Bazı Ekmeklik Buğday Çeşitlerinin Kayseri Koşullarına Adaptasyonu

Bu çalışma, buğday araştırmalarının yetersiz olduğu Kayseride son yıllarda sayıları oldukça artan ekmeklik buğday çeşitlerinden yöreye uygun ve yüksek verimli olanların belirlenmesi amacıyla 2010-11 ve 2011-12 ürün yıllarında yapılmıştır. Bu amaçla, araştırmamızda ülkemizde yaygın olarak kullanılan 42 güncel ekmeklik buğday çeşidi kullanılmıştır. Araştırma, Latis deneme planına göre 3 tekrarlamalı olarak yürütmüştür. İncelenen tüm parametreler yönünden yıllar ve çeşitler arasındaki farklar önemli bulunmuştur. Buğday çeşitlerinin tane dolum süresi 33,9-40,5 gün, bitki boyu 76,0-121,7 cm, m2 deki başak sayısı 292,5-645,8 adet, başaktaki tane sayısı 17,4-43,9 adet, 1000 tane ağırlığı 32,9-40,1 g, tane verimi 153,0-278,3 kg/da, hektolitre ağırlığı 72,8-78,4 kg ve protein oranı %9,08-14,37 olarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda; Kayseri ve yöresi kıraç koşullarında yüksek verim ve kalite açısından Bezostaja-1, Gün 91, Bayraktar 2000, Dağdaş 94, Karahan 99, Tosunbey ve Nenehatun çeşitlerinin kullanılması tavsiye edilmiştir.

Adaptation of Some Bread Wheat Cultivars to Kayseri Conditions

Number of bread wheat cultivars have significantly increased in recent years and research on adaptation capacities of such cultivars are not sufficient in Kayseri. This study was carried out to determine high-yield bread cultivars able to adapt the conditions of Kayseri Province in 2010-11 and 2011-12 cropping seasons. A total of 42 national bread wheat cultivars were used and adaptation capacities were determined for Kayseri Region. Significant differences were observed in entire traits of the years and cultivars. Grain-fill periods of cultivars varied between 33.9-40.5 days, plant heights between 76.0-121.7 cm, number of spike per m2 between 292.5-645.8 spikes, number of kernel per spike between 17.4-43.9 kernels, 1000 kernel weights between 32.9-40.1 g, kernel yields between 153.0- 278.3 kg/da, hectoliter weights between 72.8-78.4 kg and protein ratios between 9.08- 14.37%. Considering the dry conditions of Kayseri region, Bezostaja-1, Gün 91, Bayraktar 2000, Dağdaş 94, Karahan 99, Tosunbey and Nenehatun cultivars were recommended for high yield and quality.

PDF

___

Akkaya A. 1993. Fosforlu gübre miktarı ve uygulama yöntemlerinin kışlık buğdayda verim ve bazı verim unsurlarına etkisi. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 24: 36-50.
Akkaya A, Akten Ş. 1988. Susuz koşullarda yetiştirilen bazı kışlık buğdayların toplam verimi, tane verimi ve hasat indeksi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19: 133-144.
Akman Z, Yılmaz F, Karadoğan T, Çarkçı K. 1999. Isparta ekolojik koşullarına uygun yüksek verimli buğday çeşit ve hatlarının belirlenmesi. Türkiye III. Tarla Bitkileri Kongresi, 15-18 Kasım, Adana, 1: 366-371.
Aktaş B, Eren H. 2014. Bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin tane verimi stabilitesi ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Tarla Bitkileri Merkez Araştırma Enstitüsü Dergisi, 23(2).
TUİK. 2014. Türkiye İstatistik Kurumu. Bitkisel üretim istatistikleri. http://www.tuikapp.tuik.gov.tr/bitkiselapp/ bitkisel.zul (Erişim Tarihi: 12.06.2014) FAO. 2013. FAO Production Yearbook. Food and Agriculture Organization of United Nations, Rome.
http://www.faostat.fao.org/ (Erişim Tarihi: 02.03.2013) Aydın N, Bayramoğlu HO, Mut Z, Özcan H. 2005. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşit ve hatlarının Karadeniz koşullarında verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. AÜZF Tarım Bilimleri Dergisi, 11 (3): 257-262.
Aydoğan S, Göçmen Akçacık A, Şahin M, Kaya Y, Taner S, Demir B, Önmez H. 2010. Ekmeklik buğday çeşitlerinin dane verimi, bazı kimyasal ve reolojik özellikleri üzerine bir araştırma. Bitkisel Araştırma Dergisi, 1: 17.
Aykut F, Yüce S, Demir İ, Akçalı Can RR, Furan MA. 2005. Ekmeklik Buğday Çeşit ve Hatlarının Bornova Koşullarında Performansları. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül, Antalya, 89-93.
Bulut S, Öztürk A, Çağlar Ö, Aydın M. 2011. Ekmeklik Buğday Genotiplerinin Erzurum Kuru Tarım Koşullarında Verim ve Verim Öğeleri Yönünden Karşılaştırılması. 9. Tarla Bitkileri Kongresi, Bursa, 255-259.
Çağlar Ö, Akten Ş. 1994. Bazı kışlık ekmeklik buğday çeşit ve hatlarında verim, bitki ve tane protein ilişkilerinin incelenmesi. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994, İzmir, 1: 67-71.
Çağlar Ö, Öztürk A, Bulut S. 2006. Bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin Erzurum ovası koşullarına adaptasyonu. Atatürk Üniv. Ziraat Fak. Derg., 37 (1): 1-7.
Doğan Y, Kendal E. 2012. Ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin tane verimi ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1): 113-121.
Doğan Y, Toğay Y, Toğay N. 2014. Türkiyede tescil edilmiş bazı ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) çeşitlerinin mardin-kızıltepe koşullarında verim ve bazı verim özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 24 (3): 241-247.
Dokuyucu T, Akkaya A, Nacar A, İspir B. 1997. Kahramanmaraş koşullarında bazı ekmeklik buğdayların verim, verim unsurları ve fenolojik özelliklerinin incelenmesi. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun, 6-20.
Elgün A, Ertugay Z, Certel M, Kotancılar G. 1999. Tahıl ve ürünlerinde analitik kalite kontrolü ve laboratuar uygulama kılavuzu. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Erzurum, No: 867.
Gençtan T, Sağlam N. 1987. Ekim zamanı ve ekim sıklığının üç ekmeklik buğday çeşidinde verim ve verim unsurlarına etkisi. Türkiye Tahıl Sempozyumu, Bursa, 171- 183.
Hunt LA, Van der Porten G, Pararajasingham S. 1991. Postanthesis temperature effects on duration and rate of grain filling in some winter and spring wheats. Can. J. Plant Sci., 71: 609-617.
Keim DL, Kronstad WE. 1981. Drought response of winter wheat cultivars grown under field stress conditions. Crop Sci., 21: 11-15.
Kendal E, Tekdal S, Aktaş H, Altıkat A, Karaman M, Baran İ. 2011. Diyarbakır ekolojik koşullarına uygun yabancı yazlık makarnalık buğday çeşitlerinin belirlenmesi. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Türkiye VIII. Tarla Bitkileri Tarım Kongresi, 22-25 Eylül, Bursa, Cilt 1, 242-245.
Kettlewell PS, Griffiths MW, Hocking TJ, Wallington DJ. 1998. Dependence of wheat dough extensibility on flour sulphur and nitrogen concentrations and the ınfluence of foliar applied sulphur and nitrogen fertilisers. J. Cereal Sci., 28: 15-23.
Köycü C. 1974. Erzurum Şartlarında N ve Plu Gübreleme ile sulamanın bazı kışlık buğdayların tane verimi, ham protein oranı ile zeleny sedimentasyon test kıymetleri üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Erzurum, No: 164.
Kün E. 1996. Serin iklim tahılları (3. Baskı). Ankara Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları, Ankara, No: 1451, Ders kitabı: 431.
Kün E, Avcı M, Uzunlu V, Zencirci N. 1995. Serin iklim tahılları tüketim projeksiyonları ve üretim hedefleri. Türkiye Ziraat Mühendisliği Teknik Kongresi, 9-13 Ocak, Ankara, 417-428.
Mut Z, Aydın N, Özcan H, Bayramoğlu HO. 2005. Orta Karadeniz bölgesinde ekmeklik buğday (Triticum aestivum L.) genotiplerinin verim ve bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. GOP Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22 (2): 85-93.
Özen S, Akman Z. 2015. Yozgat ekolojik koşullarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 10 (1): 35-43.
Öztürk A, Akkaya A. 1996a. Kışlık buğday genotiplerinde tane verimi, verim unsurları ve fenolojik dönemler üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27: 187-202.
Öztürk A, Akkaya A. 1996b. Kışlık buğdayda verim, verim öğeleri ve fenolojik dönemler arasındaki ilişkiler. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 27: 350-368.
Panozzo JF, Eagles HA. 2000. Cultivar and environmental effects on quality characters in wheat. II. Protein. Aust. J. Agric. Res., 51: 629-636.
SAS Inst. 1999. SAS Users Guide: Statistic. Statistical Analysis Systems Institute Inc., Cary, NC.
Smith GP, Googing MU. 1999. Models of wheat grain quality considering climate, cultivar and nitrogen effects. Agricultural and Forest Meteorology, 94 (1): 86-93.
Soylu S, Topal A, Sade B, Akgün N. 1999. Konya şartlarında bazı ekmeklik buğday çeşitlerinin verim ve verim öğelerinin belirlenmesi. Selçuk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13: 60-73.
Şener O, Kılınç M, Yağbasanlar T, Gözübenli H, Karadavut U, 1997. Hatay koşullarında bazı ekmeklik ve makarnalık buğday çeşit ve hatlarının saptanması. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun, 1-5.
Tosun M, Demir İ, Yüce S, Sever C. 1997. Buğdayda proteinin kalıtımı. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi, 22-25 Eylül, Samsun, 61-65.
Tunca ZŞ. 2012. Bazı buğday çeşitlerinin adaptasyon kabiliyeti, agronomik ve fizyolojik özelliklerinin belirlenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı (Yüksek Lisans Tezi).
Ünal S. 2002. Buğdayda kalitenin önemi ve belirlenmesinde kullanılan yöntemler. Hububat Ürünleri Teknolojisi Kongre ve Sergisi, 3-4 Ekim, Gaziantep, 25-37.