Türkiye'deki Spalax tür ve alttürlerinin dağılımına ve türleşmesine coğrafik izolasyonun etkisi

Dünyanın milyonlarca yıldır geçirdiği değişimler üzerinde bulundurduğu canlı topluluklarının da değişimlerine neden olmuştur. Bunun doğal sonucu olarak, bir bölgedeki floral ve faunal elemanlar zaman zaman değişik coğrafik ve klimatik faktörlerin etkileri nedeniyle az veya çok farklılaşma göstermişlerdir. Üzerinde yaşadığımız Anadolu yarımadası yüzbinlerce yıldır dünyanın bu değişimleri sonucu flora ve faunasının değişimine maruz kalmıştır. Bu çalışmada Anadolu'nun coğrafik değişimleri incelenerek, bu değişimlere bağlı olarak Spalax tür ve alttürlerinin dağılımı ve türleşmesi incelenmiştir. Anadolu'da şu anda yayılan Spalacidae familyasının bir genusuna ait yedi alttür bulunmaktadır. Bu hayvanların dağılım sınırları incelendiğinde coğrafik elemanlarla olan bağlantısı oldukça ilginçtir. Bunun sonucu olarak, coğrafik izolasyonun bu hayvanlar üzerinde türleşmelerindeki temel bir kriter olduğu düşünülmektedir. Ayrıca, Anadolu Diyagonali olarak isimlendirilen ve Amanoslar'dan Erzurum Kars Platosuna kadar uzanan fay kırığının Spalax alttürlerinin izolasyonuna etkisi dikkate değerdir.

The effect of geographical isolation on the spaciation and distribution of Spalax species and subspecies in Turkey

Changes in the earth in million of years brought about changes on living organism. As a result, the fauna and flora of an area had been subject to changes in geographic and climatic conditions in that particular area. Thus the flora and fauna of Anatolia had been changed parallel to the changes in the topography and climate. In this sudy, geographic evolution of Anatolian Peninsula has been investigated and starting from this point of wiev the distribution and the speciation of Spalax species and subspecies connected with geographic isolation in the Anatolian Peninsula is discussed. At present seven subspecies belonging to one genus of Spalacidae family is being found in Anatolian Peninsula. If the distribution ranges of these subspecies has been examined the geographic connection comes into sight That is to say that the geographic isolation has been played a determining role in the speciation of these group of animal. The striking point is that the effect of the geographical fault so-called Anatolian Diagonal which extend from Amanos Mountains to Erzurum-Kars Plateau on the isolation of Spalax subspecies considered tremendous.

PDF

___

1. Matthey, R., Formules Chromosomiques de Muridae et de Spalacidae. La Question du Polymorphisme Chromosomique chez les Mammaferes. Rev. Suisse de Zool., 66: 175-209, 1959.
2. Soldatovic, B., Zivkovic, S., Savic, I. and Milosevic, M., Comparative Karyotype Analysis of Two Populations of Spalax leucodon Nordmann 1840. Arh. Biol. Nauka, 18: 15-16, 1966
3. Soldatovic, B., Zivkovic, S., Savic, I. and Milosevic, M., Vergleichende Analyse der Morphologie und der Anzahl der Chromosomen zwischen verschieden Populationen von Spalax leucodon Nordmann 1840. Saugetierkunde, 32: 238-245, 1967.
4. Raicu, P., Bratosin, S. and Hamar, M., Study on the Karyotype of Spalax leucodon and Spalax microphtalmus. Caryologia, 21: 127- 135, 1968.
5. Raicu, P. and Duma, D., Cytogenetical Study in Sp. leucodon in Moldovia (Rumania). Genet. Res., 13: 99-104, 1969.
6. Wahrman, J., Gotein, R. and Nevo, E., Geographic Variation of Chromosomal Forms in Spalax, a Subterranean Mammal of Restricted Mobility. Comparative Mammalian Cytogenetics, Springer Verlag, New York, 30-48p, 1969.
7. Wahrman, J., Gotein, R. and Nevo, E., Mole Rat Spalax: Evolutionary Significance of the Chromosome Variation. Sciences, 164: 82-84, 1969.
8. Lay, D.M. and Nadler, C.F., Cytogenetics and Origin of North African Spalax (Rodentia: Spalacidae). Cytogenetics, 11: 279-285, 1972.
9. Savic, I. and Soldatovic, B., Distribution of the Karyotype Forms of the Genus Spalax (Mesospalax) in Yugoslavia. Arh. Biol. Nauka, 26: 115-122, 1974.
10. Savic, I. and Soldatovic, B., Contribution to the Study of Ecogeographic Distribution and Evolution of Chromosomal Forms of the Spalacidae from the Balkan Peninsula. Arh. Biol. Nauka, 29: 141-156, 1977.
11. Savic, I. and Soldatovic, B., Studies on the Karyotype and Distribution Range of the Mole Rat (Spalax leucodon Nordmann), in Greece. Caryologia, 31: 63-73, 1978.
12. Savic, I. and Soldatovic, B., Distribution Range and Evolution of the Chromosomal Forms in the Spalacidae of the Balkan Peninsula and Bordering Regions. J. Biogeography, 6: 363-374, 1979.
13. Savic, I. and Soldatovic, B., Contribution to Knowledge of the Genus Spalax (Microspalax) Karyotype from Asia Minor. Arh. Biol. Nauka, 31: 1-2, 1979.
14. Soldatovic, B. and Savic, I., Karyotype in Some Populations of the genus Spalax (Mesospalax) in Bulgaria and Turkey. Saugetierk. Mitt., 26: 252-256, 1978.
15. Peshev, D., On the Caryotypes in Some Populations of the Mole Rat (Spalax leucodon Nordmann) in Bulgaria. Zoo. Anz., 206: 129- 133, 1981.
16. Peshev, D., New Karyotype Forms of the Mole Rat Nonnospalax leucodon Nordmann (Spalacidae, Rodentia) in Bulgaria. Zoo. Anz., 211: 65-72, 1983.
17. Yüksel, E., Cytogenetics Study in Spalax (Rodentia: Spalacidae) from Turkey. Communications, Serie C: Biologie, 2: 1-12, 1984.
18. Gülkaç, M.D. and Yüksel, E., Malatya Yöresi Kör Fareleri (Rodentia: Spalacidae) Üzerine Sitogenetik Bir inceleme. DOĞA Türk Biol. Derg., 13: 63-71, 1989.
19. Yüksel, E. and Gülkaç, M.D., On he Karyotypes in Some Populations of the Subterranean Mole Rats in the Lower Euphrates Basin, Turkey. Caryologia, 45: 175-190, 1992.
20. Nevo, E., Adaptive Convergence and Divergence of Subterranean Mammals, Ann. Rev. Ecol. Syst. 10: 269-308, 1979.
21. Nevo, E., Speciation in Subterranean Mammals, in Mechanism of Speciation. Alan R. Liss, Inc., New York, 1982, 191-218p.
22. Davis, P.H., Disribution Patterns in Anatolia with particular Reference to Endemism, in Davis, Edit. Harper and Hedge, Plant Life of SW Asia, 1971, 15-27.
23. Ekim, T. and Güner, A., The Anatolian Diagonal: Fact or Fiction? Proc. R. Soc. Edinburg, 89B: 69-77, 1986.
24. Çıplak, B., Demirsoy, A. and Bozcuk, A.N., Distribution of Orthoptera in Relation to the Anatolian Diagonal in Turkey. Articulata, 8(1): 1-20, 1993.
25. Kıvanç, E., Türkiye Spalax’larının Coğrafik Varyasyonları (Mammalia: Rodentia) 72 Teksir, Daktilo-Fotokopi, Ankara, 1988, 88pp.
26. Çıplak, B., Türkiye Tettigoniidlerinin Anadolu Diyagonaline göre Yayılışları ve Hareket Yeteneği (Kanat Uzunluğu) ile ilişkisi. II. Ulusal Entomoloji Kongresi Bildirileri, 28-31 Ocak 1992, Adana, 373- 385.
27. Nevo, E. and Bar-El, H., Hibridation and Speciation in Fossorial Mole Rats. Evolution, 30: 831-840, 1976.
28. Yüksel, E. ve Gülkaç, M.D., Spalax leucodon’un bazı Alttür ve Kromozomal Formlarının Evolusyonu ve Filogenetik ilişkileri. Doğa TU Biyol., 14: 59-68, 1990.
29. Kence, A., Bozcuk, A.N. and Yazgan, Ş., Türkiye’de Yayılan Karasinek Toplumları Arasında Eşeysel izolasyon ve Genetik Farklılaşma. Doğa Bilim Derg., 5: 173-178, 1981.
30. Savic, I., Ecology of the Mola Rat Spalax leucodon Nordm. in Yugoslavia. Proc. Nat. Sci., 44:5-70, 1973.