Düşünce Özgürlüğü ve İnternet Sansürü: İstanbul Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü 4. Sınıf Öğrencileri Üzerine Betimsel Bir Araştırma

Bu araştırmanın amacı, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümünden 2015-2016 eğitim-öğretim yılında mezun olacak bilgi profesyoneli adaylarının düşünce özgürlüğü ve internet sansürü konusuna yaklaşımlarını belirlemektir. Betimleme ve istatistiksel yöntemlerin kullanıldığı bu araştırmada veri toplamak için anket tekniğinden yararlanılmıştır. Araştırma örgün ve 2. öğretim 4. sınıf öğrencileriyle sınırlandırılmış ve anket toplam 170 öğrenciye uygulanmış, öğrencilerden 140’ı anketi yanıtlamıştır. Ankete verilen yanıtlar sonucunda elde edilen bulgulara göre, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü 4. sınıf öğrencilerinin düşünce özgürlüğü ve internet sansürü konusunda bilgi sahibi oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Diğer taraftan, ülke bütünlüğü, kamu düzeni ve genel ahlaki yapıya zarar verebilecek düşünceler söz konusu olduğunda, öğrencilerin düşünce özgürlüğünün ihlali anlamına gelebilecek sansür uygulamalarını destekledikleri de tespit edilmiştir. Bu durum ise öğrencilerin düşünce özgürlüğü ve internet sansürü kavramlarının taşıdığı anlamları içselleştiremediğini göstermektedir. Bu çerçevede düşünce özgürlüğü ve internet sansürü hakkında gerekli önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Düşünce özgürlüğü, ifade özgürlüğü, bilgiye erişim özgürlüğü, internet sansürü, sansür, bilgi ve belge yönetimi eğitimi

Freedom of Thought and Internet Censorship: A Descriptive Study on Senior Students ofIstanbul University Department of Information and Records Management

The aim of this study isto identify the approaches of the information professional candidates who will graduate from Istanbul University, Faculty of Letters, Department of Information and Records Management in 2015 - 2016 academic year about the freedom of thought and internet censorship. Questionnaire technique was utilized in orderto collect data in thisstudy in which survey research method was used. The study was limited to senior formal and evening education students. The questionnaire was applied to a total of 170 students, and 140 of them answered the questionnaire. Main finding showed that the senior fourth-grade studentsof the Department were knowledgeable with the subject of freedom of thought and internet censorship. On the other hand, it was also found out that the studentssupported censorship practices which might constitute violation of intellectual freedom in cases of thoughts which might harm the unity of the state, public order or the general moral structure. This, however, indicates that the students could not internalize the meaning that the terms that are freedom of thought and internet censorship bear. Within this scope, necessary suggestions were made regarding the freedom of thought and internet censorship.

Keywords:

Freedom of tought, freedom of expression, freedom of access to information, internet censorship, censorship, information and records management education.,

PDF

___

5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun. (2007). T. C. Resmi Gazete (26530, 2 Mayıs). 18 Ağustos 2015 tarihinde http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070523-1.htm adresinden erişildi.
Akgül, M. (2010). 3. Yılında Türkiye'nin internetle savaşı: Donkişot, devekuşu, harakiri. Türk Kütüphaneciliği, 24(2), 285-300.
Alaca, E. ve Yılmaz, B. (2014). Halk kütüphaneciliğinde sansür ve düşünce özgürlüğü konusunda kullanıcı algısı üzerine bir araştırma. Hasan S. Keseroğlu ve diğerleri (Yay. Haz.), “Etik: Kuram ve Uygulama”: 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu Bildirileri: 3-5 Eylül içinde (ss. 87-102). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Altıparmak, K. ve Akdeniz, Y. (2014). 5651 Sayılı Kanunun Değişiklik Tasarısının Getirdiği Değişiklikler Üzerine Bir Değerlendirme Raporu. Erişim adresi: http://cyber-rights.org.tr /docs/5651_Tasari_Rapor.pdf adresinden erişildi.
American Library Asssociation. (2010). Intellectual Freedom Manual. Erişim adresi: http://www.ifmanual.org/
Anayasa. (1982). Erişim adresi: https://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa_2011.pdf
Atatürk Üniversitesi. (2016). Ders programı. Erişim adresi: http://www.atauni.edu.tr/lisansprogramiundergraduate-programme
Bennet, R. (2012). The gathering storm: WCIT and the global regulation of the internet. Erişim adresi: http://www2.itif.org/2012-gathering-storm-wcit-regulations.pdf adresinden
Besimoğlu, C. ve Korkut Ş. (2011). Kamu yönetimi ve siyaset bilimi öğrencilerinin düşünce özgürlüğü konusundaki görüşleri üzerine bir araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 25(2), 205-237.
Bulut, E. (2009). Türkiye'de internet yasakları. Bilgi Dünyası, 10(2), 163-185.
Bury, J. (1978). Düşünce özgürlüğünün tarihi (D. Batu Çev.). Erişim adresi: http://web.itu.edu.tr/~bulu/favorite_books_files/dusunce_ozgurlugu.pdf
Canata, F. (2016). 5651 Sayılı Kanun kapsamında internet düzenlemeleri ve düşünce-ifade özgürlüğü üzerine bir değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 30(2), 185-205.
Censor. (2015). Oxford Dictionaries içinde. Erişim adresi: http://www.oxforddictionaries. com/definition/english/censor?q=censor
Censorship. (2016). American Library Asssociation. Erişim adresi: https://www.ala.org/ Template.cfm?Section=basics&Template=/ContentManagement/ContentDispl&ContentID=60610
Council of Europe. (1950). The European Convention on Human Rights. Erişim adresi: http://www.hri.org/docs/ECHR50.html
Çankırı Karatekin Üniversitesi. (2016). Ders katalogları. Erişim adresi: http://bbs.karatekin.edu.tr/dersDetay.aspx?drsK=06061047
Çelik, A. ve Tonta, Y. (1996). Düşünce özgürlüğü, bilgi edinme özgürlüğü ve bilgi hizmetleri. A. Çelik ve Y. Tonta (Yay. Haz.). Bilgi Edinme Özgürlüğü içinde (ss.1-13). Ankara: Türk Kütüphaneciler Derneği. Erişim adresi: http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/yayinlar/ beozgur.html
Dafiaghor, K. F. (2011). Censorship of information and the Nigerian society. International NGO Journal, 6(7), 159-165.
Dalkıran, Ö. ve Yılmaz, B. (2014). Ankara'daki üniversite kütüphanecilerinin düşünce özgürlüğü konusundaki yaklaşımları. Hasan S. Keseroğlu ve diğerleri (Yay. Haz.), “Etik: Kuram ve Uygulama”: 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu Bildirileri: 3-5 Eylül içinde (ss. 103-135). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Darvish, H. (2010). Intellectual freedom and libraries: a quantitative discourse analysis. Bilgi Dünyası. 11(2), 444-449.
Ekici, S. ve Yılmaz, B. (2013). Hacettepe Üniversitesi İlköğretim Bölümü Öğrencilerinin düşünce özgürlüğüne ilişkin tutumları. Bilgi Dünyası, 14(1), 17-36.
Emerson, T. I. (1970). The system of freedom of expression. New York: Random House Trade Paperbacks.
Eroğlu, Ş. ve Çakmak, T. (2014). İnternet erişiminde sansür: Türkiye açısından bir durum değerlendirmesi. Hasan S. Keseroğlu ve diğerleri (Yay. Haz.), “Etik: Kuram ve Uygulama”: 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu Bildirileri: 3-5 Eylül içinde (ss. 60 68). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Eroğlu, Ş. ve Yılmaz, B. (2015). Akademisyenlerin Türkiye'de internet sansürüne yönelik yaklaşımları: Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi örneği. Bilgi Dünyası, 16(1), 75-104.
European Court of Human Rights. (1976). Case of handyside v. The United Kingdom, Series A no. 24, 7.12.1976, para. 49. Erişim adresi: http://hudoc.echr.coe.int/sites/eng/pages/ search.aspx?i=001- 57499#{“itemid”:[“001-57499”]}
Freedom House. (2015). Freedom on the net Turkey. Erişim adresi: https://freedomhouse.org/report/freedom-net/2015/turkey
Gökçen, A. (2001). Halkı kin ve düşmanlığa açıkça tahrik cürmü. Ankara: Liberal Düşünce Topluluğu.
Grothoff, C., Grothoff K., Horozov, T. ve Lindgren, J. T. (2003). An encoding for censorship-resistant sharing. Erişim adresi: https://gnunet.org/sites/default/files/ecrs.pdf
Gülle, M. T. (1997). Türkiye'de düşünce özgürlüğü ve halk kütüphanelerine yansıması. Yayımlanmamış doktora tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi. Erişim adresi: http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/15.pdf
Gülle, M. T. (2010). İnternet: ortak vatan. Türk Kütüphaneciliği, 24(1), 202-205.
Hacettepe Üniversitesi. (2016). Ders kataloğu. Erişim adresi: http://akts.hacettepe. edu.tr/ders_detay.php?ders_ref=410c62643c6c0eef013c6c52e73c02ab&ders_kod=BBY600- 01&zs_link=1&prg_kod=21121&submenuheader=2
Hançerlioğlu, O. (1999). Felsefe sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitapevi.
Henkoğlu, T. ve Yılmaz, B. (2013). İnternet erişim özgürlüğünün kısıtlanması: Türkiye üzerine bir değerlendirme. Bilgi Dünyası, 14(2), 215-239.
International Federation of Library Associations and Institutions . (2014). IFLA İnternet Bildirgesi. (Bülent Yılmaz, Selda Ekici, Çev.). Erişim adresi: http://www.ifla.org/files/assets/faife/publications/policy-documents/internet-manifesto-tr.pdf
International Telecommunication Union. (2003). Declaration of Principles, Building the Information Society: a global challenge in the new Millenium. Document WSIS-03/GENEVA/DOC/4-E. Erişim adresi http://www.itu.int/net/wsis/docs/geneva/official /dop.html
Internet censorship. (2015). Court Laws içinde. Erişim adresi: http://court.laws.com/internet-censorship
İstanbul Üniversitesi. (2016). İzlence formu. Erişim adresi: http://egitimdeyapilanma.İsta nbul.edu.tr/home/izlence/?id=516881&bid=1091
Kaboğlu, İ. (1997). Türkiye'de düşünce özgürlüğü. İstanbul: TÜGİK.
Kastamonu Üniversitesi. (2016). Lisans programı ders listesi. Erişim adresi: https://fef.kastamonu.edu.tr/images/dokumanlar/belgeler/BBY_Lisans_Ders_Listesi.pdf
Kılıç, D. (2010). Türk hukukunda ve mukayeseli hukukta internet sitelerine erişimin engellenmesi ve ifade hürriyeti. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XIV(2), 407-454.
Kızılkan, Z. (1988). Düşünce özgürlüğü ve kütüphanecilik. Türk Kütüphaneciliği, 2(4), 159-165.
Kızılkan, Z. (1994). Düşünce özgürlüğü ve Türkiye'deki kütüphanecilik eğitimi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
Korkmaz, A. (2014). Sosyal medya ve ifade özgürlüğü. Hasan S. Keseroğlu ve diğerleri (Yay. Haz.), “Etik: Kuram ve Uygulama”: 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu Bildirileri: 3-5 Eylül içinde (ss. 382-389). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Köse, G., Özen, K. (2010). İnternet'te sansür üzerine bir değerlendirme. S. Kurbanoğlu ve diğeleri (Yay. Haz.), “Bilgi Yönetiminde Teknolojik Yakınsama ve Sosyal Ağlar”: 2. Uluslararası Değişen Dünyada Bilgi Yönetimi Sempozyumu Bildirileri: 22-24 Eylül içinde (ss. 113-122). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü.
Kranich, N. (Yay. Haz.). (2001). Libraries and democrasy: the cornerstones of liberty. Chicago: American Library Association.
Kuçuradi, İ. (1998). Düşünce Özgürlüğü: Nedir Acaba? Hayrettin Ökçesiz (Yay. Haz.). Düşünce Özgürlüğü içinde (ss. 17-26). İstanbul: Afa Yayınları.
Moftakhari , M. M. ve Yılmaz, B. (2014). Evulation of the intellectual freedom statements in libraries by countries. Hasan S. Keseroğlu ve diğerleri (Yay. Haz.), “Etik: Kuram ve Uygulama”: 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu Bildirileri: 3-5 Eylül içinde (ss. 49 59). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Office for Democratic Institutions and Human Rights. (2009). Preventing and responding to hate crimes: a resource guide for NGOs in the OSCE region. Erişim adresi: http://www.osce.org/odihr/39821?download=true
Olsen, J. (1994). Introduction. Library Hi Tech, 12(3), 32-37.
Rutgers, The State University of New Jersey. (2016). Courses. Erişim adresi: https://comminfo.rutgers.edu/component/cur,610/num,584/option,com_courses/sch,17/task,view
Sağlamtunç, T. (1991). Kütüphanecilik açısından düşünce özgürlüğü ve sansür. Türk Kütüphaneciliği, 5(3), 93-99.
San (Yontar), A. (1969). Sansür ve kütüphaneler. Türk Kütüphaneciliği, 18(4), 236-240.
Sansür. (2016). Türk Dil Kurumu Türkçe sözlük içinde. Erişim adresi: http://www.tdk.gov.tr/index.php?Option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.53 43160086fde4.34270977
Şahbaz, İ. (2007). Karşılaştırmalı düşünceyi açıklama özgürlüğü. Ankara: Yetkin.
Tanör, B. ve Yüzbaşıoğlu, N. (2001). 1982 anayasasına göre Türk anayasa hukuku. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Tekin, E. C. ve Yılmaz, B. (2014). Düşünce özgürlüğü tarihi: Roma Kilisesi Yasaklı Kitaplar Dizini. Hasan S. Keseroğlu ve diğerleri (Yay. Haz.), “Etik: Kuram ve Uygulama”: 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu Bildirileri: 3-5 Eylül içinde (ss. 24-48). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
Teziç, E. (1990). Türkiye'de siyasal düşünce ve örgütlenme özgürlüğü. Anayasa Yargısı Dergisi, 7(3)1-46.
Türk Kütüphaneciler Derneği. (1996). Türk Kütüphaneciler Derneği mesleki etik ilkeleri. Erişim adresi: http://www.kutuphaneci.org.tr/mesleki-etik-ilkeleri
Türk Kütüphaneciler Derneği. (2008). Türk Kütüphaneciler Derneği düşünce özgürlüğü bildirgesi. Erişim adresi: http: http://www.kutuphaneci.org.tr/sites/default/files/tkd_ dusunce_ozgurlugu_bildirgesi.pdf
United Nations. (1948). The Universal Declaration of Human Rights. Erişim adresi: http://www.un.org/en/universal-declaration-human-rights/
United Nations. (1966). International Covenant on Civil and Political Rights. Erişim adresi: http://www.ohchr.org/Documents/ProfessionalInterest/ccpr.pdf
UnitedNations Educational, Scientific and Cultural Organization. (2005). UNESCO WorldReports: towards Knowledge Societies. Erişim adresi: http://unesdoc.unesco.org/images/0014/001418/141843e.pdf
University of Alberta. (2016). LIS 592 outline. 22 Erişim adresi: https://uofa.ualberta.ca/education/departments/school-of-library-and-information-studies /courses/online-graduate-courses/lis-592-outline
University of California. (2016). UCLA catalog. Erişim adresi: http://catalog.registrar.ucla. edu/uclacatalog2015-16-373.htm
University ofKentucky. (2016). Courses. Erişim adresi: https://ci.uky.edu/sis/courses/all
University of Sheffield. (2016). Modules. Erişim adresi: http://www.shef.ac.uk/is/pgt/ modules/inf6025
University of Toronto. (2016). Courses. Erişim adresi: http://www.ischool.utoronto.ca/graduatecourses/inf2157h
University of Wisconsin-Madison. (2016). Course catalog. Erişim adresi: https://public.my.wisc.edu/portal/f/u124l1s4/p/CourseGuide-Browse-Courses.u124l1n31 /detached/render.uP?pCm=view&pP_courseID=011197&pP_subjectId=535&pP_topicId=0&pP_act ion=courseDetail&pP_termCode=1164
Ural, Ş. (2014). Bilim ve özgür düşünce. Erişim Adresi: http://www.safakural.com/makaleler/ bilim-veozgur-dusunce
Yıldırım Beyazıt Üniversitesi. (2016). Ders programı. Erişim adresi: http://www.ybu.edu.tr/insanvetoplum/bilgi-belge/contents/files/4%20YILLIK%20M%C 3% 9CFREDAT%2011_05_2015.pdf
Yılmaz, M. (2015). Ateist ve teist perspektiften insanın yaratılışı ve düşünce özgürlüğünün doğuşu. Türk Kütüphaneciliği, 29(4), 718-731.
Working Group on Internet Governance. (2005). Report of the Working Group on Internet Governance. Erişim adresi: http://www.wgig.org/docs/WGIGREPORT.pdf