Hacı Bektaş Velî’de Hz. Muhammed algısı

Bu çalışmada Hacı Bektaş Velî’nin “Besmele Tefsiri, Makâlât, Fâtiha Tefsiri, Makâlât-ı Gaybiyye ve Kelimât-ı Ayniyye, Kırk Hadîs ve Fevâid” adlı eserleri taranarak bu eserlerde Hz. Muhammed ile ilgili bölümler tespit edilmiştir. Ayrıca bu eserlerde referans gösterilen Hz. Muhammed’in hadîsleri de alıntılanmış, elde edilen bu verilerin Hacı Bektaş Velî’nin eserlerinde nasıl bir metotla kullanıldığı incelenmiştir. Çalışmamızda kullandığımız Hacı Bektaş Velî’nin Fâtiha Tefsiri ve Kırk Hadîs adlı eserleri, yaptıkları çalışmalarla Hacı Bektaş Velî hakkındaki bilgilere ve Bektaşîlik sahasına önemli katkılar sağlayan bilim adamlarımızın Hacı Bektaş Velî’ye aitliği hususunda hemfikir oldukları eserlerdir. İngiltere’de yaptığımız araştırmalar sırasında bu eserlerin birer nüshası 2008 yılında tarafımızdan bulunmuş ve çalışmamızda bu özgün eserler de taranmıştır. Hacı Bektaş Velî’de Hz. Muhammed algısının tespit edilmesi, eserlerinde hangi açılardan Hz. Muhammed’le ilgili telmihlerde bulunduğu, kullandığı hadîs-i şerifler onun dini-tasavvufi bakış açısının anlaşılmasına katkı sağlayacaktır. Bu düşünceden hareketle Hacı Bektaş Velî’nin eserleri incelenmiş ve tespit ve değerlendirmelerde bulunulmuştur. Sonuç olarak Bektaşî tarîkatının piri olan Hacı Bektaş Velî’nin Hz. Muhammed algısı onun eserlerinden hareketle belirlenmiştir.

Haci Bektas Veli on the perceptions of Prophet Muhammad

In this study, some of Haci Bektash Veli’s works, namely Basmala Tafsir (Commentary on Basmala), Fatiha Tafsir (Commentary on Sura al-Fatiha), Makalat-i Ghaybiyya wa Kalimat-i Ayniyya (Conversations on the Unseen and Words of the Sameness), Kirk Hadith (Forty Hadiths) and Fawaid ( Good Deeds) are scanned and their sections related to Prophet Muhammad were identified. In addition, Prophet Muhammad’s hadiths referred to in these works were quoted and how Haci Bektash Veli used these in his works was studied. Fatiha Tafsir and Kirk Hadith, two of the works we used in our study, are the works of Haci Bektash Veli, upon which there exists a consensus by scholars, who have contributed significantly through their works to the accumulation of information about Haci Bektash Veli, as well as to the area of Bektashism, that they belong to Haci Bektash Veli. During our research in Britain, we found the copies of each of these two works in 2008 and these original works were scanned for the study. Having influenced by spoken culture, as is true with many other mystics, there were certainly different images of Haci Bektash Veli in the minds of people. As a part of the nature of spoken culture, his personality, as well as his saintly exploits are negotiated to the coming generations having been given a heroic format through the works of minstrels. In conclusion, as the master saint of the Bektashi order, Haci Bektash Veli’s perception of the Prophet is determined through analysis of his works.

___

ALTINOK, Baki Yaşa, (2010) Hacı Bektaş Velî Külliyatı (Fevâid - Hacı Bektaş Velî), İstanbul, Gazi Üniversitesi Yayınları.

AYTAŞ, Gıyasettin,YILMAZ, Hacı (2009): Makâlât-ı Gaybiyye ve Kelimât-ı Ayniyye (Hacı Bektaş Velî), İstanbul, Gazi Üniversitesi Yayınları.

AYTAŞ, Gıyasettin, YILMAZ, Hacı vd. (2010): Hacı Bektaş Velî Külliyatı Gazi Üniversitesi Yayınları

COŞAN, M. Esad (1986), Hacı Bektaş Velî ve Makâlât, Seha Neşriyat, İstanbul.

DURAN, Hamiye (2007): Besmele Tefsiri (Hacı Bektaş Velî), Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.

GÖLPINARLI, Abdulbâki (1936): Yunus Emre, İstanbul, İkbal Kitabevi.

GÖLPINARLI, Abdulbaki(1990): Vilâyetnâme, Menâkıb-ı Hünkâr Hacı Bektaş-ı Velî, İstanbul, İnkilap Yayınevi.

GÖRKEM, İsmail (2006), Baha Said Bey Türkiye’de Alevi Bektâşî, Ahî ve Nusayrî Zümreleri, Kitabevi Yayınları, İstanbul.

GÜZEL, Abdurrahman (2002) Hacı Bektaş Velî ve Makâlât, Akçağ yayınları, Ankara.

KÖPRÜLÜ, M. Fuad (2000), Anadolu’da İslamiyet, Haz. Mehmet Kanar, İnsan Yayınları, İstanbul.

NOYAN, Bedri (1987), Bektâşîlik Alevîlik Nedir, Ankara.

OCAK, Ahmet Yaşar ( 1996): Babaîler İsyanı, İstanbul, Dergah Yayınları.

ÖZCAN, Hüseyin (2008a): “Hacı Bektaş Velî’nin Fâtiha Tefsiri”, Milli Folklor Dergisi, S. 80, Ankara.

ÖZCAN, Hüseyin (2008): Fâtiha Tefsiri (Hacı Bektaş Velî), İstanbul, Horasan Yayınları.

YILMAZ, A., AKKUŞ, M., ÖZTÜRK, A. (2007): Mâkâlât (Hacı Bektaş Velî), Ankara, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.