Mehtap ÖZTÜRK, Aykut BEDÜK, Kemalettin ERYEŞİL

ÇALIŞANLARIN ETİK İKLİM ALGILAMALARININ İŞ TATMİNİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: TÜKENMİŞLİĞİN ARACILIK ROLÜ

Örgütlerde çalışanların örgütsel uygulamaların etik içeriğe sahip olduğu yönündeki algısı çalışanların örgüte güvenmelerini sağlayarak iş tatminlerini ve örgüte olan bağlılıklarını artıracaktır. Ayrıca etik uygulamaların benimsendiği örgütsel bir kültürde çalışanların tükenme düzeylerinin de azalacağı düşünülmektedir. Bu doğrultuda bu çalışmada çalışanların etik iklim algılamalarının tükenmişlik düzeylerini azaltarak iş tatmini düzeylerini pozitif yönde etkileyeceği öngörülmüştür. Çalışma kapsamında Konya ilinde hastanelerde çalışan sağlık çalışanlarının tükenmişlik, iş tatmini düzeyleri ve etik iklim algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada basit tesadüfî örneklem yoluyla anket yöntemi temel alınarak bir araştırma yapılmıştır. Araştırmanın örneklemini, Konya ilinde faaliyet gösteren hastanelerde çeşitli pozisyonlarda çalışan 336 sağlık çalışanı oluşturmaktadır. Araştırmada sağlık çalışanlarının tükenmişlik, iş tatmini düzeyleri ve etik iklim algıları arasındaki ilişkiler SPSS 23.0 programı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırmanın değişkenleri arasındaki ilişkileri belirlemek amacıyla korelasyon ve regresyon analizlerinden yararlanılmıştır. Araştırma sonucunda; etik iklimi ile tükenmişlik düzeyi arasında istatistiksel bakımdan anlamlı ve negatif bir ilişki olduğu tespit edilmiştir. Etik iklimi ile iş tatmini arasında istatistiksel bakımdan anlamlı ve pozitif bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Çalışmada, etik iklimin çalışanların iş tatmini düzeylerine etkisinde tükenmişliğin aracı değişken rolü SPSS Process Makrosu aracılığıyla araştırılmıştır. Araştırma bulguları çalışanların etik iklim algılarının iş taminini doğrudan ve dolaylı olarak etkilediğini ortaya koymuştur. Ayrıca, çalışanların etik iklimi algılarının iş tatmini üzerindeki dolaylı etkisinde tükenmişliğin kısmi aracılık rolü olduğu tespit edilmiştir.

THE EFFECT OF ETHICAL CLIMATE PERCEPTION ON EMPLOYEES JOB SATISFACTION: THE MEDIATING ROLE OF BURNOUT

Employees' perception that the organizational practices have ethical content will increase their job satisfaction and commitment to the organization by ensuring that employees trust the organization. In addition, it is thought that the burnout levels of the employees will decrease in an organizational culture where ethical practices are adopted. In this direction, it was predicted that ethical climate perceptions of employees will decrease burnout levels and will positively impact on job satisfaction. The aim of this study is to investigate the relationship between burnout, job satisfaction levels and ethical climate perceptions of health workers working in hospitals in Konya. In this study, a research was conducted based on the questionnaire method through simple random sampling. The sample of the study consists of 336 health care workers working in various positions in hospitals operating in Konya. In the study, the relationships between burnout, job satisfaction levels and ethical climate perceptions of health workers were analyzed using SPSS 23.0 program. Correlation and regression analyzes were used to determine the relationships between the variables of the study. As a result of the research, there is a statistically significant and negative relationship between ethical climate and burnout level. There is a statistically significant and positive relationship between ethical climate and job satisfaction. In this study, the mediating variable role of burnout in the effect of ethical climate on the job satisfaction levels of employees was investigated through SPSS Process Macro. The findings of the study indicated that employees' ethical perceptions has a both directly and indirectly affect the job satisfaction. Also, it was found that burnout has a partial mediating role in the indirect effect of employees' perception of ethical climate on job satisfaction.

PDF

___

Akbaş, T.T. (2010). Örgütsel etik iklimin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: mobilya sanayi büyük ölçekli işletmelerinde görgül bir araştırma. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 12 (19), 121-137.
Baron, R. M., ve Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of Personality and Social Psychology, 51(6), 1173-1182.
Borhani, F., Jalali, T., Abbaszadeh, A., Haghdoost, A. A., & Amiresmaili, M. (2012). Nurses’ perception of ethical climate and jobsatisfaction. Journal of Medical Ethics and History of Medicine, 5, 1-6.
Bruce, S. P. (2009). Recognizing stress and avoiding burnout. Currents in PharmacyTeachingand Learning, 1(1), 57-64.
Budak, G.,&Sürgevil, O. (2005). Tükenmişlik ve tükenmişliği etkileyen örgütsel faktörlerin analizine ilişkin akademik personel üzerinde bir uygulama. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 95-108.
Bulut, H.(2012). Etik liderliğin ve etik iklimin çalışanların örgütsel bağlılığına ve iş performanslarına etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze.
Çalışkan, A.(2015). Örgütsel adaletin örgütsel bağlılığa etkisi: etik ikliminin aracılık rolü. Uluslararası İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 1 (2), 115-141.
Çekmecelioğlu, G. H. (2005). Örgüt ikliminin iş tatmini ve işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi: bir araştırma. C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6(2), 23-39.
Çetin, A., Güleç, R., &Kayasandık, A. E. (2015). Etik iklim algısının çalışanların işten ayrılma niyetine etkisi: tükenmişliğin aracı değişken rolü. Electronic Journal of Vocational Colleges, 5(2), 18-31.
Elçi, M.,& Alpkan, L. (2009). The impact of perceived organizational ethical climate on work satisfaction. Journal of Business Ethics, 84(3), 297-311.
Erdoğan, İ. (1996). İşletme yönetiminde örgütsel davranış. Avcıoğlu Basım Yayım, İstanbul.
Ergin, C. (1992). Doktor ve hemşirelerde tükenmişlik ve maslach tükenmişlik ölçeğinin uyarlanması. VII. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları, Ankara, 143-154.
Emmerik, I. H. V., Jawahar, I. M., & Stone, T. H. (2005). Associations among altruism, burnout dimensions, and organizational citizenship behaviour. Work & Stress, 19(1), 93-100.
Freudenberger, H. J. (1974). Staff burn-out. Journal of Social Issues, 30 (1), 159-165.
Glinow, M. A. V.,& McShare, S. L. (2010). Organizational behavior. Emerging Knowledge and Practice for Real World, 5th Edition, McGraw-Hill/Irwin, New York. Gürbüz, S. (2019). Aracı, düzenleyici ve durumsal etki analizleri. Seçkin Yayıncılık, Ankara.
Hayes, J. (2018). The theory and practice of change management. Palgrave, London.
Johnson, C. E. (2009). Meeting the ethical challenges of leadership: casting light or shadow, 3. Edition, Sage Publications, USA.
Işıktaş, S. (2016). Özel eğitim öğretmenlerinin tükenmişlik ve yaşam doyumlarına ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 11(19), 461-476.
Kalaycı, I.,& Özkul, M. (2018). Refakatçi aktörlerin yaşam doyumu, bakım yükü ve tükenmişlik düzeylerini etkileyen faktörler açısından bir değerlendirme (SDÜ araştırma uygulama hastanesi örneği). Turkish Studies Social Sciences, 13(10), 417-446.
Kaçmaz, N. (2005). Tükenmişlik (burnout) sendromu. İstanbul Tıp Fakültesi Dergisi, 68 (1), 29-32.
Kaplan, M. (2010). Otel işletmelerinde etiksel iklim ve örgütsel destek algılamalarının örgütsel bağlılık üzerindeki etkisi: Kapadokya örneği. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Karaalioğlu, Z. (2015). Tükenmişliğin İş Tatmini Üzerine Etkisi. Doktora Tezi. İstanbul Ticaret Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Karagöz, Y. (2016). SPSS ve AMOS uygulamalı istatistiksel analiz. Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.
Keser, A. (2009). Çalışma Psikolojisi. Ekin Yayınevi, Bursa.
Lambert, E. G., Qureshi, H., Keena, L. D., Frank, J., & Hogan, N. L. (2018). Exploring the link between work-family conflict and job burnout among Indian police officers. The Police Journal Theory, Practice and Principles, 92(1), 35-55.
Lee, Y. H.,& Chelladurai, P. (2018). Emotional intelligence, emotional labor, coach burnout, job satisfaction, and turnover intention in sport leadership. European Sport Management Quarterly, 18(4), 393-412.
Leiter, M. P.,&Maslach, C. (1988). The impact of interpersonal environment on burnout and organizational commitment. Journal of Organizational Behavior, 9(4), 297-308.
Locke, E.A. (1976). The nature and causes of job satisfaction, M. D. Dunnette (Ed.), Handbook of industrial and organizational psychology, Rand McNally, Chicago.
Maslach, C. & Jackson S.E. (1981). The measurement of experienced burnout. Journal of Occupational Behaviour, 2, 99-113.
Maslach, C. (1982). Burnout: the cost of caring, Englewood Cliffs&PrenticeHall Inc., New Jersey.
Maslach, C.,& Goldberg, J. (1998). Prevention of burnout: new perspectives. Applied and Preventive Psychology, 7(1), 63-74.
Maslach, C., Schaufeli, W. B., & Leiter, M. P. (2001). Job burnout. Annual Review of Psychology, 52, 397–422.
Maslach, C., Leiter, M. P. & Schaufeli, W.B. (2008). Measuring burnout. C.L. Cooper, S. Cartwright (Ed.), The Oxford handbook of organizational well-being, Oxford University Press, Oxford, 86-109.
Meglino, B. M.,& Ravlin, E. C. (1998). Individual values in organizations: Concepts, controversies, and research. Journal of Management, 24(3), 351-389.
Mullins, L. J. (2007). Management and organisational behaviour. Prentice Hall, Spain.
Mumcu, A.,& Döven, M. S. (2016). Etik iklim ve algılanan örgütsel adalet ilişkisi: tokat ili bankacılık sektöründe bir araştırma. İş Ahlakı Dergisi, 9(1), 113–152.
Özçelik, K. (2011). Kişi örgüt uyumu ve etik iklimin hastaneye bağlılığa etkisi: hemşireler üzerinde bir araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özelturkay, E. Y.,& Boymul, E. (2017). İş tatmini ve örgütsel bağlılığın tükenmişlik sendromu üzerindeki etkisi: bir sanayii kuruluşunda uygulama. Journal of Yaşar University, 12 (46), 93- 102.
Parboteeah, K. P.,Chen, H. C., Lin, Y. T., Chen, I. H., Lee, A. Y., & Chung, A. (2010). Establishing organizational ethical climates: how do managerial practices work?. Journal of Business Ethics, 97(4), 599-611.
Preacher, K. J., Rucker, D. D., & Hayes, A. F. (2007). Addressing moderated mediation hypotheses: Theory, methods, and prescriptions. Multivariate Behavioral Research, 42(1), 185-227.
Sağnak, M. (2005). İlköğretim okullarında görevli yönetici ve öğretmenlerin örgütsel etik iklim türlerine ilişkin algı ve doyum düzeyleri. Eurasian Journal of Educational Research, 20, 203- 211.
Schwepker, C.H., Ferrell, O.C. & Ingram T.N. (1997). The influence of ethical climate on role stress in the sales force. Journal of the Academy of Marketing Science, 25 (Spring), 99–108.
Shirom, A. (2003). Job-related burnout: A review. J. C. Quick & L. E. Tetrick (Eds.), Handbook of occupational health psychology, (245-264). Washington, DC, US: American Psychological Association.
Sevimli, F., & İşcan, Ö. F. (2005). Bireysel ve iş ortamına ait etkenler açısından iş doyumu. Ege Academic Review, 5(1), 55-64.
Siefert, K., Jayaratne, S., & Chess, W. A. (1991). Job satisfaction, burnout, and turnover in healthcare social workers. Health & Social Work, 16(3), 193-202.
Spector, P. E. (1997). Job satisfaction: Application, assessment, causes, and consequences (Vol. 3). Sage Publications, California.
Taycan, O., Kutlu, L., Çimen, S., & Aydın, N. (2006). Bir üniversite hastanesinde çalışan hemşirelerde depresyon ve tükenmişlik düzeyinin sosyodemografik özelliklerle ilişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 7(2), 100-108.
Tunceli, H. D. (2012). Kabin ekiplerinde iş tatmini ve tükenmişlik duygusu: THY örneği. Yüksek Lisans Tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Turgut, H., & Mert, İ. S. (2014). Çalışanların iş doyumlarının yaşam doyumları üzerindeki etkisi: kamu ve özel sektörde bir alan araştırması. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (4), 77-91.
Ulrich, C., O’Donnell, P., Taylor, C., Farrar, A., Danis, M., & Grady, C. (2007). Ethical climate, ethics stress, and the job satisfaction of nurses and social workers in the United States. Social Science&Medicine, 65(8), 1708-1719.
Üngüren, E., Doğan, H., Özmen, M., & Tekin, Ö. A. (2010). Otel çalışanlarının tükenmişlik ve iş tatmin düzeyleri ilişkisi. Journal of Yaşar University, 17 (5), 2922‐2937.
Victor, B., & Cullen, J. B. (1988). The organizational bases of ethical work climates. Administrative Science Quarterly, 33 (1), 101-125.
Wimbush, J. C.,& Shepard, J. M. (1994). Toward an understanding of ethical climate: Its relationship to ethical behavior and supervisory influence. Journal of Business Ethics, 13(8), 637-647.
Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay Yayıncılık, Ankara.
Yıldırım, M. H., & İçerli, L. (2010). Tükenmişlik sendromu: Maslach ve Kopenhag tükenmişlik ölçeklerinin karşılaştırmalı analizi. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(1), 123-131.
Yoleri, S., & Bostancı M.Ö. (2012). Determining the factors that affect burnout and job satisfaction among academicians: A sample application on the Hitit University. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(4), 589-600.
Yücel, İ. (2012). İş tatmini ile tükenmişlik duygusu arasındaki ilişki ve algılanan örgütsel desteğin bu ilişki üzerindeki etkisi-sağlık sektöründe bir uygulama. Akademik Bakış Dergisi, 33, 1-20.

Turkish Studies - Economics, Finance, Politics-Cover

ISSN: 2667-5625
Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
Başlangıç: 2006
Yayıncı: ASOS Eğitim Bilişim Danışmanlık Otomasyon Yayıncılık Reklam Sanayi ve Ticaret LTD ŞTİ