Mamül Maliyetlerinin Belirlenmesinde Etkili Olan Maliyet Sürücülerinin Faaliyet Tabanlı Maliyetleme Tekniğinde Ahp ile Tespiti: Bir Uygulama

Yükselen rekabet ortamında firmalar, mamule değer katmayan harcamalardan kaçınma eğilimi içeresindedirler. Mamul maliyetlerinin azaltılması amacı doğrultusunda ise öncelikle, maliyetlerin doğru olarak tespiti önem taşımaktadır Bu çalışmanın amacı, birim mamül maliyetlerinin hesaplanmasında kullanılan Faaliyete Dayaılı Maliyetleme (FDM) yöntemi ve Analitik Hiyerarsi Prosesi (AHP) entegrasyonuyla maliyet sürücülerinde toplanan maliyetlerin faaliyetlere ve mamüllere doğru bir şekilde dağıtılmasını sağlamaktır. Çalışmanın amacına ulaşabilmesi için maliyetlerin dağıtılmasında kullanılacak sürücüler, Analitik Hiyerarşi Prosesi (AHP) yardımıyla belirlenmiş olup yedi farklı uzman, dağıtım anahtarlarını belirlemek için değerlendirmelerde bulunmuşlardır. Araştırma sonucunda; işletmenin geleneksel maliyet muhasebesi ile hesaplamış olduğu birim maliyet ile FDM-AHP tekniği yardımıyla hesaplanan birim maliyetlerin farklı olduğu tespit edilmiştir. FDM-AHP tekniği ile birlikte, işletmenin hâlihazırda kullandığı birim maliyetlerden farklı olarak ürün modeli bazında birim maliyetlerin hesaplamasında faaliyet süreçleri ve kullandıkları faaliyet maliyetlerin farklılaştığı tespit edilmiştir. İşletmenin ürettiği iki tip model üründen geniş klasör( GK) modeli için %3 oranında daha yüksek birim maliyet hesaplanırken dar klasör(DK) modeli için ise %12 oranında düşük birim maliyet hesaplaması gerçekleştirilmiştir. Bu durum, işletmenin satış hacmine bağlı olarak mali tablolarında önemli değişikliklere neden olabilecektir. Ayrıca çalışmada hangi faaliyetin, daha çok maliyet tükettiği de saptanmıştır. Böylelikle yöneticiler hangi faaliyetin daha çok maliyet tükettiğini de tespit etmiş olacaktırlar.

Determining the Cost Drivers Playing Effective Role in Product Costs by Using Ahp Method in Activity-Based Costing Method an Application

Under the conditions of increasing competition, the companies tend to gradually decrease their costs. In order to decrease the costs, it is very important to accurately determine these costs. The objective of the present study is to integrate the Activity Based Costing (ABC) and Analytical Hierarchy Process (AHP) methods in order to ensure accurate distribution of costs, which accumulate on the cost drivers, to the activities and products. In order to achieve this objective, the drivers to be employed in distributing the costs were determined using the Analytical Hierarchy Process (AHP) and 7 different specialists performed analyses in order to determine the distribution keys. As a result of this study, it was found that the unit costs, which the company calculates using the traditional cost accounting method, and the unit costs calculated using ABCAHP method are different from each other. By using ABC-AHP method, differing from the unit costs that the company is currently using, it was determined that the activity processes and the activity costs that the companies used in calculating the costs at the product level are different. Among two types of model products that the company products, the unit cost was calculated to be 3% higher for the wider folder (GK), whereas it was calculated to be 12% lower for the narrower folder (DK). This might cause significant changes in the financial tables depending on the sales volume of the company. Moreover, in the present study, which activity caused a higher level of cost was also found. Thus, the managers would be able to determine which activity created a higher level of cost.

___

  • Abdioğlu, H. (2012). Maliyet muhasebesi. Balıkesir: Dora Yayınları.
  • Arzova S. B. (2002). Faaliyet tabanlı maliyet yönetimi. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
  • Barnes, F. C. (1992), “Management’s stake in ımproved decision making with activity based costing.” S.A.M. Advanced Management Journal, 57(3): 20-26.
  • Büyükmirza, K. (2010). Maliyet ve yönetim muhasebesi: tek düzene uygun bir sistem yaklaşımı. Ankara: Gazi Kitabevi.
  • Büyükşalvarcı, A. (2006). “Faaliyet tabanlı maliyetleme ve bankalarda bir uygulama.” Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, 10 (9): 160 - 180.
  • Cuma, F. ve Akpınar, S. ( 2019). “Sağlık işletmelerinde faaliyet tabanlı maliyetleme yönteminin uygulanmasını etkileyen faktörlerin belirlenmesi.” Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(1): 1-18.
  • Garrison, N. (1994). Managerial accounting: conceptsfor planning control decisionmaking. 7th edition, Irwin, U.S.A.
  • Gümüş, Y. (2007). Üretim işletmelerinde lojistik maliyetlerinin faaliyet tabanlı maliyetleme yöntemine göre hesaplanması ve bir uygulama. Yayınlanmamış doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
  • Kaplan, R.S. ve Cooper R. (1998). Cost & Effect: using ıntegrated cost systems todrive profitabilityand performance. Boston: Harvard Business School Pres.
  • Köse, T. (2005) “Faaliyete dayalı maliyetleme ve kısıtlar teorisinin bütünleştirilmesi.” Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 14: 127-148.
  • Köse, T. (2005) “Faaliyete Dayalı Maliyetleme ve Kısıtlar Teorisinin Bütünleştirilmesi.” Muhasebe ve Denetime Bakış, 4(14), 127-148.
  • Lanen vd. (2011). Fundamentals of Cost Accounting, 3rd Edition, USA: Mcgraw-Hill.
  • Zimmerman, J. L. (2011). Accounting for decision making and control, SeventhEdition, U.S.A.: Mcgraw-HillIrwin.
  • Hardan, A. S. ve Shatnawi, T. M. (2013) .“Impact of applyingthe abc on ımprovingthe financial performance in telecomcompanies.” International Journal of Business and Management, 8 (12): 48-61.
  • Taşçı, H. (2004). Aktiviteye dayalı maliyet sistemi ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası uygulama örneği. TCMB Uzmanlık Yeterlilik Tezi, Ankara.
  • Karataş, Ö. N., Bekçi, İ., Ömürbek, V. (2014), “Bulanık faaliyet tabanlı maliyetleme ve bir uygulama.” Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 16 (1): 63-93.
  • Babad, Y. ve Balachandran, B. (1993). “Cost driver optimization in activity-based costing.” The Accounting Review, 3(68): 563-575.
  • Merchant, K. ve Shieeld, M. (1993). “Commentary on when and why to measure costless accuretly to improve decision making.” Accounting Horizons, 7, 76-81.
  • Esmeray, M. ve Güngör Tanç, Ş. (2009). Çevresel maliyetlerin mamullere yüklenmesinde kullanılan dağıtım anahtarlarının seçiminde analitik hiyerarşi yöntemi ve bir uygulama. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14(2), 241-260.
  • Shashikumar, G., Sarkar, B. ve Sanyal, S.K. (2017). “Evaluation of facilities layout alternatives by ınteg-rating concepts of ABC & AHP.” International Journal of Engineering Science Invention, 6(7): 20-25.
  • Saaty, T. L. ve Vargas, L. G. (2012). Models, Methods, Concepts& Applications of the Analytic Hierarchy Process. New York: Springer Science+Business Media.
  • Baykasoğlu, A. ve Kaplanoğlu, V. (2008). Application of activity-basedcostingto a land transportationcompany: a case study. International Journal of ProductionEconomics, 116(2): 308– 324.
  • Can, A. V., Göksu, A., Faydalı, F. (2018). “Maliyet dağıtım anahtarlarının bütünleşik karar verme modeli ile seçimi.” Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11 (3): 363-391.
  • Barfield, J., Raiborn, C.ve Kinney, M. (1994). Cost accounting: traditions and ınnovations. St. Paul: South western.
  • Dumanoğlu, S. (2005). "Faaliyet tabanlı maliyet sistemi: bir dijital baskı işletmesinde uygulama." Muhasebe Finansman Dergisi, Temmuz: 105-116.
  • Özçalıcı, M. ve Kaya, A. (2019). “Faaliyet tabanlı maliyetleme tekniğinde maliyet sürücülerinin analitik hiyerarşi prosesi ile belirlenmesi: bir uygulama.” İşletme Araştırmaları Dergisi, 11(4), 3035-3050.
  • Mowen, M. M. and Hansen, D. R. (2011). Introduction to cost accounting. (International edn). Spiceland: Cengage Learning Services.
Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover
  • ISSN: 2667-5625
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2006
  • Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ