Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme
Bu yazıda, Cumhuriyet’imizin kurucusu Mustafa Kemâl Atatürk’ün “… kültür her gün yeni baştan fethedilmesi gereken bir müessesedir” fikrinden hareketle, Türk milletinin rûh kökeninde önemli bir yer tutan, Türk medeniyet tarihinin “kolektif tefekkür” sistemine taşıdığı kültürel özellikleri, kültürel pratikleri, kurumları ve ritüelleri ile düşünce tarihimizde yerini alan Alevî-Bektaşî fikir sisteminin temel değerlerinden, aslî metaforlarından bazıları analiz edilmiştir. Bu kapsamda, çalışmada, varlık alanı ile ilgili metaforlardan “Nokta Felsefesi”, “Küntü-Kenz”, “Vahdet-i Vücût Nazariyesi”, “Devir Nazariyesi”, “Tecelli ve Sidür Nazariyesi”, “Nûr-Işık Felsefesi”, “Miraç”, “Kaabe Kavseyn”, “Levh-i Mahfûz”, “A’yân-ı Sabite”, “Varlık-Yokluk Makamları” ile ilgili kavramlar eşliğinde, Kavs-i Nüzûl’dan Kavs-i Urûc’a yükseliş aşamaları ele alınmış ve metoforik yaklaşımlar, bilim dünyasının ontolojik yaklaşımları da dikkate alınarak izah edilmiştir.
An evaluation about the basic metaphors that take place in alevi-Bektashi philosophy
In this article, the cultural features that have an important role in the spiritual root and that Turkish civilisation history has carried into the system of “collective contemplation”,its cultural practicals ,foundations and rituals, the basic values of Alevi-Bektashi thought system that takes place in our thought history and some of the fundemantal metaphors were analyzed in terms of the saying, “... culture is a foundation that needs being investigated every day again and again” of Mustafa Kemal Atatürk, who is the founder of our republic. In this study, ” in addition to the metaphors related to the existence area such as “Nokta Felsefesi”, “Küntü-Kenz”, “Vahdet-i Vücût Nazariyesi”, “Devir Nazariyesi”, “Tecelli ve Sidür Nazariyesi”, “Nûr-Işık Felsefesi”, “Miraç”, “Kaabe Kavseyn”, “Levh-i Mahfûz”, “A’yân-ı Sabite”, “Varlık-Yokluk Makamları”, rising stages from “Kavs-i Nüzûl” to “Kavs-i Urûc” were handled, and metaphoric approaches and ontological approaches of the science world were explained.
___
Yazılı KaynaklarMuhyiddin-i Arabî. (1981). Füsusü’l-Hikem. Çev. M. Nuri Genç Osman. İst.
BANARLI, Nihâd Sâmi. (2001). Resimli Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara.
BİLGİSEVEN, Amiran Kurktan. (1986). Prof. Dr. Mehmed Eröz’e Göre Türkiye’de Alevîlik ve Bektaşîlik. Türk Dünyası Araştırmaları, sayı: 44. İst.
KURTKAN Amiran. (1986). Türk-İslâm Felsefesi Açısından Yaratılış Meselesi Karşısında İlim ve İslâmiyet. Türk Dünyası Araştırmaları, sayı: 42. İstanbul.
BÖLÜKBAŞI, Rıza Tevfik. (1330). Peyâm/Edebî İlâve. No:25.
BOLAY, Süleyman Hayri. (1981). Felsefe Sözlüğü. 2. basım. İst.
ÇEVİK, Cemâl. (2006). Ol. Ankara.
DURUSOY, Ali. (1993). İbn-i Sina Felsefesinde İnsan ve Âlemdeki Yeri. İst.
FİLİZ, Lütfi. (1999). Noktanın Sonsuzluğu. İst.
GÖLPINARLI, Abdülbaki. (1977). Tasavvuftan Dilimize Geçen Deyimler ve Atasözleri. İst.
GÜZEL, Abdurahman. (1981). Kaygusuz Abdal. Ank.
GÜZEL, Abdurrahman. (2000). Hacı Bektaş Velî ve Makalât. Ankara.
HOCAOĞLU, Durmuş. (1995). Laisizm’den Millî Sekülerizme. İst.
KÖPRÜLÜ, Fuad. (1976). Türk Edebiyatında İlk Mutasavvıflar. Ank.
LEVEND, Agâh Sırrı. (1973). Dîvan Edebiyatı.
OCAK, Ahmet Yaşar. (1981). Bektaşî Menâkıbnâmelerinde Tenâsûh. Milletlerarası Folklor Kongresi Bildirileri. IX. C, Ank.
SCHİMMEL , A.Maria. (1982). Tasavvufun Boyutları. İst.
NASR, Seyyid Hüseyin. (trz). İslâm Kozmoloji Öğretilerine Giriş.
PAKALIN, M.Z. (trz). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü. C.I.
SUNAR, Cavit. (1977). Varlık Hakkında Ana Düşünceler. Ank.
Sülemî. (1969). Tabakâtü’s- Sûfiyye. Mısır.
Şebüsterî. (1985). Gülşen-i Râz. Çev: A. Gölpınarlı. İst.
Şemseddin Sami. (1978). Kamûs-ı Türkî. İst.
TAYLAN, Necip. (1985). İslâm Düşüncesinde Din Felsefeleri. İst.
TATCI, Mustafa. (1997). Edebiyattan İçeri / Niyazî-i Mısrî’nin Devriyeleri ve Devir Anlayışı. Ank.
UÇMAN, Abdullah. (1982). Rıza Tevfik’in Tekke ve Halk Edebiyatıyla İlgili Makaleleri. İst.
ULUDAĞ, Süleyman. (1995). Fakr. TDYİA. C. 12. İst.
YAKIT, İsmail. (1993). Batı Düşüncesi ve Mevlâna. İst.
Genel Ağ (İnternet) Kaynakları
UÇAR, Yaşar. (İnternet) Makaleleri.
http://www.mu.edu.tr/departments/art_and_science/physics/kerem/bilim/fizik-felsefe. html
http://www.olayufku.8m.net/quantum.htm---Ahmet F. Yüksel & Fiz. Müh. Hasan Demir--
Boşluklar boş değildir- Atomlar ve Madde- Madde ve Enerjinin yeni çehresi-http://www. zaferdergisi.com/article/?makale=914-Osman Çakmak-.
www.Ahmedbaki.org.tr
- ISSN: 1306-8253
- Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
- Başlangıç: 1994
- Yayıncı: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Türk Kültürü Açısından Hacı Bektaş-ı Veli Araştırmaları Uygulama ve Araştırma Merkezi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Kültürler arası iletişimin temel kavramları ve soruları
Dedekargın süreğinde Cem tören
Çıldırlı Âşık Şenlik’in Şiirlerinde tasavvufî unsurlar
Bektaşî geleneği içinde yetişen Hacıbektaşlı bir şair: Haydar Kaim ve şiirleri
Alevî-Bektaşî felsefesinde yer alan ana metaforlar üzerine bir değerlendirme