Denizli yöresinde alevilik ve bektaşiliğin tarihî süreçte genel bir değerlendirmesi

Denizli ve yöresi, Anadolu’nun Türkleşmesi esnasında, özellikle Karaağaç, Menteşe, Buldan, Sarayköy, Çivril ve Bekilli havalisinde, Alevi - Bektaşi inancının yoğun olarak görüldüğü bir bölgedir. Yörede Oğuz boylarının yerleşimi ve Alevilik - Bektaşilik inancı, zaman ve mekân itibarıyla paralellik göstermektedir. Günümüzde bazı yerleşimlerde gelenek devam etmektedir. Yörenin Türkleşme ve Türk dilinin hâkim olma sürecinde Alevi - Bektaşi zümreleri, Türkmen babalarının, gönül sultanlarının, alperenlerin önderliğinde önemli katkılar sağlamışlardır.

A general evaluation of alevism and bektashim in terms of historical period in Denizli region

Denizli and its region is a location where Alevi-Bektashi faith is very intense during the being Turkized of Anatolia, especially in the neighborhood of Karaağaç, Menteşe, Buldan, Sarayköy, Çivril ve Bekilli. In that region, Alevism-Bektashism faith and the settlement of Oghuz branches have common in time and locality. Today, this tradition in some settlements has been going on. In the period of being Turkized of the region and dominance of Turkish Language, Alevi-Bektashi groups have important contribution with the pioneership of the head of dervish lodge of the Turkoman, sultans of heart and the dervishes.

___

BAYKARA, Tuncer. (1969). Denizli Tarihi. İstanbul.

ERDEM, İlhan. (2007). “XIII.-XIV. Yüzyıllarda Denizli ve Yöresinde Görülen Sosyal-Kültürel Gelişmeler”. Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu. 1. cilt. Denizli

ERÖZ, Mehmet. (1990). Türkiye’de Alevilik Bektaşilik. Ankara.

GÖKÇE, Turan. (2007). “XVI. Yüzyılda Şeyhlü Zaviyeleri Üzerine Bazı Tespitler”. Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu. 1. cilt. Denizli

GÜREL, Zeki. (2000). Koyun Baba. Ankara.

KAPTAN, Şükrü Tekin. (2005). Gönül Sultanları Denizli’de Türbeler ve Yatırlar. Denizli.

KILIÇ, Filiz; KÖKEL, Coşkun. (2006). “Bektaşilik Üzerine Değerlendirmeler / Çalçakırlar Köyü Örneğinde Bektaşi Kültürü”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. Sayı: 40. Ankara.

KILIÇ, Filiz; TOK, Turgut; BÜLBÜL, Tuncay; KÖKEL, Coşkun. (2007). Horasan’dan Anadolu’ya Alevilik - Bektaşilik ve Denizli Oğuz Yerleşimine Genel Bakış. Ankara.

KURGUN, Levent. (2006). “Denizli İlinde Boy Adlarından Kaynaklanan Orun Adları”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi. Sayı: 39. Ankara.

OCAK, Ahmet Yaşar. (1990). Kalenderiler. Ankara.

SÜMER, Faruk. (1999). Oğuzlar (Türkmenler). İstanbul.

TOK, Turgut. (2002). Denizli İli Güney ve Güneybatı Bölgesi Ağızları. Yayınlanmamış Doktora Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.

TOK, Turgut. (2006). “Denizli ve Yöresi Ağızlarının Ses ve Şekil Bilgisi Özellikleri”. Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu. 2. cilt. Denizli.

TURAN, Osman. (1993). Selçuklular ve İslamiyet. İstanbul.

VASİLİEV, D. Dmitri. (2007). “Rus Türkologların Sofilik Hakkındaki Eserlerinde Denizli ve Civarı”. Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu 1. cilt. Denizli.