Bir Bektaşi şâiri Mehmed Ali Hilmi Dedebaba ve divânı

Mehmed Ali Hilmi Dede 1842’de İstanbul’da doğmuştur. Bir Bektaşî şâiri olan Hilmi Dede, Sultanahmed civarında, Güngörmez Camii imamı Nuri Efendi ile Emine Bacı’nın oğludur. Ailesi, Merdiven köyünde Şahkulu Sultan Tekkesi post-nişini Hasan Baba’dan, kendisi de Aşçı Baba’dan el almıştır. 1863’te posta oturan Hilmi Dede, aynı yıl Hacı Bektaş Dergâhı’na giderek icazetini almıştır. 1907’de vefatına kadar bu görevini sürdürmüştür. Mezarı tekkenin haziresindedir. Ünü yurt içine ve yurt dışına yayılmış dedebaba üzerine yapılmış bazı çalışmalar vardır. Dedebaba ayrıca, çeşitli ansiklopedilerde de yerini almıştır. Divanı, ölümünden sonra, Merdiven köyü Tekkesi aşçısı Filibeli Ahmed Mehdi Baba tarafından bastırılmıştır. Bedri Noyan, bu divanı, kendisindeki bir yazma nüshayı esas alarak İstanbul’da tekrar yayımlamıştır. Bu yayında şiirlerin nesre çevrilmiş hâli ile açıklamaları da vardır. Divanda 218 gazel, 30 kaside, 21 murabba, 1 müstezat, 7 muhammes, 8 müseddes, 1 akrostiş, 1 muaşşer, 2 mersiye, 3 kıt’a, 10 müfred, 1 beyit, 42 tarih yer almaktadır. Hilmi Dedebaba Divanı, klasik divan tertibine uygun bir divandır; yani şiirler, elifba sırasına göre tanzim edilmiştir. Şairimizin yazdığı şiirlerde Bektaşi geleneği, bariz bir şekilde göze çarpmaktadır. Dedebaba üzerinde Niyâzi-i Mısrî ve Türâbî Baba’nın etkisi hemen sezilebilmektedir. Divanda kesif bir şekilde Hz. Muhammed, Hz. Ali, ehl-i beyt sevgisi ve bağlılığı görülmektedir. Dedebaba’nın bazı şiirleri bestelenmiş ve tekkelerde okunmuştur.

Mehmed Ali Hilmi Dedebaba, who is a Bektashi poet and his divan

Mehmed Ali Hilmi Dede was born in İsranbul in 1842. Hilmi Dede, who is a Bektashi poet is the son of Emine Bacı and Nuri Efendi, who is the imam of Güngörmez Mosque around Sultan Ahmed. His family received permission to initate others from the head of Şahkulu Sultan dervish lodge in Merdiven Village, and he received permission to initate others from Aşçı Baba. Hilmi Dede, who became the sheikh in 1863, took permission by going to Hacı Bektaş Dervish Lodge at that year. He performed his duty until his death in 1907. His tomb is in the hazire of the dervish lodge. There are some works that were written for Dedebaba and that became wellknown in domestic and abroad. Furthermore, Dedebaba took his place in various encyclopedias. His Divan was published by Ahmed Mehdi Baba from Filibe, who is the cook of the dervish lodge of Merdiven Village. Bedri Noyan again published this divan by predicating on a hardcopy that he belonged in İstanbul. That publication includes the prose and commentary. Divan includes 218 ghazals, 30 encomiums, 21 squares, 1 müstezat, 7 muhammes, 8 müseddes, 1 acrostic, 1 muaşşer, 2 dirges, 3 verses 10 müfred, 1 couplet, 42 dates. The divan of Hilmi Dedebaba is appropraite to classic divan sets. Namely, the poems were arrayed according to Elifba. Bektashi tradition in the poems of our poet draws expressly the attention of anyone. It İs easily understood that Niyâzi-i Mısrî and Türâbî Baba have an effect on Dedebaba. The love and loyalty for Hz. Muhammed, Hz. Ali and Ehl’i Beyt is emphasized. Some of the poems of Dedebaba were composed and they were recited in the dervish lodge.

___

AKAR, Metin. (1987). Türk Edebiyatında Manzum Mi‘rac-nâmeler. Ankara.

ERGUN, Sadettin Nüzhet. (1930). Bektaşî Şairleri. İstanbul.

ERGUN, Sadettin Nüzhet. (1956). Ondokuzuncu Asırdan Beri Bektâşî – Kızılbaş Alevî

Şairleri ve Nefesleri. İstanbul.

İBNÜ’L-EMİN, Mahmud Kemâl İnal. (trz). Son Asır Türk Şairleri. İstanbul.

Mehmed Ali Hilmi Dedebaba’nın Divanı. (1327). İstanbul.

NOYAN, Bedri. (1986). Mehmed Ali Hilmi Dedebaba Divanı. İstanbul.

YARDIMCI, Mehmet. (2002). Başlangıcından Günümüze Halk Şiiri, Âşık Şiiri, Tekke Şiiri. Ankara.

Yeni Tarama Sözlüğü. (1983). TDK Yayınları. Ankara.