Kil Tabletlerden Elektronik Yayıncılığa Kütüphanecilik Felsefesinin Gelişimi ve Dönüşümü

Kütüphanecilik kurumsal olarak yaklaşık 5.000 yıllık bir geçmişe sahip olmasına rağmen, bilimsel bir disiplin olma kimliğini, birçok bilim dalında olduğu gibi, 19. yüzyılın ikinci yarısında kazanabilmiştir. Kütüphaneciliğin felsefi boyutu ise bu gelişmelerden çok daha sonra 1930’lu yıllardan itibaren tartışılmaya başlanmıştır. Bilimsel kimliğinden ziyade uygulama boyutu ve mesleki niteliği daha ağır basan kütüphanecilikte, felsefi ve kuramsal tartışmalar daha çok akademik kesimle sınırlı kalmıştır. Etik, düşünce ve ifade özgürlüğü gibi konular kütüphanecilik disiplini içerisinde önemli yer tutmalarına rağmen, bunların felsefenin temel konuları arasında yer aldığı neredeyse hiçbir zaman göz önünde bulundurulmamıştır.Kütüphanecilik felsefesinin ele alındığı ilk dönemlerde, kütüphane kurumunu ve enformasyon kaynaklarını temel alan yaklaşımlar ön plana çıkarken, elektronik yayıncılığın gelişimi ile birlikte bu algılayış değişmeye başlamış, enformasyon ve bilgi tartışmanın odağına yerleşmiştir. Çalışmada, tarihsel süreç içerisinde kütüphaneciliğin nasıl bir gelişim gösterdiği, bu gelişimin onun kimliğini, felsefi ve kuramsal boyutunun ortaya çıkmasına nasıl etki ettiği, hangi dönemlerde hangi felsefi bakış açılarının ön plana çıktığı ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

kütüphanecilik felsefesi, enformasyon felsefesi, kütüphane ve enformasyon bilimi, kütüphanecilik kuramı

From Clay Tablets to Electronic Publishing The Evolution and Transformation of the Philosophy of the Librarianship

Although, the librarianship as an institution traces its history back to 5000 years, it has acquired its identity as a scientific discipline in the second part of the 19th century, as many other branches of the science. The philosophical aspect of the librarianship has begun to be discussed since 1930's, after many years later than these developments. In librarianship, application aspect and professional quality had a stronger influence, but philosophical and theoretical discussions have been rather limited to academic community. Although, the subjects such as ethics, the liberty of thought and the liberty of statement are important in the discipline of librarianship, it has never been taken into account that these subjects have been also fundamental to the philosophy in general. In the earlier periods of the philosophy of librarianship the focus was on the institution of librarianship and information sources, however with the development of electronic publishing these perception has begun to change, and information and knowledge has been brought into sharp focus. In this work, it is studied how the librarianship has evolved in the historical process, how this evolution has affected the appearance of the philosophical and theoretical aspects of the librarianship, which philosophical views have been at the forefront in certain periods

Keywords:

philosophy of librarianship, philosophy of information, library and information science, theory of librarianship,

PDF

___

Alkan, N. (2004). Kütüphanecilik felsefesinin değeri, Kütüphaneciliğin Destanı Uluslararası Sempozyumu, 21-24 Ekim 2004, Ankara S. Arslantekin ve F. Özdemirci (Yay. Haz.). Bildiriler içinde (ss. 31-54). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi.
American Library Association 12 Kasım 2010 tarihinde: http://www.ala.org/ala/aboutala/missionhistory/history/index.cfm adresinden erişilmiştir.
Assman, J. (2001). Kültürel bellek: Eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
Awad, E. M. ve Ghaziri, H. M. (2004). Knowledge management. Upper Saddle River, N. J. : Pearson.
Buschman, J. (2006). The Integrity and obstinacy ofintellectual creations: Jürgen Habermas and librarianship's theoretical literature. Library Quarterly, 76 (3), 270 299.
Baydur, G. (1974). Amerikan kongre kütüphanesi sınıflandırma sistemi (LC classification). Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 23 (4), 219-226.
Benge, R. (1957). Life without father: the post-Carnegie period. The Library Association Records, 59 (2), 49-52.
Blanck, H. (2000). Antikçağda kitap. (Z. Aksu Yılmazer, Çev.). Ankara: Dost.
Boorstin, D. J. (1996). Keşifler ve buluşlar. (F. Dilber, Çev.). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Budd, J. M. (2001). Knowledge and knowing in library and information science: A philosophical framework. Lanham: The Scarecrow Press.
Christ, J. M. (1972). Toward a philosophy of educational librarianship. Litleton, Libraries Unlimited.
Cornelius, I. (2004). Information and its philosophy. Library Trends, 52 (3), 377-386.
Cornforth, M. (1993). Bilgi teorisi. (H. Selman, Çev.). İstanbul: Yorum Yayınları.
Çakın, İ. (1982) Kütüphanecilikte felsefi yaklaşım. Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, 31(4), 155-157.
Çelik, S. (2010). Bilgi felsefesi: İlkçağ'danyeniçağ'a. İstanbul: Doruk.
Dahl, S. (1999). Antikçağ'dan günümüze her yönüyle kitabın tarihi. (M. Dündar, Çev.). Ankara: Milli Kütüphane Başkanlığı.
Danton, J. P.(1934). Pleas for a philosophy oflibrarianship. Library Quarterly. IV (4), 527-547.
Deleuze, G. ve Guattari (1992). Felsefe nedir? (T. Ilgaz, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Dick, A. L. (2002). Social epistemology, information science and ideology. Social Epistemology, 16 (1), 23-35.
Egan, M. ve Shera, J. (1952). Foundations of a theory of bibliography. Library Quarterly, 44 , 125-137
Education for librarianship 16 Kasım 2010 tarihinde: http://en.wikipedia.org/wiki/Education_for_librarianship adresinden erişilmiştir.
Fadaie, G. (2009) The LIS discipline or retrieval ofınformation: A theoretical viewpoint, Issues in Informing Science and Information Technology, 6, 575-583.
Fallis, D. ve Whitcomb, D. (2009). Epistemic values and information management. The Information Society, 25, 175-189.
Fallis, D. (2004). On verifying the accuracy ofinformation: Philosophical perspectives. Library Trends, 52 (3), 463-487.
Fallis, D. (2002). Introduction: Social epistemology and information science. Social Epistemology, 16 (1), 1-4.
Fallis, D. (2001). Social epistemology and LIS: how to claify our epistemic objectives. 175-183, CAIS/ACSI, 2001, 25 Eylül 2010 tarihinde: http://www.caisacsi.ca/proceedings/2001/Fallis_2001.pdf adresinden erişilmiştir.
Fenerci, T. (2003). Kütüphanecilik ve disiplinlerarası niteliği. Türk Kütüphaneciliği, 17 (3), 283-293.
Floridi, L. (2004). Afterword LIS as applied philosophy ofinformation: A reappraisal, Library Trends, 52 (3), 658-665.
Floridi, L.(2002). On defining library and information science as applied philosophy of information. Social Epistemology, 16 (1), 37-49.
Fosket, D. J. (1962). The creed of a librarian: No politics, no religion, no morals. London: The Library Association.
Frohmann, B. (2004). Documentation Redux: Prolegomenon to (Another) Philosophy of Information. Library Trends, 52( 3), 387-407.
Furner, J. (2004). A Brilliant mind: Margaret Egan and social epistemology. Library Trends, 52 (4), 792-809.
Greer, R. C., Grover, R. J. ve Fowler, S. G. (2007). Introduction to library and information professions. Westport: Libraries Unlimited.
Gülle, M. T. (1996). Türkiye'de bilgi edinme özgürlüğüne ilişkin sorunlar. Bilgi Edinme Özgürlüğü içinde (ss. 22-45). Y. Tonta ve A. Çelik. (Yay. Haz.). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
Harris, M. (1986). The dialectic of defeat: Antimonies in research in library and information science. Library Trends, 34 (Winter 1986): 515-31.
Herold, K. R. (2001). Librarianship and the philosophy ofinformation. Library Philosophy and Practice, 3 (2) (Spring 2001), 1-15.
Hj0rland, B. (2005a) Empiricism, rationalism and positivism in library and information science. Journal of Documentation, 61 (1), 130-155.
Hj0rland, B. (2005). Library and information science and the philosophy ofscience. Journal of Documentation, Vol. 61 (1), 5-10.
Hj0rland, B. (2004). Arguments for philosophical realism in library and information science. Library Trends, 52( 3),488-506
Hj0rland, B. (2000). Library and information science: Practice, theory and philosophical basis. Information Processing and Management, 36, 501-531.
Hilav, S. (1985). 100 Soruda felsefe el kitabı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
Heimsoeth, H. (2007). Felsefenin temel disiplinleri. (T. Mengüşoğlu. Çev.). Ankara: Doğubatı.
Jashapara, A. (2004). Knowledge management: An integrated approach. Harlow: Prentice Hall.
Kirilenko, G. ve Korshunova, I. (1990). Felsefe nedir? (G. Aysu. Çev.). İstanbul: Amaç.
Labaree, R. V. ve Scimeca, R. (2008). The philosophical problem oftruth in librarianship. Library Quarterly. 78(1) 43-70.
Lerner, F. (2007). Kütüphanelerin hikayesi: Yazının icadından bilgisayar çağına. (D. Çenkciler. Çev.). İstanbul: Bileşim Yayınevi.
Macleod, R. (2006). Giriş: Tarihte ve mitolojide İskenderiye. İskenderiye Kütüphanesi: Antik Dünya'nın öğrenim merkezi (içinde ss.13-31). (R. Macleod. Der.; E. Böke. Çev.). Ankara: Dost.
Mukherjee, A. K. (1966). Librarianship: Its philosophy and history. Bombay: Asia Publishing House.
Nitecki, J. Z. (1964). Public interest and the theory oflibrarianship. College and Research Libraries, 25 (5), 269-278.
Norton, M. J. (2001). Introductory concepts in information science. Medford, New Jersey: Asis.
Outram, D. (2007). Aydınlanma. (S. Çalışkan. Çev.). Ankara: Dost.
Paisley, W. (1990). Information science as a multidiscipline. Information Science: The Interdisciplinary Contex (içinde ss.3-24). J. M. Pemberton ve A. E. Prentice (Ed.). New York: Neal-Schuman Publisher.
Philosophy ofinformation 15 Kasım 2010 tarihinde: http://en.wikipedia.org/wiki/Philosophy_of_information adresinden erişilmiştir.
Potts, D. T. (2006). İskenderiye'den önce: Antik Yakındoğu'da kütüphaneler. İskenderiye Kütüphanesi: Antik Dünya'nın Öğrenim Merkezi (içinde ss. 35-52). (R. Macleod Der.; E. Böke. Çev.). Ankara: Dost.
Sequoiah-Grayson, S. (2007). The metaphilosophy ofinformation. Minds & Machines, 17, 331-344.
Shera, J. H. (1973). Toward a theory of librarianship and information science, Ciencia da Informaçao, Rio de Janeiro, 2 (2), 87-97.
Shera, J. H. (1972). The foundation of education for librarianship. New York: WileyBecker and Hayes.
Shera, J. H. (1965). Libraries and the organization ofknowledge. Hamden, Conn.: Archon Books.
Smiraglia, R. P. (2002). The progress oftheory in knowledge organization. Library Trends, 50 (3), 330-349.
Soysal, Ö. (1987). Türkiye'de kütüphanecilik alanında kuram-uygulama ilişkisi. Türkiye'de Kütüphane Alanında Teori ile Uygulama İlişkisi Sempozyumu; 7-8 Mayıs 1987 (içinde ss.7-18). M. Alpay (Yay. Haz.). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü.
Spink, A. ve Cole, C. (2004). A human information behavior approach to a philosophy ofinformation. Library Trends, 52 (3), 617-628.
Sundin, O. ve Johannisson, J. (2005). Pragmatism, neo-pragmatism and sociocultural theory Communicative participation as a perspective in LIS. Journal of Documentation, 61 (1), 23-43.
Svenonius, E. (2004). The Epistemological foundations of knowledge representations. Library Trends, 52 (3), 571-587.
Toplu, M. (2007). Kütüphaneciliğin etik sorunu ve Türkiye yaklaşımı. Türk Kütüphaneciliği, 21 (2), 186- 217.
Toplu, M. (1997). Enformasyonun Yayımında Uluslararası Yaklaşımlar ve Türkiye'deki Durum. IFLA 1995'e Doğru Türk Kütüphaneciliği Sempozyumu ve I.Türk Kütüphaneciler Derneği Genel Konferansı Bildirileri (içinde ss. 42-55). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği.
Weissinger, T. (2005). Information as a value concept: Reconciling theory and practice. Library Philosophy andPractice, 8 (1), 1-12.
Wikgren, M. (2005). Critical realism as a philosophy and social theory in information science? Journal ofDocumentation, 61 (1), 11-22.
Yontar, A. (2004). Türkiye'de kütüphane ve enformasyon bilimi teorisi: Temel sorunlar. Kütüphaneciliğin Destanı Uluslararası Sempozyumu, 21-24 Ekim 2004. S. Arslantekin ve F. Özdemirci. (Yay. Haz.). Ankara Bildiriler (içinde ss. 14-30). Ankara: Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi.
Zandonade, T. (2004) Social epistemology from Jesse Shera to Steve Fuller. Library Trends, 52 ( 4), 810-832.