policy, 8(3): 171–181.
Adler, N., Liebert, V. ve Yazhemsky, E. (2013), “Benchmarking Airports From A Managerial Perspective.” Omega, 41(2): 442-458.
Ahn, Y.H. ve Min, H. (2014), “Evaluating the multi-period operating efficiency of international airports using data envelopment analysis and The Malmquist Productivity İndex.” Journal of Air Transport Management, 39: 12-22.
Akgöbek, Ö., Nişancı, İ., Kaya, S. ve Eren, T. (2015). “Veri zarflama analizi yaklaşımını kullanarak bir eğitim kurumunun şubelerinin performanslarını ölçme.” Social Sciences Research Journal, 4(3): 43-54.
Altın, F. G., Karaatlı, M. ve Budak, İ. (2017). ‘‘Avrupa’nın en büyük 20 havalimanının çok kriterli karar verme yöntemleri ve veri zarflama analizi ile değerlendirilmesi.’’ Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(4):1049-1064
Asker, V. ve Battal, Ü. (2017). “Operatıonal effıcıency measurement at selected aırports.” International Journal of Management Economics and Business, ICMEB17 Special Issue: 351-368
Assaf, A.G. ve Gillen, D. (2012), “Measuring the joint impact of governance from and economic airport efficiency.” European Journal of Operational Research, 220: 187-198.
Atan, M. ve Karpat Çatalbaş, G. (2005). “Bankacılıkta etkinlik ve sermaye yapısının bankaların etkinliğine etkisi.” İktisat, İşletme ve Finans Dergisi, 20( 237): 49-62.
Avcı, T. ve Aktaş, M. (2015). “Türkiye’de faaliyet gösteren havalimanlarının performanslarının değerlendirilmesi.” Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 7(3): 67-77.
Barros, C. P., ve Dieke, P. (2007). Performance evaluation of ıtalian airports: a data envelopment analysis. Journal of Air Transport Management, 13(4), 184-191.
Barros, C.P., Liang, Q.B. ve Peypoch, N. (2013), “The efficiency of French regional airports: an inverse B-Convex analysis.” International Journal of Production Economics,. 141(2): 668- 674.
Behdioğlu, S. ve Özcan, G. (2009). “Veri zarflama analizi ve bankacılık sektöründe bir uygulama.” Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(3): 301–326.
Bolat, B., Temur, G. T. ve Gürler, H. (2016). “Türkiye'deki havalimanlarının etkinlik tahmini: veri zarflama analizi ve yapay sınır ağlarının birlikte kullanımı.” Ege Academic Review, 16(özel sayı):1-10.
Boussofiane, A., Dyson, R. ve Rhodes, E. (1991). “Applied data envelopment analysis.” European Journal of Operational Research, 52(1): 1-15.
Brida, J.G., Fasone, V., Monterrubianesi, P. ve Zapata-Aguirre, S. (2014). “Air transport performance: current evidences about the efficiency of Italian airports.” International Journal of Business Performance Management, 15(4): 351-371.
Chang, Y.C., Yu, M.M. ve Chen, P.C. (2013). “Evaluating the performance of Chinese airports.” Journal of Air Transport Management, 31(6): 19-21.
Charnes, A., Cooper, W.W and Rhodes, E. (1978). “Measuring the efficiency of DMUs.” European Journal of Operational Research, 2: 429-444.
Çınaroğlu E. ve Avcı T. (2017), Türkiye'de faaliyette bulunan büyük havalimanlarının iç ve dış hat performanslarının karşılaştırılması, Busıness & Management Studıes: An Internatıonal Journal, 5(4): 55-75
Devlet Hava Meydanları İşletmesi, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2019b). 2018 Faaliyet Raporu. Mayıs 2019. Ankara: Devlet Hava Meydanları İşletmesi. Erişim adresi: https://www.dhmi.gov.tr/Lists/DosyaYonetimiList/Attachments/717/Faaliyet_Raporu_201 8.pdf (Erişim tarihi:01.09.2019)
Devlet Hava Meydanları İşletmesi, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı. (2019a). 2018 Havayolu Sektör Raporu. Mayıs 2019. Ankara: Devlet Hava Meydanları İşletmesi. Erişim adresi: https://www.dhmi.gov.tr/Lists/DosyaYonetimiList/Attachments/730/2018_Havayolu_Sekt or_Raporu.pdf. (Erişim tarihi:01.09.2019)
Doğan, N.Ö. ve Tanç, A. (2009). “Konaklama işletmelerinde veri zarflama analizi yöntemiyle faaliyet denetimi: Kapadokya örneği.” Atatürk Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1): 239-259.
Eken, M.H.; Pehlivan, E. (2009). “Yatırım fonları performansı klasik performans ölçümleri ve VZA analizi.” Maliye Finans Yazıları Dergisi, 83: 85-114.
Fernández, X., Millán, P., ve Díaz-Medina, Benito. (2018). “The impact of tourism on airport efficiency: The Spanish case.” Utilities Policy, 55: 52-58.
Gıllen, D. ve Lall, A. (1997). “Airport performance measurement: Data envelopment analysis and frontier production functions,” Transportation Research E: Logistics and Transportation Review, 33(4): 261-273.
https://www.dhmi.gov.tr/sayfalar/istatistik.aspx (Erişim Tarihi: 01.09.2019)
Iyer, K.C. ve Jai, S. (2019). “Performance measurement of airports using data envelopment analysis: areview of methods and findings.” Journal of Air Transport Management, 81.
Kashiramka, S., Banerjee, R., Kumar, A. ve Jain, P. K. (2016). “Efficiency Analysis of Airports in India in a Changing Environment: A Data Envelopment Analysis Approach.” Journal of Transport Economics and Policy, 50 (4): 384–403.
Kıyıldı, R. ve Karaşahin, M. (2009). “Türkiye'deki hava alanlarının veri zarflama analizi ile altyapı performansının değerlendirilmesi.” Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(3): 391-397.
Kiracı, K. ve Asker, V.(2019). “Etkinlik ve etkinliği belirleyen faktörler: havayolu şirketleri üzerine ampirik bir inceleme.” Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 14(1): 25-50.
Koçak, H. (2011). “Efficiency examination of Turkish airports with DEA approach.” International Business Research,4(2): 204-212.
Lam, S. W., Low, J. M., ve Tang, L. C. (2009). “Operational efficiencies across asia pacific airports.” Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 45(4), 654-665.
Lozano, S. (2013). “Using DEA to find the best partner for a horizontal cooperation.” Computers & Industrial Engineering, 66: 286–292
Lozano, S., Gutiérrez, E. ve Moreno, P. (2013).“Network DEA approach to airports performance assessment considering undesirable outputs.” Applied Mathematical Modelling, 37(4): 1665- 1676.
Martin, J. C. ve Roman, C. (2006). A benchmarking analysis of spanish commercial airports. a comparison between SMOP and DEA ranking methods. Networks and Spatial Economics, 6(2): 111–134
Merkert, R. ve Mangia, L. (2012), “Management of airports in extreme winter conditions – some lessons from analyzing the efficiency of Norwegian airports.” Research in Transportation Business and Management, 4: 53-60.
Ömürbek, N., Demirgubuz, M. ve Tunca, M. (2013). Hizmet sektöründe performans ölçümünde veri zarflama analizinin kullanımı: havalimanları üzerine bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 4(9): 21-43.
Özden, Ü. H. (2008). “Veri zarflama analizi (VZA) ile Türkiye’deki vakıf üniversitelerinin etkinliğinin ölçülmesi.” İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 37(2): 167-185.
Aksu, ÖE. ve Gencer, C.T. (2018). Veri zarflama analizi ile OECD ülkelerinin çevre performansının incelenmesi. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, (18. EYİ Özel Sayısı): 191- 206.
Peker, İ. ve Baki, B. (2009). “Veri zarflama analizi ile Türkiye havalimanlarında bir etkinlik ölçümü Uygulaması.” Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (2): 72-88.
Sarkis, J. (2009). “An analysis of the operational efficiency of major airports in The United States.” Journal Of Operations Management, 18(3): 335-351.
Stichhauerova, E. ve Pelloneova, N. (2019). “An efficiency assessment of selected German airports using the DEA model.” Journal of Competitiveness, 11(1): 135–151.
Tsui, W.H., Balli, H.O., Gilbey, A. ve Gow, H. (2014), “Operational efficiency of Asia/Pacific airports.” Journal of Air Transport Management, 40: 16-24.
Wan, Y., Yoshida, Y. ve Zhang, A. (2013), “Airline market structure and airport efficiency: evidence form major Northeast Asian airports.” Journal of Air Transport Management, 33: 32-42.
Wanke, P. (2012). “Efficiency of Brazil's airports: evidences from bootstrapped DEA and FDH estimates.” Journal of Air Transport Management, 23: 47-53.
Yu, M. M. (2010). “Assessment of airport performance using the SBM-NDEA model.” Omega, 38(6), 440-452.
Yu, M.-M., Hsu, S.-h., Chang, C.-C. ve Lee, D.-H. (2008). “Productivity growth of Taiwan’s major domestic airports in the presence of aircraft noise.” Transportation Research Part E: Logistics and Transportation Review, 44(3): 543-554.

Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover

ISSN: 2667-5625
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ