20860

Dijital İnsanî Bilimler: Yeni Bir Yaklaşım

Dijitalleşme ve bilgisayar teknolojilerindeki gelişme kültürel miras sektörüne yeni açılımlar kazandırmıştır. Küreselleşmenin de etkisiyle beraber kültürel mirasa erişimin kolaylaşması, katılımcılığın sağlanarak uygulamaların uluslararası perspektiften değerlendirilmesi zorunlu hâle gelmiştir. Tüm bu gelişmeler dijital insanî bilimler adıyla yeni bir alanın, yaklaşımın oluşmasına katkı sağlamıştır. Bu alanda yapılan çalışmalarla günümüzde dünyanın herhangi bölgesinde var olan kültürel miras hakkında bilgi sahibi olup etkileşimde bulunmak olanaklıdır. Dünyanın önde gelen üniversitelerinde söz konusu alana ait kürsüler oluşturulurken Türkiye’de bu kavramın henüz yeni duyulduğu bilinmektedir. Her ne kadar son yıllarda kültürel bellek kurumları tarafından kültürel mirasın dijitalleştirilmesi çalışmalarında sayıca artış olsa da; dijital insanî bilimler kapsamında yapılan çalışmalar çok azdır. Bu problemden yola çıkarak bu çalışmada dijital insanî bilimler alanının ne olduğu, neyi ifade ettiği, tarihsel gelişimi ve uygulama alanları literatür bağlamında anlatılarak alanın tanıtımının yapılması amaçlanmıştır. Ayrıca Türkiye’deki söz konusu alan kapsamında yapılmış çalışmalar değerlendirilmiş ve dijital insanî bilimlerin bilgibilim alanıyla yakınsaması hakkında dünyadaki yaklaşım ve uygulamalardan bahsedilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Dijital insanî bilimler, kültürel miras, kütüphanecilik, bilgi ve belge yönetimi.

Digital Humanities: A New Approach

The advancement in digitalization and computer technology has given innovative view to the cultural heritage sector. With the impact of globalization, it has become compulsory to increase access to cultural heritage, to ensure participation and to evaluate practices from an international perspective. All these developments contributed to the formation of a new field, approach, in the name of digital humanities. With the studies done in this area, it is possible to have knowledge and interaction with a cultural entity that exists today in any part of the world. While creating the department of this field in the world's leading universities, in Turkey this concept has not been yet known. Although in recent years, there has been an increase in the number of digitalization of cultural heritage by cultural memory institutions, studies carried out within the scope of digital humanities are scarce. Based on this problem, it is aimed to introduce the field by describing what the digital humanitiesis,what it expresses, its historical development and application areas in the context of the literature in this study. Also studies done in this field in Turkey are evaluated and approaches and practices about convergence with digital humanities and librarianships around the world has been mentioned.

Keywords:

Digital humanities, cultural heritage, librarianship, information and record management.,

PDF

___

Accessit.hacettepe.edu.tr. (2011, 12 Kasım). AccessIT AB projesi hakkında. Erişim adresi: http://www.accessit.hacettepe.edu.tr/index.php?kid=30&s=AccessIT%20AB%20Projesi%20 Hakk%C4%B1
Akça, S. (2017). Dijital insani bilimler yaklaşımıyla kültür varlıklarının görünürlüğünün ve kullanımının artırılması: Türkiye için kavramsal bir model önerisi (Doktora tezi). Erişim adresi: http://www.bby.hacettepe.edu.tr/yayinlar/dosyalar/akça.pdf
American Council on Learned Societies (ACLS). (2006). Our cultural commonwealth: The final report of the American Council of learned societies commission on cyberinfrastructure for the humanities and social sciences. ACLS: New York. Erişim adresi: www.acls.org/ cyberinfrastructure/OurCulturalCommonwealth.pdf
Aydınonat, B. ve Özlük, H. K. (2012). INDICATE projesi: “Uluslararası Dijital Kültürel Miras Altyapı Ağı”. 2. Halk Kütüphaneciliği Sempozyumu: Değişen Dünyada Halk Kütüphaneleri 9 12 Mayıs 2012, Bodrum: Bildiriler, Posterler ve Çalıştay Raporları içinde (s. 146-150). Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
Aygün, H. M. (2011). Kültürel mirası korumada katılımcılık. Vakıflar Dergisi, 35,191-214. Erişim adresi: http://acikerisim.fsm.edu.tr:8080/xmlui/bitstream/handle/11352/850/Aygün.pdf?sequence=1&isAllo wed=y
Berry, D. M. (2011). The computational turn: Thinking about the digital humanities. Culture Machine, 12, 1-22. Erişim adresi: http://www.culturemachine.net/index.php/cm/article/view/440/470
Bichitra.jdvu.ac. (2014). About Bichitra. Erişim adresi: http://bichitra.jdvu.ac.in/about_bichitra_project.php
Buckland, M. (2003). The Electronic Cultural Atlas Initiative. Proceedings of the American Society for Information Science and Technology, 40(1), 514-515.
Busa, R. (1980). The annals of humanities computing: The index thomisticus. Computers and the Humanities, 14(2), 83-90.
Busa, R. A. (2004). Foreword: Perspectives on the digital humanities. Susan Schreibman, Ray Siemens ve John Unsworth (Ed.). A companion to digital humanitiesiçinde (s. 187-188) Blackwell Publishing. Erişim adresi: http://www.digitalhumanities.org/companion/
Dalbello, M. (2011). A genealogy of digital humanities. Journal of Documentation, 67(3), 480- 506. doi: https://doi.org/10.1108/00220411111124550
Dh+lib. (t.y.). Erişim adresi: https://acrl.ala.org/dh/
Dempsey, J. Lindsay, C., Hargreaves, D., Fontenoy, L., Peacock, D., ve Bell, D. (2014). Pudding Lane: Recreating seventeenth-century London. Journal of Digital Humanities, 3(1), 9-17.
Dietrich, C. ve Sanders, A. (2016, Haziran 29). On the word, digital [Web blog yazısı]. Erişim adresi: http://acrl.ala.org/dh/2016/07/29/on-the-word-digital/
Digital Archaeological Atlas of the HolyLand. (2015). Erişim adresi: https://daahl.ucsd.edu/DAAHL/
Eberhart, G., M. (2016, Mart 3). How librarians and faculty use digital humanities [Web blog yazısı]. Erişim adresi: https://americanlibrariesmagazine.org/2016/03/03/how-librarians-and-facultyuse-digital-humanities/
Estelles-Arolas, E., Navarro-Giner, R. ve Gonzalez-Ladron-de-Guevara, F. (2015). Crowdsourcing fundamentals: Definition and typology. F. J. Garrigos-Simon, I. Gil-Pechuân ve S. EstellesMiguel (Ed.). Advances in Crowdsourcing içinde (ss. 33-48) Spain: Springer.
From the Page. (2018). Arabic scientific manuscripts of the British Library. Erişim adresi: https://fromthepage.com/bldigital/arabic-scientific-manuscripts
Gibbs, F. ve Owens, T. (2012). Building better digital humanities tools: Toward broader audiences and user-centered designs. Digital Humanities Quarterly, 6(2). Erişim adresi: http://www.digitalhumanities.org/dhq/vol/6/2/000136/000136.html
Gold, M. (Ed.). (2012). Debates in the digital humanities. Minneapolis: University of Minnesota Press. Erişim adresi: http://dhdebates.gc.cuny.edu/about
Hayles, N. K. (2012). How we think: Transforming power and digital technologies. D. M. Berry (Ed.), Understanding the Digital Humanities içinde (s. 42-66). London: Palgrave.
Hockey, S. (2004). The history of humanities computing. S.Schreibman, R. Siemens ve J. Unsworth (Ed.), A companion to digital humanities içinde (s. 3-19). USA: Blackwell Publishing.
Holm, P., Jarrick, A. ve Scott, D. (2015). The digital humanities. Humanities World Report (s. 64-83) içinde. UK: Palgrave Macmillan.
Howe, J. (2006). The rise of crowdsourcing. Wired Magazine, 14(6), 1-4. Erişim adresi: http://sistemas-humano-computacionais.wdfiles.com/local--files/capitulo%3Aredessociais/Howe_The_Rise_of_Crowdsourcing.pdf
Jessop, M. (2004). Computing or humanities?. Ubiquity, 1-1. Erişim adresi: http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi=10.1.1.129.1423&rep=rep1&type=pdf
Jones, S. E. (2016). Roberto Busa, SJ, and the emergence of humanities computing: The Priest and the punched Cards. Routledge.
Kaman-Kalehöyük Arkeoloji Müzesi. (2013). Müze hakkında. Erişim adresi: http://kalehoyukarkeolojimuzesi.gov.tr/tr/index.php/mueze-hakk-nda/oerenyerleri/kalehoeyuek-oeren-yeri
Kaplan, F.(2014). Frederic Kaplan: How to build an information time machine [Video dosyası]. Erişim adresi: https://www.ted.com/talks/frederic_kaplan_how_i_built_an_information_time_machine/transcript?langu age=en
Keener, A., 2015. The Arrival fallacy: Collaborative research relationships in the digital humanities. Digital Humanities Quarterly, 9(2). Erişim adresi: http://digitalhumanities.org:8081/dhq/vol/9/2/000213/000213.html
Kramer, M. J. (2012). What does digital humanities bring to the table? [Web blog yazısı]. Erişim adresi: http://www.michaeljkramer.net/what-does-digital-humanities-bring-to-the-table/
Küpdilli Yılmaz, E. (2017, 13 Şubat). [Facebook durum güncellemesi]. Erişim adresi: https://www.facebook.com/1415545638685624/photos/a.1415812505325604.1073741828.1415 545638685624/1830245533882297/?type=3&theater
Lazer, D., Pentland, A. S., Adamic, L., Aral, S., Barabasi, A. L., Brewer, D., ... ve Jebara, T. (2009). Life in the network: The coming age of computational social science. Science. 323(5915), 721 723. doi: 10.1126/science.1167742
Locloud.eu. (2012). About. Erişim adresi: http://www.locloud.eu/about
McCarty, W. (1998). What is humanities computing? Toward a definition of the field. Erişim adresi: http://www.dighum.kcl.ac.uk/legacy/teaching/dtrt/class1/mccarty_humanities_computing.pdf
McCarty, W. (2010). Attending from and to the machine. Inaugural lecture. Center for Computing in the Humanities, King's College London. Erişim adresi: http://www.mccarty.org.uk
McPherson, T. (2009). Introduction: Media studies and the dijital humanities. Cinema Journal, 48(2), 119-123. Erişim adresi: http://muse.jhu.edu/login?auth=0&type=summary&url=/journals/cinema_journal/v048/48.2.mc pherson.pdf
Mostern, R. (2005). The Electronic Cultural Atlas Initiative. Historical Geography, 33, 156-158. Erişim adresi: https://ejournals.unm.edu/index.php/historicalgeography/article/view/2942/2421
Nicholas, S., Paquet, T. ve Heutte, L. (2003, Kasım). Digitizing cultural heritage manuscripts: The Bovary project. Proceedings of the 2003 ACM symposium on Document engineering (s. 55-57) içinde. ACM. Erişim adresi: http://madonne.univ-lr.fr/publications/nicolas2003a.pdf
Ottomanmanuscriptions.com. (2016). Erişim adresi: http://info.ottomaninscriptions.com/usingdb/
Poole, A.H.. ve Garwood, D.A. (2018). Natural allies: librarians, archivists, and big data in international digital humanities project work. Journal of Documentation, 74(4), 804-826. doi: https://doi.org/10.1108/JD-10-2017-0137
POxy: Oxyrhynchus Online. (t.y.). Erişim adresi: http://www.papyrology.ox.ac.uk/POxy/
Poremski, M. D. (2017). Evaluating the landscape of digital humanities librarianship. College & Undergraduate Libraries, 24(2-4), 140-154. doi: 10.1080/10691316.2017.1325721
Presner, T. ve Johanson, C. (2009). The promise of digital humanities: A whitepaper, March 1, 2009- Final version. Erişim adresi: http://www.itpb.ucla.edu/documents/2009/PromiseofDigitalHumanities.pdf
Project DIGIDOC. (2016). Erişim adresi: http://digidoc.labri.fr
Ramsay, S. (2010, Ekim 8). Care of the soul. Emory Üniversitesi ile yapılan söyleşi. Erişim adresi: http://stephenramsay.us/text/2010/10/08/care-of-the-soul.html
Ramsay, S. ve Rockwell, G. (2012). Developing Things: Notes toward an epistemology of building in the digital humanities. Debates in the Digital Humanities (s. 75-84) içinde. Minneapolis: University of Minnesota Press. Erişim adresi: http://dhdebates.gc.cuny.edu/debates/text/11
Reichert, R. (2015). Digital Humanities. INFOtheca, 15(2), 21-33. Erişim adresi: http://infoteka.bg.ac.rs/pdf/Eng/2014-2/Eng2014-2INFOTHECA_XV_2_april_22-34.pdf
Rieder, B. ve Röhle, T. (2012). Digital methods: Five challenges. D. M. Berry (Ed.), Understanding Digital Humanities içinde (ss. 67-84). London: Palgrave.
Riches-project.eu. (2015). RICHES: Renewal, Innovation and Change: Heritage and European Society. Erişim adresi: http://www.riches-project.eu
Russell, I. G. (2011). The role of libraries in digital humanities. Erişim adresi: http://www. ifla. org/past-wlic/2011/104-russell-en. pdf.
Schnapp, J. ve Presner, P. (2009). Digital humanities manifesto 2.0. Erişim adresi: http://www.humanitiesblast.com/manifesto/Manifesto_V2.pdf
Showers, B. (2012). Does the library have a role to play in digital humanities? JISC Digital Infrastructure Team. Erişim adresi: http://infteam.jis-cinvolve.org/wp/2012/02/23/does-thelibrary-have-a-role-to-play-in-the-digital- humanities
Spiro, L. (2011). Getting started in digital humanities. Journal of Digital Humanities, 1(1). Erişim adresi: http://journalofdigitalhumanities.org/1-1/getting-started-in-digital-humanities-by-lisa-spiro/
Sula, C. A. (2013) Digital humanities and libraries: A conceptual model. Journal of Library Administration, 53(1), 10-26. doi: 10.1080/01930826.2013.756680
Summit 2006 Summit on Digital Tools for the Humanities. (2006). A report on the summit on digital tools. University of Virginia. Erişim adresi: http://www.iath.virginia.edu/dtsummit/SummitText.pdf
Svensson, P. (2009). Humanities computing as digital humanities. Digital Humanities Quarterly, 3(3). Erişim adresi: http://www.digitalhumanities.org/dhq/vol/3/3/000065/000065.html
Svensson, P. (2010). The landscape of digital humanities. Digital Humanities Quarterly, 4(1). Erişim adresi: http://digitalhumanities.org:8081/dhq/vol/4/1/000080/000080.html
Şahin, P. D., Can, F. ve Kalpaklı, M. (2012). Osmanlı metinlerinin görsel ve yazınsal analizi ve erişimii (TÜBİTAK Proje No: 109E006). Ankara: Bilkent Üniversitesi.
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı 2016 Yılı Bütçe Sunumu. (2016). Erişim adresi: http://sgb.kulturturizm.gov.tr/Eklenti/44215,butcesunumkitapcigi2016pdf.pdf?0
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Anadolu Medeniyetleri Müzesi. (2009). Müzenin tarihçesi. Erişim adresi: http://www.anadolumedeniyetlerimuzesi.gov.tr/TR,77764/muzenin-tarihcesi.html
The Drukpa Kagyu Heritage Project (2014). Erişim adresi: http://www.pktc.org/dkhp/
Tringham, R. (2009). The public face of archaeology at Çatalhöyük. (2009). R. Tringham ve M. Stevanovic (Ed.), House Lives: Building, Inhabiting, Excavating a House at Çatalhöyük, Turkey. Reports from the Bach Area, Çatalhöyük, 1997-2003 (s. 503-535) içinde. Los Angeles: Cotsen Institute of Archaeology Publications. Erişim adresi: http://diva.berkeley.edu/projects/bach/bach_volume/HouseLivesPreprint/bach_ch21_ret_publi cface_small.pdf
Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı e-Kitap Portali. (2016). Erişim adresi: http://www.ekitap.yek.gov.tr
UCL Center for Digital Humanities. (2018). Studying digital humanities at UCL. Erişim adresi: http://www.ucl.ac.uk/dh/courses
Uçer, S. (2016). Kurumsal inovasyon ile dijital dünyaya adaptasyon. HarvardBusiness Review. 11. Erişim adresi: https://hbrturkiye.com/blog/kurumsal-inovasyon-ile-dijital-dunyaya-adaptasyon
Ünal, Y. ve Yılmaz, B.(2012).Europeana (Avrupa Dijital Kütüphanesi) ve halk kütüphaneleri. 2.Halk Kütüphaneciliği Sempozyumu: Değişen Dünyada Halk Kütüphaneleri 9-12 Mayıs 2012, Bodrum: Bildiriler, Posterler ve Çalıştay Raporları (s. 135-145) içinde. Ankara: Kültür ve TurizmBakanlığı.
VandeCreek, D. (2007). Web of significance: The Abraham Lincoln historical digitization project, new technology, and the democratiziation of histroy. Digital Humanities Quarterly, 1(1). Erişim adresi: http://www.digitalhumanities.org/dhq/vol/1/1/000003/000003.html
Vandegrift, M. ve Varner, S. (2013). Evolving in common: Creating mutually supportive relationships between libraries and the digital humanities. Journal of Library Administration, 53(1), 67-78.
Varner, S. Ve Hswe, P. (2016, Ocak 4). Special report: Digital humanities in Libraries [Web blog yazısı]. Erişim adresi: https://americanlibrariesmagazine.org/2016/01/04/special-report-digitalhumanities-libraries/
Vekam. (t.y.). Koleksiyon. Erişim adresi: https://vekam.ku.edu.tr/tr/content/koleksiyon-0
Xu, L. ve Wang, X. (2015). Semantic description of cultural digital images: Using a hierarchical model and controlled vocabulary. D-Lib Magazine, 21(5/6). Erişim adresi: http://www.dlib.org/dlib/may15/xu/05xu.html
Yılmaz, B. (2014). Türkiye'de dijital kütüphanecilikle ilgili bir standart ya da politika bulunmuyor. Bilişim Dergisi, 42(166), 72-83. Erişim adresi: http://www.bilisimdergisi.org/s166/