Yeniçeri Ocağı'nın Bektaşîleşmesi süreci ve Yeniçeri-Bektaşî ilişkileri

Yeniçeri Ocağının kurulması ve Bektaşî tarikatına bağlanması esasında çok önemli olan ve dikkatlerden kaçan bir konudur. Çeşitli menkıbelerde yer alan Hacı Bektaş Velî'nin yeniçeri ocağının kurulması esnasında oynadığı rol, günümüzde kabul görmemekle birlikte, tarikatın yeniçeriler üzerindeki etkisi şüphe götürmeyecek şekilde açıktır. Yeniçeri ocağının kurulmasından yıkılışına kadar bu etki devam etmiştir. Makale içerisinde Bektaşîliğin yeniçeri ocağı ile ne zaman, nasıl ve neden etkileşim içerisinde olduğu sorularının cevapları bulunmaya çalışılmıştır.

The period of Being Bektashi of Janissary Corps and Relationship between Janissary Corps and Bektashism

Establishing and attaching the Bektashi order of Janissary Corps are basically very important topic. The role of Haci Bektash Veli about establishing of Janissary Corps according to various menkibes is not accepted at the present time. However, it is obviously clear that the effects of the Bektashi order on janissaries are beyond all questions. These effects have been continued from establishing to collapsing of Janissary Corps. It is striving that the answers of following questions are tried to find in this article: When, how and why the Bektashi order and Janissary Corps are in interaction?

___

AFYONCU, Erhan (2000): "On Soruda Yeniçeriler" Popüler Tarih, 6, 18-23.

AND, Metin (1971a): "XVI. Yüzyılda Acemi ve Yeniçeri Ocağı" Hayat Tarih Mecmuası, 1/1, 11-15.

AND, Metin (1971b): "XVI. Yüzyılda Acemi ve Yeniçeri Ocağı" Hayat Tarih Mecmuası, 1/2: 13-17.

Âşıkpaşaoğlu Tarihi (1970): İstanbul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.

AYAR, Mesut (1998): Yeniçeri Ocağı'nm İlgasından Sonra Bektaş! Tarikatı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.

BABİNGER F.- Köprülü, F. (1996): Anadolu'da islamiyet, İstanbul, İnsan Yayınları.

BARDAKÇI, Mehmet Necmettin (2005): "Bir Tasavvuf Mektebi Olarak Bektaşîlik", Uluslararası Bektaşîlik ve Alevîlik Sempozyumu I, İsparta, s.51 -60.

BIRGE, John Kingsley (1994): The Bektashı Order of Dervishes, London, Luzac Oriental.

BUSBECG, Ohier Ghiselin De. (Tarihsiz): Türkiye'yi Böyle Gördüm, Haz. Aysel Kurutlu-oğlu, Kervan Kitapçılık.

ÇAMUROĞLU, Reha (2006): Yeniçerilerin Bektaşîliği ve Vaka-i Şeriyye, İstanbul, Kapı Yayınları

ÇAMUROĞLU, Reha (2002): "Yeniçeriler, Bektaşîler ve Modernleşme Süreci" Toplumsal Tarih, 97: 7-16.

DAŞÇIOĞLU, Kemal (2005): "Yeniçeri Ocağı ve Bektaşî Zaviyelerinin Kapatılması" Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 34, 307-314.

DÖGÜŞ, Selahattin (2002): "Bektaşîler ve Osmanlı Yönetimi" Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, V/l, 287-299.

EĞRİ, Osman (2001): Bektaşîlikte Tasavvufı Eğitim, İstanbul, Horasan Yayınlan.

ERÖZ, Mehmet (1990): Türkiye'de Alevîlik ve Bektaşîlik, Ankara, Kültür Bakanlığı. EYÜBOĞLU, İsmet Zeki (1993): Bütün Yönleriyle Bektaşîlik, İstanbul, Der Yayınları.

FAROQHl, Suraiya (1976): "The Tekke of Hacı Bektaş: Social Position and Economic Activities", International Journal of Middle East Studies, 7, 183-208.

FAROQHl, Suraiya (1999): "Çatışma Uzlaşma ve Uzun Dönemli Bektaşî Düzeni ve Osmanlı Devleti (16.-17. yy)", çev: Derya Öcal. Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 12, 149-160.

FAROQHl, Suraiya (2003): Anadolu'da Bektaşîlik, İstanbul, Simurg Yayınevi.

FIĞLALI, Ethem Ruhi (1990): Türkiye'de Alevîlik Bektaşîlik, Ankara, Selçuk Yayınları.

GOODWIN, Godfrey (2008) Yeniçeriler, çev: Derîn Türkömer, İstanbul, Doğan Yayıncılık.

GÖLPINARLI, Abdülbaki (1969): Türkiye'de Mezhepler ve Tarikatler. İstanbul, İnkılap Kitabevi.

GÜNDOĞDU, Cengiz (2007): Hacı Bektaş Velî Öğretisi ve Takipçileri Hakkında Metodik Yeni Bir Yaklaşım. İstanbul, Aktif Yayınevi.

HASLUCK, Frederick William (1995): Anadolu ve Balkanlarda Bektaşîlik, çev: Yücel De-mirel, İstanbul, Ant Yayınları.

IMBER, Colin (2002): "The Origin of the Janissaries", Journal of Turkish Studies, XXVI(2), 15-19.

İLGÜREL, Mücteba (1986): "Yeniçeriler", İslam Ansiklopedisi, 13, 385-395. KOCA, Şevki (2000): Öndeng, Songung Cürgele Bektaşî Kültür Argümanlarına Göre Yeniçeri Ocağı ve Devşirmeler. İstanbul, Nazenin Yayıncılık.

KOÇU, Reşad Ekrem (1964): Yeniçeriler. İstanbul, Koçu Yayınları.

KOÇU, Reşad Ekrem (1970): "Yeniçeriler ve Bektaşîlik" Hayat Tarih Mecmuası. 2/10, 10-14.

KÜÇÜK, Hülya (2003): Kurtuluş Savaşı'nda Bektaşîler, İstanbul, Kitabevi.

MELİKOFF, İrene (1993): Uyur İdik Uyardılar Alevîlik Bektaşîlik Araştırmaları, çev: Turan Alptekin, İstanbul, Cem Yayınevi.

MELİKOFF, İrene (1998): Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe. İstanbul, Cumhuriyet Kitap Kulübü.

MELİKOFF, irene (1999): "Alevî-Bektaşîliğin Tarihi Kökenleri Bektaşî-Kızılbaş (Alevî) Bölünmesi", Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye'de Alevîler. Bektaşîler Nusayriler, yay. haz. İsmail Kurt-Seyid Ali Tüz. İstanbul, Ensar Neşriyat, 17-23.

MELİKOFF, irene (2007): Kırklar'ın Cemi'nde, çev: Turan Alptekin, İstanbul, Demos Yayınları.

NOYAN, Bedri (1998): Bütün Yönleriyle Bektaşîlik ve Alevîlik. I. Ankara, Ardıç Yayınları.

OCAK, Ahmet Yaşar (1992a): "Bektaşîlik", DİA, V, 373-379.

OCAK, Ahmet Yaşar (1992b): "Balım Sultan", DlA. V, 17-18.

OCAK, Ahmet Yaşar (1981): "Kalenderiler ve Bektaşîlik", Doğumunun 100. Yılında Atatürk'e Armağan, İstanbul.

Oruç Bey Tarihi (1972): İstanbul, Tercüman Gazetesi.

ÖKTEM, Niyazi (1999): "Anadolu Alevîliğinin Senkretik Yapısı", Tarihi ve Kültürel Boyutlarıyla Türkiye'de Alevîler, Bektaşîler Nusayriler. yay. haz. İsmail Kurt-Seyid Ali Tüz. İstanbul, Ensar Neşriyat, 221-239.

ÖZ, Baki (1997): Bektaşîlik Nedir? İstanbul, Der Yayınları.

ÖZ, Baki (1992): Osmanlı'da Alevî Ayaklanmaları. İstanbul, Ant Yayınları.

ÖZ, Gülağ (1997): Yeniçeri-Bektaşî İlişkileri ve II. Mahmud. Ankara, Uyum Yayınları.

ÖZTÜRK, Yaşar Nuri (1992): Tarihi Boyunca Bektaşîlik, İstanbul, Yeni Boyut Yayınları.

PALMER, J. A. B. (2000): "Yeniçerilerin Kökeni", çev: Mehmet Öz, Söğüt'ten İstanbul'a Osmanlı Devieti'nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, der. Oktay ÖZEL-Mehmet ÖZ, Ankara, İmge Kitabevi.

SAYMAN, Adil (2006): Balkanlar'da Alevî Bektaşîlik, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

SERTOĞLU, Mithat (1958): Resimli Osmanlı Tarihi Ansiklopedisi, İstanbul, İnkılap ve Aka Kitabevleri.

SEZGİN, Abdülkadir (2000): "Osmanlı ve Cumhuriyetin Kuruluşunda Bektaşîler ve Günümüzde Bektaşîlik", yay. haz. Ali Şakir Ergin, Osmanlı Devleti ve Bozok Sancağı, Yozgat, Türk Ocakları Yozgat Şubesi, 574-598.

Tarih-i Naima (1281 -1283): İstanbul, Matbaa-i Amire.

UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı (1984): Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapıkulu Ocakları, I. Ankara, Türk Tarih Kurumu.

WE1SSMANN, Natıoum (1990): "Yeniçeri Ocağının Teşekkülü", çev. Eriman Topbaş, Türkiye Günlüğü, 10-11, 124-125.