Üniversite Kütüphanelerinde Kişisel Veriler: Ankara’daki 15 Üniversite Kütüphanesindeki Uygulamaların Analizi

Üniversite kütüphaneleri hizmet verdiği kullanıcı grubunun bilgi ihtiyaçlarının karşılanmasında sorumlulukları bulunan kurumlardır. Diğer kütüphane türlerinde olduğu gibi üniversite kütüphanelerinde de oluşturulan kullanıcı kayıtları bireyi tanımlayabilecek hatta bilgi arama davranışlarıyla da ilişkilendirilebilecek düzeyde kişisel verilerden oluşabilmektedir. Bu noktada üniversite kütüphanelerindeki kullanıcı verilerinin izinsiz ve yetkisiz kullanıma karşın korunması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Bu çalışmada, üniversite kütüphanelerinin kişisel verilerin korunmasına yönelik uygulamalarının betimlenmesi amaçlanmıştır. Belirlenen amaç çerçevesinde çalışmada öncelikle konuyla ilgili literatürden hareketle 15 üniversite kütüphanesindeki kişisel verilerin yönetimine dönük uygulamaları yöneticilerle yapılan görüşmelerle analiz edilmiştir. Bulgular, kütüphanelerde kayıt altına alınan kullanıcı verilerinin farklılık gösterdiğini ve kütüphanelerin yaklaşık yarısında kullanıcılardan kişisel verilerinin toplanmasına ve işlenmesine yönelik onaylarının alınmadığını ortaya koymuştur. Araştırmanın sonucunda, üniversite kütüphanelerinde kullanıcılara yönelik kişisel verilerin toplanması, kaydedilmesi, sınıflandırılması, işlenmesi, tutulması ve saklanması ve kullanıcılardan kişisel verilerin işlenmesine yönelik onaylarının alınması noktasında eksiklikler olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Üniversite kütüphaneleri, kullanıcı kayıtları, kişisel veri, kişisel verilerin korunması

PDF

___

ACRL. (2018). Standards for libraries in higher education. Chicago, Illinos. Erişim adresi: http://www.ala.org/acrl/sites/ala.org.acrl/files/content/standards/slhe.pdf
Affonso, E. P. ve Sant’Ana, R. C. G. (2018). Privacy awareness issues in user data collection by digital libraries. IFLA Journal, 44(3), 170-182. doi:10.1177/0340035218777275
ALA. (2014). Privacy tool kit. Erişim adresi: http://www.ala.org/advocacy/sites/ala.org.advocacy/files/content/privacyconfidentiality/toolkitsprivacy/Privacy%20Tool%20Kit_January2014.pdf
Alkan, N. (1997). Üniversite kütüphaneleri ve ulusal bilgi politikası. Türk Kütüphaneciliği, 11(3), 233-252. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/1044
Ayala, D. (2018). Shore to shore: How Europe's new data privacy laws help global libraries and patrons. International Information & Library Review, 50(3), 212-218. doi: 10.1080/10572317.2018.1491692 Bailey, J. (2018). Data protection in UK library and information services: Are we ready for GDPR? Legal Information Management, 18(1), 28-34. doi:10.1017/S1472669618000063
Beaudin, K. (2015). College and university data breaches: Regulating higher education cybersecurity under state and federal law. Journal of College and University Law, 41(3), 657-696. Erişim adresi:https://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/jcolunly41&id=691&collection=journals&index=#
Bowers, S. L. (2006). Privacy and library records. The journal of academic librarianship 32(4), 377- 383. doi: https://doi.org/10.1016/j.acalib.2006.03.005
Caldwell-Stone, D. (2012). A digital dilemma: Ebooks and users’ rights. American Libraries Magazine. Erişim adresi : https://americanlibrariesmagazine.org/2012/05/29/a-digital-dilemma-ebooks-and-users-rights/
Collins. (2020). Definition of third party. Erişim adresi: https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/third-party
Connoly, M. (2018). User privacy: a pratical guide for librarians. London: Rowman & Littlefield.
Coombs, K. A. (2004). Walking a tightrope: Academic libraries and privacy. Journal of Academic Librarianship, 30(6), 493-497. doi: https://doi.org/10.1016/j.acalib.2004.08.003
Cotter, K. ve Sasso, M. D. (2016). Libraries protecting privacy on social media. Pennsylvania Libraries: Research & Practice 4(2), 73-89. doi: 10.5195/palrap.2016.130
Davies, J. E. (1997). Managing information about people: Data protection issues for academic library Managers. Library Management, 18(1), 42-52. doi: https://doi.org/10.1108/01435129710157734
Drobnicki, J. (1992). The confidentiality of library users’ records. Erişim adresi: https://academicworks.cuny.edu/cgi/viewcontent.cgi? referer=https://www.google.com/&httpsredir=1&article=1013&context=yc_pubs
Eroğlu, Ş. (2018). Dijital Yaşamda mahremiyet (gizlilik) kavramı ve kişisel veriler: hacettepe üniversitesi bilgi ve belge yönetimi bölümü öğrencilerinin mahremiyet ve kişisel veri algılarının analizi. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 35(2), 130-153. doi: 10.32600/huefd.439007
European Commission. (1995). Directive 95/46/EC of the European Parliament and of the Council of 24 October 1995 on the protection of individuals with regard to the processing of personal data and on the free movement of such data. Erişim adresi: https://eurlex.europa.eu./LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:1995:281:0031:0050:EN:PDF
European Commission. (2018). European group on ethics in science and new technologies : Statement on artifical intellegigence, robotics and ‘autonomous’ systems. Luxembourg: Publications Office of the European Union.
Gariepy, L. W. (2019). Undergraduate students' attitudes about the collection, use, and privacy of search data in academic libraries. (Master Thesis). Virginia Commonwealth University, Virginia. Erişim adresi: https://scholarscompass.vcu.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=7156&context=etd
Gamble, L. (2003). Protecting criminals vs. protecting privacy: a librarian's dilemma? Moebius, 1(2), 6. Erişim adresi: https://digitalcommons.calpoly.edu/cgi/viewcontent.cgi? article=1033&context=moebius
Garogian, R. (1991). Librarian patron confidentiality: an ethical challenge. Library trends, 40(2), 216-233. Erişim adresi: https://www.ideals.illinois.edu/bitstream/handle/2142/7774/librarytrendsv40i2d_opt.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Gressel, M. (2014). Are libraries doing enough to safeguard their patrons’ digital privacy? The Serials Librarian, 67(2), 137-142. doi:10.1080/0361526X.2014.939324
Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri : Felsefe - Yöntem - Analiz. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Halk ve Çocuk Kütüphaneleri Yönetmeliği (1982, 19 Ağustos). T.C. Resmi Gazete. (Sayı: 17787). Erişim adresi: https://teftis.ktb.gov.tr/TR-14502/halk-ve-cocuk-kutuphanleri- yonetmeligi.html
Hashim, A. (2019, 17 Haziran ). Graceland University data breach exposed sensitive personal information. Latest Hacking News. Erişim adresi: https://latesthackingnews.com/2019/06/17/graceland-university-data-breach-exposed-sensitive-personal-information/
Henkoglu, T. ve Uçak, N. O. (2015). Üniversite kütüphanelerinde kisisel verilerin korunması. Bilgi Dünyası, 16(1), 45-74. Erişim adresi: https://docs.google.com/viewerng/viewer? url=http://bilgidunyasi.xyz/index.php/bd/article/viewFile/472/508
Henkoğlu, T. (2015a). Bilgi güvenliği ve kişisel verilerin korunması. Ankara: Yetkin yayınları
Henkoğlu, T. (2015b). Hassas bilgi varlıklarının ve kişisel verilerin hukuksal düzenlemeler ile korunması ve bu kapsamda üniversiteler için bilgi güvenliği politikasının geliştirilmesi. (Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=sY7m19PfcL6F1NUw- cr80FfIzh3dHi7TKshnXQxCYXffcilEDu53i8Y7rMDIRwrL
Henkoğlu, T. (2017). Kişisel verileriniz ne kadar güvende? bilgi güvenliği kapsamında bir değerlendirme. Arşiv Dünyası (18-19), 36-47. Erişim adresi: http://static.dergipark.org.tr/article-download/4797/9a69/4728/5a44e4d39b1f0.pdf?
IFLA. (2017). Briefing: Impact of the General Data Protection Regulation 2018. Erişim adresi: https://www.ifla.org/files/assets/clm/publications/briefing_general_data_protection_regulation_2018.pdf
Johns, S. ve Lawson, K. (2005). University undergraduate students and library-related privacy issues. Library & Information Science Research, 27(4), 485-495. Doi:10.1016/j.lisr.2005.08.006
Johnson, B. S. (1989). A more cooperative clerk: The confidentiality of library records. Law Library Journal, 81, 769-802. Erişim adresi: https://www.aallnet.org/wp- content/uploads/2018/01/Vol-81-lljv81n4-1989-769.pdf
Kim, D.-S. ve Noh, Y. (2014). A study of public library patrons’ understanding of library records and data privacy. International Journal of Knowledge Content Development & Technology, 4(1), 53-78. doi: 10.5865/IJKCT.2014.4.1.053
Kişisel Verileri Koruma Kurulu. (t.y.). Kişisel Verilerin Korunması Kanunu ve uygulaması. Ankara: Kişisel Verileri Koruma Kurumu. Erişim adresi: https://kvkk.gov.tr/yayinlar/K%C4%B0%C5%9E%C4%B0SEL%20VER%C4%B0LER%C4%B0N%20KORUNMASI%20KANUNU%20VE%20UYGULAMASI.pdf
Kişisel Verilerin Korunması Kanunu. (2016, 7 Nisan ). T.C. Resmi Gazete (Sayı: 29677). Erişim adresi: http://. mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/ 1.5.6698.pdf
Kızılöz, T. (2017). Ankara'daki üniversite kütüphanecilerinin mesleki etik konusundaki bilinç ve yaklaşımları üzerine bir değerlendirme (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).
Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/Tu%C4%9Fba%20K%C4%B1z%C4%B1l%C3%B6z.pdf
Kutlu, Ö. ve Kahraman, S. (2017). Türkiye’de kişisel verilerin korunması politikasının analizi. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 45-62. Erişim adresi: https://docs.google.com/viewerng/viewer?url=http://www.siyasetekonomiyonetim.org/index.php/seyad/article/viewFile/629/354
Maceli, M. (2019). Librarians’ mental models and use of privacy-protection technologies. Journal of Intellectual Freedom and Privacy, 4(1), 18-32. doi: https://doi.org/10.5860/jifp.v4i1
Magi, T. (2008). A study of US library directors' confidence and practice regarding patron confidentiality. Library Management 29(8/9), 746-756. doi: 10.1108/01435120810917341
Martin, A. (2020, 30 Nisan). Warwick University was hacked and kept breach secret from students and staff. Skynews. Erişim adresi: https://news.sky.com/story/warwick- university-was-hacked-and-kept-breach-secret-from-students-and-staff-11978792
Milli Kütüphane Hizmetlerinden Yararlanılmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (2010, 6 Eylül). T.C. Resmi Gazete. (Sayı: 27721). Erişim adresi: https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=14343&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
Milli Eğitim Bakanlığı Okul Kütüphaneleri Yönetmeliği (2001, 22 Ağustos). T.C. Resmi Gazete. (Sayı: 24501). Erişim adresi: http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/95.pdf
Nicholson, S. ve Smith, C. A. (2007). Using lessons from health care to protect the privacy of library users: Guidelines for the de-identification of library data based on HIPAA. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 58(8), 1198-1206. doi: 10.1002/asi.20600
Noh, Y. (2017). A critical literature analysis of library and user privacy. International Journal of Knowledge Content Development & Technology, 7(2), 53-83. doi: http://dx.doi.org/10.5865/IJKCT.2017.7.2.053
Ocaklı, E. ve Soğuksu, D. (2005, Eylül). Kütüphanelerde kullanıcı gizliliği. A.Yıldızeli ve H.K. Bahşişoğlu (Yay. Haz.). ÜNAK'05: Bilgi Hizmetlerinin Organizasyonu ve Pazarlanması Konferansı içinde (s.22-24). İstanbul: Kadir Has Üniversitesi. Erişim adresi: http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak05/u05-21.pdf
Oltmann, S. M. (2017). Intellectual freedom in academic libraries: Surveying deans about its significance. College & Research Libraries, 78(6), 741-760. doi: https://doi.org/10.5860/crl.78.6.741
Örkmez, B. ve Şancı, S. (2003). Kütüphanelerde etik kurallar. A.Yıldızeli ve H.K. Bahşişoğlu (Yay. Haz.). ÜNAK’03: Bilgiye Erişimde Değişen Yollar ve II. Tıbbi Bilgi Yönetimi ve Teknolojileri Sempozyumu’nda sunulan bildiri (s.296-306). Ankara: ÜNAK. Erişim adresi: http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak03/u03-31.pdf
Özdemir, E. (2017). Kütüphanecilik etiği: üniversite kütüphanelerindeki personelin etik algı ve davranışları. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Atatürk Üniversitesi, Erzurum. Erişim adresi: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/TezGoster?key=DPTyuy3wRPq_qvCPSqUB6z2kRR0yYP-ZmiTqqmwI4zXooIa68WNeYpTOuHf5ANOH
Pekala, S. (2017). Privacy and user experience in 21st century library discovery. Information Technology and Libraries, 36(2), 48-58. doi:10.6017/ital.v36i2.9817
Rysavy, M. D. T., ve Michalak, R. (2019). Data privacy and academic libraries: Non-pii, pii, and librarians’ reflections (Part 1). Journal of Library Administration, 59(5), 532-547. doi:10.1080/01930826.2019.1616973
Singley, E. (2020). A holistic approach to user privacy in academic libraries. The Journal of Academic Librarianship, 46(3), 1-3. doi: https://doi.org/10.1016/j.acalib.2020.102151
Sutlieff, L. ve Chelin, J. (2010). ‘An absolute prerequisite’: The importance of user privacy and trust in maintaining academic freedom at the library. Journal of Librarianship and Information Science, 42(3), 163-177. doi:10.1177/0961000610368916
Şahbaz, U., Alpaslan, İ. B., ve Sökmen, A. (2014). Veriye dayalı ekonominin getirdiği fırsatlar ve kişisel verilerin korunmasının ekonomik analizi. Türkiye’de Kişisel Verilerin Korunmasının Hukuki ve Ekonomik Analizi, İstanbul Bilgi Üniversitesi & TEPAV, 2-38. Erişim adresi: https://www.tepav.org.tr/upload/files/1421853130- 9.Turkiyede_Kisisel_Verilerin_Korunmasinin_Ekonomik_ve_Hukuki_Analizi.pdf
Şerefoğlu Henkoğlu, H. (2019). Yapây zekâ uygulamaları ve kişisel verilerin korunması. B. Yalçınkaya, M. A. Ünal, B. Yılmaz ve F. Özdemirci (Yay. Haz.). Bilgi Yönetimi ve Bilgi Güvenliği: eBelge- eArşiv- eDevlet- Bulut Bilişim-Büyük Veri- Yapay Zekâ Sempozyumu içinde (ss. 171-196). Erişim adresi: http://2019.ebeyas.org/wp- content/uploads/2020/01/BILGI_YONETIMI_VE-BILGI_GUVENLIGI_KITAP_23122019.pdf
Şişkin, D. Ş. (2020). Üniversite kütüphanelerinde bilgi güvenliği ve kişisel verilerin korunması: ankara’daki üniversite kütüphanelerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara. Erişim adresi: http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/Dilan%C5%9Ei%C5%9Fkin.pdf
Şişkin, D. Ş. ve Çakmak, T. (2019). Türkiye'de kişisel verilerin korunması: 1996-2019 yılları arasındaki bilgi politikası belgelerine yönelik bir değerlendirme. B. Yalçınkaya, M. A. Ünal, B. Yılmaz ve F. Özdemirci (Yay. Haz.). e-BEYAS 2019: Endüstri 4.0 Sürecinde Bilgi Yönetimi ve Bilgi Güvenliği: eBelge-eArşiv-eDevlet-Bulut Bilişim- Yapay Zekâ içinde (s.465- 482). Ankara: Ankara Üniversitesi. Erişim adresi: https://dspace.ankara.edu.tr/xmlui/handle/123456789/68967
TKD. (2008). Düşünce Özgürlüğü Bildirgesi. Erişim adresi: http://37.230.106.98/~kutuphaneciorg/wp-content/uploads/Dusunce_Ozgurlugu_Bildirgesi-724x1024.jpg
TKD. (2010). Mesleki Etik İlkeleri. Erişim adresi: http://kutuphaneci.org.tr/bildirgeler/mesleki-etik-ilkeleri/
TKD, Sosyal Medya Çalışmaları Grubu. (2018). Kütüphaneler için sosyal medya politikası. Erişim adresi:http://kutuphaneci.org.tr/wp- content/uploads/2018/03/K%C3%BCt%C3%BCphaneler-%C4%B0%C3%A7in-Sosyal-Medya-Politikas%C4%B1-TKD-Sosyal-Medya-Politikalar%C4%B1- %C3%87al%C4%B1%C5%9Fma-Grubu.pdf
Toplu, M. (2007). Kütüphaneciliğin etik sorunu ve Türkiye yaklaşımı. Türk Kütüphaneciliği, 21(2), 186-217. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/61/61
Torunlar, M. ve Özdemirci, F. (2019). Bilginin bilgiyle savaşı: Belge ve bilgi yönetimi vizyonuyla. Ankara: Ankara Üniversitesi
Tsompanakis, S. (2014). A discussion and suggestions on ethical barriers in librarianship: Information privacy, controversial materials and personal beliefs. Library Philosophy and Practice, 1-25. Erişim adresi: https://digitalcommons.unl.edu/libphilprac/1127/
Tummon, N. ve McKinnon, D. (2018). Attitudes and practices of canadian academic librarians regarding library and online privacy: A national study. Library & Information Science Research, 40(2), 86-97. doi: https://doi.org/10.1016/j.lisr.2018.05.002
Valliant, K. (2020). Protecting patron privacy in the academic library during the digital age. 46(3), 1-2. doi: https://doi.org/10.1016/j.acalib.2020.102127
Vegheş, C., Orzan, M., Acatrinei, C. ve Dugulan, D. (2012). Privacy literacy: What is and how it can be measured? Annales Universitatis Apulensis Series Oeconomica, 14(2), 704-711. Erişim adresi: http://www.oeconomica.uab.ro/upload/lucrari/1420122/36.pdf
Yılmaz, B. (2009, 25-26 Mayıs). Bilgi ve belge yönetiminde (Kütüphanecilikte) etik : Kuramsal bir yaklaşım. Kamu Etiği Sempozyumu içinde. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü. http://bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/etiksempozyum.pdf
Yılmaz, M. (2012). Ahlak ve meslek ahlakına eleştirel bir bakış. Türk Kütüphaneciliği, 26(4), 762-768. Erişim adresi: http://www.tk.org.tr/index.php/TK/article/view/354/346
Zan, B. U., Yazıcı, A.ve Yazıcı, S. (2016). A qualitative study on library ethics. Journal of Human Sciences, 13(3), 5826-5841. doi: 10.14687/jhs.v13i3.4292
Zimmer, M. (2014). Librarians’ attitudes regarding information and internet privacy. The Library Quarterly, 84(2), 123-151. doi: 10.1086/675329