İmalat Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performanslarının Ölçülmesi: Bir Veri Zarflama Analizi (VZA) Uygulaması

Çalışmanın amacı imalat sektöründe faaliyet gösteren işletmelerin finansal performanslarının karşılaştırmalı olarak ölçülmesidir. Bu amaçla BIST’te işlem gören imalat sanayi işletmelerinin 155 tanesinin finansal tablolarına ait bazı rakamlar kullanılarak farklı finansal oranlar hesaplanmıştır. Elde edilen bu finansal oranlardan altı tanesi (cari oran, borç-özkaynak oranı, borç aktif oranı, stok devir hızı oranı, alacak devir hızı oranı ve satışların maliyetinin net satışlara oranı) girdi değişkenleri olarak belirlenirken diğer altı tanesi (duran varlık devir hızı, özkaynak karlılığı, aktiflerin karlılığı, esas faaliyet kar marjı ve piyasa değeridefter değeri oranı) ise çıktı değişkenleri olarak belirlenmiştir. Verileri süreklilik arz etmeyen işletmeler çalışma kapsamından çıkartılmıştır. Bununla birlikte finansal oranları itibariyle negatif değere sahip olan işletmelerde çalışma kapsamına alınmamıştır. Elde edilen finansal oranlar, üzerinde çalışılan karar verme birimlerinin (KVB) performans ölçümleri için birden çok değişkenin birlikte kullanımına imkân tanıyan Veri Zarflama Analizi’ne (VZA) esas olacak girdi-çıktı değişkenleri olarak tanımlanmışlardır. Belirlenen girdiçıktı değişkenleri (finansal oranlar) işletmelerin etkinlik değerlerinin hesaplanabilmesi amacıyla Frontier Analyst programına aktarılmıştır. Analiz için VZA’nın ölçeğe göre sabit getiri (CRS-Constant Return Scale) yaklaşımına sahip CCR modeli ile ölçeğe göre değişken getiri (VRS-Variable Return Scale) yaklaşımına sahip BCC modelleri kullanılmıştır. Her iki model içinde işletmelerin girdi yönelimli sonuçlarının yanında çıktı yönelimli sonuçları da elde edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre çalışmaya alınan 104 işletmeden 30’unun (%29) girdi ve çıktı yönlü her iki yaklaşım içinde CCR modeli etkinlik skorlarına göre etkin oldukları tespit edilmiştir. BCC modeli analiz sonuçlarına göre ise işletmelerin 49’unun (%47) yine hem girdi yönlü hem de çıktı yönlü etkinlik skoruna sahip oldukları tespit edilmiştir.

The Measurement of the Financial Performances of the Companies in Manufacturing Industry: Application of a Data Envelopment Analysis (DEA)

The objective of the study is to measure comparatively the financial performances of the enterprises operating in the manufacturing sector. For this purpose, different financial ratios have been calculated by using some figures from the financial statements of 155 of the manufacturing industry enterprises listed in BIST. Six of these financial ratios (current ratio, debt-equity ratio, debt asset ratio, inventory turnover rate, credit turnover rate and the ratio of cost of sales to net sales) are determined as input variables, while the other six (fixed asset turnover, equity profitability, profitability of assets, main operating profit margin and market value-book value ratio) are determined as output variables. Companies that do not have continuity of data are excluded from the study. Nevertheless, they were not included in the scope of the studies in which the financial ratios had negative values. The resulting financial ratios are defined as inputoutput variables to be used as the basis for Data Envelopment Analysis (DEA), which allows the use of multiple variables together for the performance measurements of the decision-making units (DMUs) studied. The determined input-output variables (financial ratios) were transferred to the Frontier Analyst program in order to calculate the efficiency values of the enterprises. For the analysis, CCR model with CRS (Constant Return Scale) approach and BCC models with variable return (VRS) approach were used. In both models, output-oriented results were obtained in addition to input-oriented results of enterprises. According to the results of the analysis, 30 (29%) of the 104 enterprises included in the study were found to be effective according to CCR model activity scores in both input and output oriented approaches. According to BCC model analysis results, 49 (47%) of the enterprises have both input and output efficiency scores.

PDF

___

Aras, G. (2006). Avrupa Birliği Açısından ve Dünya Pazarlarına Uyum Açısından Türk Tekstil ve Konfeksiyon Sektörünün Rekabet Yeteneği (Finansal Yaklaşım), İstanbul: Mart Matbaası.
Atan, M. ve Kıllı, M. (2005). Etkinlik/Verimlilik Çalışmalarında Kullanılan Veri Zarflama Analizi Üzerine Karşılaştırmalı Yaklaşımlar. 4. İstatistik Kongresi, İstatistik Mezunları Derneği ve Türk İstatistik Derneği, Antalya.
Bakırcı F., Shiraz, S. E. ve Sattary, A. (2014), Bist’da Demir, Çelik Metal Ana Sanayii Sektöründe Faaliyet Gösteren İşletmelerin Finansal Performans Analizi: VZA Süper Etkinlik ve Topsis Uygulaması, Ege Akademik Bakış, Cilt: 14 Sayı: 1 Ocak 2014 ss. 9-19
Benli Keskin, Y. & Karaca, S.S. (2017). 2008 Kriz Öncesi Ve Sonrası İso 500 Sanayi İşletmelerinin Etkinliklerinin Ölçümü: Veri Zarflama Analizi Yaklaşımı, Gazi İktisat ve İşletme Dergisi, 3(1), 19-34
Charnes, A., Cooper, W.W, ve Rhodes, E. (1978). “Measuring the efficiency of decisions making units”, European Journal of Operation Research, 2: 429-444.
Charnes, A. Cooper, W.W., ve Rhodes, E. (1981). “Evaluating Programme and Managerial effciency: An application of Data Envelopment analaysis to program follow through, Management Science, 27: 668-696.
Chen, X., Skully, M., Brown, K. (2005), “Banking Efficiency in China: An Application of DEA to Pre- and Post Deregulation Era: 1993-2000”, China Economic Review, 16, 229-245.
Contuk, Filiz Y., Burucu Hümeyra. ve diğerleri. (2013) Measurement of Financial Performance in Production Sector, Sakarya İktisat Dergisi,2013/4, ss.63-84
Demir, P., Derbentli, Ö., Sakarya, E., (2012) “Kars İlinde Bulunan Mandıraların Etkinliğinin Veri Zarflama Analizi İle Ölçülmesi”, Kafkas Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 18 (2), 69-176.
Destafanis, S. ve Sena, V. (2007). “Patterns of Corporate Governace and Techinical Efficiency in Italian Manufacturing”, Published online in Winley InterScience, 28: 27-40.
Erdoğan, M., & Yıldız, B. (2015). Sağlık İşletmelerinde Finansal Oranlar Aracılığıyla Performans Ölçümü: Hastanelerde Bir Uygulama. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (9), 129-148.
Ertuğrul, İ., Karakasoğlu, N., “Evaluation of service quality in the higher education with data envelopment analysis (DEA) and its application in the departments of the faculty of economics and administrative sciences”, International Conference on Business, Management & Economics in a Changing World, İzmir, 2005.
Kaya, A., & Gülhan, Ü. (2010). Küresel Finansal Krizin İşletmelerin Etkinlik ve Performans Düzeylerine Etkileri: 2008 Finansal Kriz Örneği. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ekonometri ve İstatistik Dergisi, 11, 61-69.
Kamaruddin, B.H., & Abokeresh, M.S.M. (2012). The Performance of Privatized Firms: Empirical Analysis for Libya. International Review of Business Research Papers, 8 (6), 134-148.
Karsak, E.E., İşcan, F., (2000), “Çimento Sektöründe Göreli Faaliyet Performanslarının Ağırlıklı Kısıtlamaları ve Çapraz Etkinlik Kullanılarak Veri Zarflama Analizi İle Değerlendirilmesi”, Endüstri Mühendisliği Dergisi, Cilt : 11, Sayı : 3, ss: 2 - 10.
Kecek, G. (2010). Veri Zarflama Analizi, Teori ve Uygulama Örneği, Ankara, Siyasal Kitapevi.
Labrecque, H.J. (1996). Measurement of Efficiency in Urban Mass Transit via A Data Envelopment Analysis, Master of Arts, The University of New Brunswick, in the Department of Economics.
Mahadevan, R. (2002), “A DEA Approach to Understanding the Productivity Growth of Malaysia’s Manufacturing Industries”, Asia Journal of Management, 19: 587-600.
Sayım, M. ve Yalama, A. (2008). “Veri Zarflama Analizi İle İmalat Sektörünün Performans Değerlendirmesi”: Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 23, Sayı 1: 89-107.
Tarım, A., Veri Zarflama Analizi: Matematiksel Programlama Tabanlı Göreli Etkinlik Ölçüm Yaklaşımı, Sayıştay Yayın İsleri Müdürlüğü, Araştırma / İnceleme / Çeviri Dizisi: 15, Ankara, 2001.
Yolalan, R. (1993). İşletmelerarası Göreceli Etkinlik Ölçümü, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No:483.

Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover

ISSN: 2667-5625
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ