Bu çalışmada Türkiye’de kültürü yapılan yerel susam populasyonlarında bazı özelliklerin varyasyonunu saptamak, bu varyasyondan saf hat seleksiyonu ile yüksek verim tipi, yüksek yağ tipi, yüksek oleik asit tipi ve yüksek linoleik asit tipi hat geliştirme olanaklarını araştırmak amaçlanmıştır. Türkiye susam populasyonları arasında incelenen özellikler bakımından geniş bir varyasyon olduğu saptanmıştır. 1993 yılında 72 susam populasyonu arasından, tohum verimi, yağ, oleik asit ve linoleik asit içerikleri bakımından 8 üstün populasyon belirlenmiştir. 1994 yılında bu üstün populasyonlar arasından, bahsedilen özellikler ile ilgili toplam 800 adet tek bitki örneklenmiştir. Bu teksel örnekler arasından seçilen 160 adet hat 1995 yılında yetiştirilmiştir. Bu hatlar arasından seçilen 16 üstün hat, kontrol çeşit ‘Munganlı57’ ile birlikte, 1996 yılında tesadüf blokları deneme deseninde 4 tekerrürlü olarak ekilmiştir. Kontrol çeşide göre sırasıyla %16.9 ve %15.9 daha yüksek verimli bulunan ‘TR 382160’ ve ‘TR 3821593’ hatları yüksek verim tipleri olarak ve %63.25 yağ içeren ‘TSP 933749’ hattı yüksek yağ tipi hat olarak geliştirilmiştir. %45’in üzerinde oleik asit içeren ‘TSP 933229’ ve ‘TR 3821512’ hatları yüksek oleik tipi ve %45’in üzerinde linoleik asit içeren ‘TSP 932410’ ve ‘TSP 932403’ hatları ise yüksek linoleik tipi hatlar olarak belirlenmiştir.

The goal of this study was to determine the variation of certain characters in the 72 local sesame populations, which were collected from different sites of Turkey, and develope superior lines with high seed yield, high oil, high oleic and high linoleic acid content via pure line selection. A great deal of variation for the characters examined was found among the populations. 8 out of 72 sesame populations were determined as superior for the characters of seed yield, oil, oleic acid and linoleic acid contents in 1993. 800 single plants for the characters mentioned above were sampled within the superior populations in 1994. 160 lines selected from the 800 single plants were grown in 1995. Total of 16 superior lines selected from the 160 lines were planted along with the control variety `Muganly-57' in randomized complate block design with 4 replication in 1996. `TR 3821560' and `TR 3821593' lines which had 16.9% and 15.9% higher seed yield than the control variety were developed as superior for high yield and `TSP 933749' line with 63.25% oil content was developed as superior for high oil content. `TSP 933229' and `TR 3821512' lines which had oleic acid over 45% and `TSP 932410' and `TSP 932403' lines which had linoleic acid over 45% were determined as high oleic and linoleic acid type lines, respectively.