Mustafa BEKTAŞ, Alpaslan OKUR, Buket KARADAĞ

İlkokul ve Ortaokul Son Sınıf Öğrencilerinde Metaforik Algı Olarak Kitap

Bu çalışmanın amacı, ilkokul ve ortaokul son sınıf kademeleri olan 4. ve 8. sınıf öğrencilerinin kitap kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforları incelemektir. Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan olgu bilim modeli kullanılmıştır. Çalışmaya 2012-2013 Eğitim-Öğretim Yılı I. döneminde Sakarya İli merkez ilçe sınırları içerisinde yer alan üçer ilkokul ve ortaokulun son sınıflarında öğrenim gören515 öğrenci katılmıştır. Öğrencilerin “kitap” kavramına yönelik metaforlar geliştirdikleri dokümanların çözümlenmesi içerik analizi yöntemi ile yapılmıştır. Elde edilen verilerin analizi dokümanların elektronik ortama aktarılması ve ayıklanması, metafor ve gerekçelerin sınıflandırılması, kavramsal kategorilerin geliştirilmesi, geçerlik ve güvenirlik çalışmaları ve nicel veri analizi aşamalarından oluşmaktadır.Öğrenciler 185 metafor geliştirmiştir. Araştırmaya katılan öğrenci sayıları arasında çok fark olmadığı halde 4.sınıf öğrencilerinin 8.sınıf öğrencilerine göre daha çok metafor geliştirdikleri belirlenmiştir. Kitap kavramına yönelik geliştirilen metaforlar incelendiğinde 185 metafordan 21’inin her iki sınıf düzeyindeki öğrenciler tarafından benzer ifade edildiği belirlenmiştir. Benzer metaforlar göz önünealındığında, bu metaforların en çok tekrarlanan metaforlardan oluştuğu dikkat çekmektedir. Toplam 185 metafordan 8 kavramsal kategori oluşturulmuştur. Oluşturulan bu 8 kavramsal kategoride yer alan metafor sayılarına göre; bilgi kaynağı olarak kitap 45 , nesne olarak kitap 43 , betimleme olarak kitap 26 , doğa olarak kitap 20 , kişi olarak kitap 18 , mekân olarak kitap 14 , eylem olarak kitap 13 ve çizgi kahraman olarak kitap 6 şeklinde sıralanmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

İletişim, okuma, okuma alışkanlığı, kitap, metafor.

Book as a Metaphoric Perception in Last Class of'the Primary and Secondary Students

Theaim of this study is analysing the metaphors developed in regard to the book concepts of 4th and 8th grades of primary and secondary schools students. In this study, phenomenology model, one of the qualitative research methods was used.In this study, activity papers of 245 girls and 270 boys were used, andit was 515 in total. Analysis of documents of the metaphors developed in regard to the book concepts of students was madeby content analysis method.Analysis of data obtained was consist of transferred to electronic and extracting of documents,classification of metaphors and their reasons, the development of conceptual categories,reliability and validity studies and quantitative data analysis. Students developed 185 metaphors.Although there was not much difference between the number of participating studentsin the study, 4th grade students developed more metaphors than 8th grade students.When it was analysed the metaphors developed in regard to the book concepts, it was showed that 21 of 185 metaphors had the same expression. Similar metaphors were the most repeated metaphors. 185 metaphors were createdfrom the eight conceptual categories; the book as a source of information 45 , thebook asan object 43 , the book as description 26 ,the book as nature 20 ,the book as a person 18 , thebook as a place 14 , the book as an action 13 and the book as acartoon hero 6

Keywords:

Communication, reading, reading habits, book, metaphor,

PDF

___

Alacapınar, F. (2011). İlköğretim okulu öğrencileri “öğretmenlerini” nelere benzetmektedirler. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 32, 249-263.
Aksaçlıoğlu, A. G. ve Yılmaz, B. (2007). Öğrencilerin televizyon izlemeleri ve bilgisayar kullanmalarının okuma alışkanlıkları üzerine etkisi. Türk Kütüphaneciliği, 21 (1), 3-28.
Avcıoğlu, H. (2000). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin okuma becerilerinin değerlendirilmesi. Eğitim ve Bilim, 115, 10-17.
Bekar, Ü. (2005). İlköğretim birinci sınıf öğrencilerinin okuma alışkanlığı kazanmalarında ailenin rolü. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Büyüköztürk,Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegema yayıncılık.
Cerit,Y. (2008). Öğrenci, öğretmen ve yöneticilerin müdür kavramı ile ilgili metaforlara ilişkin görüşleri. Eğitim ve Bilim, 33(147), 3-13.
Çakmak, T. ve Yılmaz, B. (2009). Okul öncesi dönem çocuklarının okuma alışkanlığına hazırlık durumları üzerine bir araştırma: Hacettepe Üniversitesi Beytepe Anaokulu örneği. Türk Kütüphaneciliği, 23 (3), 489-509.
Çetinkaya,Ç. S. (2004). Afyon merkezindeki ilköğretim 8. sınıf ' öğrencilerinin okuma alışkanlığı. Yayımlanmamış yükseklisans tezi. Kocatepe Üniversitesi, Afyon.
Dale,M. A. ve Lyddon, W. J. (2000). Sandplay: A constructivist strategy for assessment and change. Journal of Constructivist Psychology, 13, 135-154.
Dilidüzgün, S. (2003). Çağdaş çocuk yazını, İstanbul: Morpa Kültür Yayınları.
Döş, İ. (2010). Aday öğretmenlerin müfettişlik kavramına ilişkin metafor algıları. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (3), 607-629.
Gönen, M., Katrancı, M., Uygun, M. ve Uçuş, Ş. (2011). İlköğretim birinci kademe öğrencilerine yönelik çocuk kitaplarının, içerik, resimleme ve fiziksel özellikleri açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 36(160), 250-265.
Güneş, F.(2012). Okuma ve zihni yönetme. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (18), 1-15.
Güneyli, A. ve Akıntuğ, Y. (2012). Kitap kavramına ilişkin zihinsel imgeler (yakın doğu üniversitesi örneği). Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi,,12(3), 1769-1790.
Güven, B. ve Güven, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde metafor oluşturma becerilerine ilişkin nicel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 503-512.
İbret, Ü. ve Aydınözü, D. (2011). İlköğretim 2. kademe öğrencilerinin “dünya” kavramına ilişkin geliştirdikleri metaforlar. Kastamonu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19 (1), 85-102.
İpşiroğlu,Z. (1997). Eğitimde yeni arayışlar. İstanbul: Adam.
Keleş, Ö. (2006). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencilerinde kitap okuma alışkanlığının incelenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Lakoff, G. ve Johnson, M. (2005). Metaforlar/hayat, anlam ve dil (Çev. Yavuz, G.). İstanbul: Paradigma.
Luma, S. (2002).Yedinci sınıföğrencilerinin okuma beceri ve alışkanlığını geliştirmeye yönelik uygulamalıbir araştırma. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Gazi Üniversitesi, Ankara.
Maraşlı, A. (2005). Okumayı sevdirme yolları. İstanbul: Bilge.
Modell, A. H. (2009). The metaphor-the bridge between feelings and knowledge. Psychoanalytic Inquiry, 29, 6-11.
Morgan, G., (1998). Yönetim ve örgüt teorilerinde metafor. (Çev. G. Bulut). İstanbul: Mess.
Öner, U. ve Yeşilyaprak, B. (2006, Ekim). Bibliyoterapi: PDR programlarında çocuk edebiyatından yararlanma. II. Ulusal Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Sempozyumu ’nda sunulan bildiri, Ankara Üniversitesi.
Özdemir,E.(2005). Eleştirelokuma (6. Baskı). Ankara: Bilgi Yayınevi.
Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar. TürkEğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131-155.
Saban,A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
Sadık, F. ve Sarı, M. (2012). Çocuk ve demokrasi: ilköğretim öğrencilerinin demokrasi algılarının metaforlar aracılığıyla incelenmesi. Uluslararası Cumhuriyet Eğitim Dergisi, 1(1), 48-62.
Sancı,D. (2002). İlköğretim 6. sınıf öğrencilerinin toplumsal, ekonomik ve kültürel durumlarının okuma motivasyonlarına etkisi.Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum.
Saracaloğlu, A.S., Karasakaloğlı, N., Aslantürk, E. (2010). Sınıf öğretmeni adaylarının okuma ilgi ve alışkanlıklarının karşılaştırılması: adnan menderes ve uludağ üniversiteleri örneği. Çukurova ÜniversitesiSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (3), 457-479.
Sezer, E.(2003). Dildeve edebiyatta “yol” metaforu. Kitaplık, 65, 88-91.
Strenski, E. (1989). Disciplines and communities, armies and monasteries and the teaching of composition. Rhetoric Review. 8 (1), 137-145.
Şahin, A. (2010). Türkçe öğretmeni adaylarının kütüphaneleri kullanma durumları. Turkish Studies, 5(4), 1448-1471.
TDK, (2013). Büyük Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr/ adresinden 14 Ekim 2013 tarihinde erişilmişt^in
Tosunoğlu, M. (2002). Türkçe öğretiminde okuma alışkanlığı ve çocukların okuma eğilimleri. Türk Dili Dergisi,609, 547- 563.
Tuncer, N. ve Şirin, M. R. (2000). Çocuk edebiyatı (3. Baskı). İstanbul: Çocuk Vakfı.
Yalçın, A. (2006). Türkçe Öğretim Yöntemleri yeni yaklaşımlar Ankara: Akçağ.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Seçkin.
Yılmaz, B. (2000). Çok kültürlü toplumlarda etnik azınlık çocuklarının okuma ve kütüphane kullanma alışkanlıkları. Türk Kütüphaneciliği. 14(4), 451-465.
Yılmaz,B., Köse, E., Korkut, Ş. (2009). Hacettepe Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi öğrencilerinin okuma alışkanlıkları üzerine bir inceleme. Türk Kütüphaneciliği. 23 (1), 22-51.

Başlangıç: 1952
Yayıncı: Türk Kütüphaneciler Derneği

Arşiv