Vineland Uyum Davranış Ölçeği-Araştırma Formu'nun Doğumdan 47 Aylığa Kadar Olan Türk Bebekleri İçin Uyarlama, Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması
Bu çalışmanın amacı, bireylerin uyum davranışlarını değerlendirmek amacı ile 1984 yılında Sparrow, Balla ve Cicchetti tarafından geliştirilmiş olan Vineland Uyum Davranış Ölçeği - Araştırma Formu'nun - (Vineland) uyarlamasını doğumdan 47 aylığa kadar olan yaş diliminde bulunan Türk bebekleri için tamamlamak, güvenirliğini ve geçerliğini belirlemektir. Bu amaçla, çalışmanın örneklemini üç farklı sosyoekonomik düzeyi (SED) temsil ettiği düşünülen (alt, orta ve üst), doğumdan 47 aylığa kadar dört yaş diliminde bulunan (0-11 ay, 12-23 ay, 24-35 ay ve 36-47 ay), normal zihinsel gelişim gösteren toplam 561 (283 kız, 278 erkek) çocuk oluşturmuştur. Ayrıca DSM - IV (APA, 1994)'e göre otistik tanısı konmuş toplam 23 (5 kız, 18 erkek) çocuk araştırmada yer almıştır. Sonuçlar, çocukların yaşları arttıkça ölçekten aldıkları puanların da arttığını göstermiştir. 47 aylık yaş dilimine kadar cinsiyet farklılığı bulunamamıştır. 24 - 35 ay ve 36 - 47 ay üst SED çocuklarının aynı yaş grubundaki diğer iki SED'e göre daha yüksek puan aldığı belirlenmiştir. Ancak grup yaş dilimlerine ayrıldığında doğumdan 24 aya kadar SED farklılığı saptanmamıştır. Ölçeğin uygulamacılar arası güvenirliği .97 - .99, test tekrar test güvenirliği .91 - .98 ve iç tutarlılığı (Cronbach Alfa) .95 - .97 arasında bulunmuştur. Geçeliği ise Faktör Analizi ile normal ve otistik belirtileri olan çocuklarla yapılan iki farklı Ölçüt Geçerliği çalışması ile incelenmiştir. Bu bulgular; niceliksel ve niteliksel bir değerlendirme aracı olarak Vineland 'ın bebeklik ve erken çocukluk dönemindeki Türk çocukları için kullanılabilir bir ölçek olduğunu göstermiştir.
___
Akçak›n, M. (1993). Normal e¤itim gören otistik çocuklarla özele¤itim gören otistik çocuklar›n karfl›laflt›r›ld›¤› bir izlemeçal›flmas›. Türk Psikoloji Dergisi, 29, 8, 3-9.Akçak›n, M., Polat, S., & Kerimo¤lu, E. (1993). Otistik ve zekâözürlü çocuklar›n demografik ve do¤umla ilgiliözellikleri yönünden karfl›laflt›r›lmas›. Türk PsikiyatriDergisi, 4, 39-46.
Akçak›n, M. (2002). Otizmde cinsiyet farkl›l›klar›.Çocuk veGençlik Ruh Sa¤l›¤› Dergisi, 9 (1), 3-15.
American Psychiatric Association (1987). Diagnostic andstatistical manual of mental disorders (3 rd edition).Washington DC: American Psychiatric Association.
American Psychiatric Association (1994). Diagnostic andstatistical manual of mental disorders (4.th edition).Washington DC: American Psychiatric Association.
Anastasi, A. (1968). Functions and origins of psychologicaltesting. Psychological Testing. (3.rd edition). London:The Macmillan Company: Collier-Macmillan.
Atkinson, L., Bevc, I., Dickens, S., & Blackwell, J. (1992).Concurrent validities of the Stanford-Binet (fourthedition), Leiter, and Vineland with developmentallydelayed children. Journal of School Psychology, 30, 165-173.
Baranek, G. T. (1999). Autism during infancy: A retrospectivevideo analysis of sensory-motor and social behaviors at9-12 months of age. Journal of Autism andDevelopmental Disorders, 29(3), 213-224.
Britton, W. N., & Eaves, R. C. (1986). Relationship between theVineland Adaptive Behavior Scales-Classroom Editionand the Vineland Social Maturity Scales. AmericanJournal of Mental Defiency, 91(1), 105-107.
De Lemos, M. M. (1989). The Vineland Adaptive BehaviorScales: Standard score adjustments for Australianchildren. Psychological Test Bulletin, 2(1), 3-15.
Del Toro Delgado, L., & Alvarez, V. (1990). Validity of theKaufman Assesment Battery for Children (K-ABC) inthe diagnosis of cognitive deficits in preschool children.Avances en Psicologia Clinica Latinoamericana, 8, 99-114.
Doll, E. A. (1965). Vineland Social Maturity Scale. AmericanGuidance Service.
Epir, S. (1976).‹lkokul çocuklar› için AAMD Uyum Davran›flÖlçe¤i - Okul Formu – (AAMD Adaptive BehaviorScale – School Edition)’nin (1974 revizyonu), Türkçeadaptasyonu.Ankara: Milli E¤itim Bakanl›¤› TalimTerbiye Dairesi
Epir, S. (1982). Denver Geliflimsel Tarama Testi’nde cinsiyet vesosyal düzey farkl›l›klar›. Psikoloji Dergisi, 4, 14-15, 51-53.
Erol, N., & fiimflek, Z. (1996). Çocuk ve ergenlerde ruh sa¤l›¤›:Yeterlik alanlar›, davran›fl ve duygusal sorunlar›nda¤›l›m›. Türkiye Ruh Sa¤l›¤› Profili Raporu, 25 – 75.Ankara: Eksen Tan›t›m Ltd. fiti.
Fewel, R. R. (1991). Trends in the asessment of infants andtoddlers with disabilities. (analysis in the tests used toassess handicapped children) (special ›ssue: trends andissues in early intervention). Exceptional Children, 58(2), 166-174.
Fombonne, E., & Achard, S. (1993). The Vineland AdaptiveBehavior Scale in a sample of normal French children: Aresearch note. Journal of Child Psychology andPsychiatry, 34(6), 1051-1058.
Fredericks, D. W., & Williams W. L. (1998). New definition ofmental reterdation for the American Association ofMental Retardation. Journal of Nursing Scholarship, 30(1), 53-57.
Gillham, J. E., Carter, A. S., Volkmar, F. R., & Sparrow, S. S.(2000). Toward a developmental operational definitionof autism. Journal of Autism and DevelopmentalDisorders, 30(4), 269 - 278.
Goldstein, D. J., Smith, K. B., & Waldrep, E. E. (1986). Factoranalytic study of the Kaufman Assesment Battery forchildren. Journal of Clinical Psychology, 42(6), 890-894.
Harris, S. L., Belchic, J., Glasberg, B., & Handleman, J. S. (1995).The Vineland Adaptive Behavior Scales for youngchildren with autism. Special Services in the School, 10(1), 45-54.
Harrison, P. L. (1989). Adaptive Behavior: Research to practice.Journal of School Psychology 27, 301-317.
Kaplan, H., & Sadock, B. (1990). Infant assessment.Comprehensive Texbook of Psychiatry. USA: MelvinLewis Cartier.
Kraijer, D. (2000). Review of adaptive behavior studies inmentally retarded persons with autism/pervasivedevelopmental disorder. Journal of Autism andDevelopmental Disorders, 30(1), 39 - 47.
Liss, M., Harel, B., Fein, D., Allen, D., Dunn, M., Feinstein, C.,Morris, R., Waterhouse, L., & Rapin, I. (2001).Predictors and correlates of adaptive functioning inchildren with developmental disorders. Journal ofAutism and Developmental Disorders, 31(2), 219 - 230.
Matson, J. L., Kiely, S. L., & Bamburg, J. W. (1997). The effectof stereotypies on adaptive skills as assessed with theDASH-II and Vineland Adaptive Behavior Scales.Research in Developmental Disabilities, 18(6), 471-476.
Matson, J. L., Carlisle, C. B., & Bamburg, J. W. (1998). Theconvergent validity of the Matson Evaluation of SocialSkills for Individuals with Severe Retardation(MESSIER). Research in Developmental Disabilities, 19(6), 493-500.
Middleton, H. A., Keene, R. G., & Brown, G. W. (1990).Convergent and discriminant validities of the scales ofindependent behavior and the revised Vineland AdaptiveBehavior Scales. American Journal on MentalRetardation, 94(6), 669-673.
Özelli, L. B. (1978). Bayley Bebekler için Zihinsel ve MotorÖlçe¤i ile bir ön çal›flma. Psikoloji Dergisi, 1(2), 3-8.
Perry, A., & Factor, D. C. (1989). Psychometric validity andclinical usefulness of the Vineland Adaptive BehaviorScales and the AAMD Adaptive Behavior Scale for anautistic sample. Journal of Autism and DevelopmentalDisorders, 19(1), 41-55.
Sands, D. J. (1992). Validity of the National Independent LivingSkills Screening Instrument. Exceptionality, 3(3), 133-145.
Savafl›r, I. (1994). Ölçek uyarlamas›ndaki baz› sorunlar ve çözümyollar›. Türk Psikoloji Dergisi, 33(9), 27-32.
Savafl›r, I., Sezgin, N., & Erol, N. (1994). Ankara Geliflim TaramaEnvanteri. (1. Bask›) Ankara: Türk Psikologlar Derne¤i.
Savafl›r, I., Sezgin, N., & Erol, N. (1998). Ankara Geliflim TaramaEnvanteri. (2. Bask›) Ankara: Türk Psikologlar Derne¤i.
Sparrow, S. S., Balla, D. A., & Cicchetti, D. V. (1984). VinelandAdaptive Behavior Scales (Survey Form).Circle Pines,Minn: American Guidance Service.
Stone, W. L., Ousley, O. Y., Hepburn, S. L., Hogan, K. L. &Brown, C. S. (1999). Patterns of adaptive behavior invery young children with autism.American Journal ofMental Retardation, 104(2), 187-199.
Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (1989). Using multivariatestatistics. (2ndedition). USA: Harper Collins Publishers.
Taylor, R. L. (1985). Measuring adaptive behavior: Issues andinstruments. Focus on Exceptional Children, 18(2), 1-8.
Taylor, R. L., Richards, S. B., & Moody, S. L. (1990). Concurrentvalidity of the motor domain of the Vineland AdaptiveBehavior Scales. Perceptual and Motor Skills, 71, 685-686.
Tombokan-Runtukahu, J., & Nitko, A. J. (1992). Translation,cultural adjustment, and validation of a measure ofadaptive behavior. Resarch in DevelopmentalDisabilities, 13, 481-501.
Yalaz, K., & Anlar, B. (1990). Denver II (2. Bask›) GeliflimselTarama Testi El Kitab›:Türk çocuklar›na uyarlamas› vestandardizasyonu. Ankara: Hacettepe Üniversitesi ÇocukSa¤l›¤› Enstitü Vakf›.
- ISSN: 1300-4433
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1978
- Yayıncı: Türk Psikologlar Derneği
Sayıdaki Diğer Makaleler
Halise ÖZGÜVEN DEVRİMCİ, Çiğdem SOYKAN, Seda HARAN, Tülin GENÇÖZ
Ödül ve Bedel Bölüşümüne İlişkin Haklılık Algısında Katkı Türü ve Pay Dağıtımının Etkisi
Kamu Kuruluşlarında Yeniden Yapılanma: Bir Norm Kadro Çalışması
H. Canan SÜMER, HABİBE TUĞBA EROL KORKMAZ
Sorun Davranışlar Kontrol Listesi Türkçe Formunun Psikometrik Özelliklerinin İncelenmesi