XVIII. ve XIX. Yüzyılda Rusya’nın Kuzey Kafkasya’yı Kolonileştirmesinde Kozakların işlevi

Rusya on sekizinci yüzyılın ikinci yarısından itibaren Kuzey Kafkasya’ya olan ilgisini daha planlı politikalar geliştirerek göstermeye başladı. Bu planlı politik hamlelerin başında Kafkasya’nın Slavlaştırılması ve Hıristiyanlaştırılması gelmek- tedir. Bu plana göre; bölgeye çiftçilik yapacak Rus köylülerinin yanı sıra birçok farklı etnik kökenden halklar iskân edilmiştir. Özellikle Mozdok-Azak hattı bo- yunca bu iskân politikası uygulanmıştır. Bu halkların içinde mujikler ve Kozaklar ekseriyeti teşkil etmekteydi. Farklı mıntıkalardan zorla getirilen Kozaklar savaşçı özellikleriyle Rusya’nın Kafkasya politikalarında çok kullanışlı bir enstrüman olarak kullanılmıştır.

Cossacks’ Function in Russia’s Colonization of North Caucasus in 18th and 19th Century

Since the second quarter of 18th. Century Russia began to show it’s attention the Northern Caucasus developing more structured policies. The slavization and christianization of the Caucasus is at the begining of these planned political moves. According to this plan, as well as Russian peasants to farm and peoples from different ethnic origin were settled in this area. This settlement policy has been applied especially along the Mozdok-Azov line. This constituted the majority of the people in the muzhiks and the Cossacks. Cossacks, with warrior features, brought by force from different sectors were used as a very functional instrument in Caucasus policies of Russia.

PDF

___

Arşiv Belgeleri
BOA, H.H., No: 1589.
BOA, H.H., No: 1513.
Telif Eserler
ACAR Kezban, “Kafkasya’da Rus İstilası ve Direniş Hareketleri”, Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt: XVIII, ss.516-521.
AKMAZ Ahmet, Rus Yayılmacılığı Karşısında Kafkasya Müridizm Hareketi (Doğuşu), Kayseri, 1994.
АКАК, Акты Собранные Кавказскою Археографическою Коммиссиею, ст. Сов. Ад. Берже, Тифлись 1866, Том. I-V. (Akti Sabraniye Kafkaskuyu Arheografiçeskuyu Komissieyu, , St. Sov. Ad. Berje, Tiflis 1866.,C:I-V.)
ALLEN W.E.D.- MURATOFF Paul, Caucasian Battlefields A History of The Wars on The Turco- Caucasian Border 1828-1921, Cambridge, 1953.
AYDEMİR İzzet, Göç, Ankara 1988.
AYDIN Mustafa, XIX. Yüzyılda Kafkaslar’da Nüfûz Mücâdeleleri (1800-1830), Basılmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2001.
BADDELEY John F., Rusların Kafkasya’yı İstilası ve Şeyh Şamil, Çev. Murat Özden, İstanbul, 1996.
BALA Mirza, “Çerkesler”, İslam Ansiklopedisi , C.III, ss.376-386.
BARLAS Cafer, Dünü Bugünü ile Kuzey Kafkasya Özgürlük Mücadelesi, İstanbul, 1999.
БЕЛОЗЁРОВ Виталий, Этническая Карта Северного Кавказа, Москва 2005,с.27.(Vitaliy Belozörov, Etniçeskaya Karta Severnogo Kavkaza, Moskva 2005, s.171.)
BERKOK İsmail, Tarihte Kafkasya, İstanbul, 1958.
БРОНЕВСКИЙ С.М., Новейшия Известия о Кавказе, Санкт-Петербург 2004, с.171. (S.M. Bronevskiy, Noveyşiya İzvestiya o Kavkaze, Sankt-Peterburg 2004, s.171.)
SPENCER Captain, Turkey, Russia, The Black Sea And Circassia, London, 1854.
DEVLET Nadir, Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi (1915-1917), Ankara 1999.
DUNLOP John B., Roots of a Seperatist Conflict, Cambridge, 1998.
ESADZE Semen, Çerkesya’nın Ruslar Tarafından İşgali Kafkas-Rus Savaşlarının Son Dönemi, (Hatırat), Çev. Murat Papşu Ankara, 1999.
ФАДЕЕВ А.В., Россия и Кавказ Первой Третий XIX в., Академия Наук СССР, 1960. (Fadeev, A.V., Rossiya i Kavkaz Pervoy Treti XIX v. Akademia Nauk SSSR, Moskva, 1960.
ГУДАКОВ В.В., Северо-Западный Кавказ В Системе Межетницеских Отношений с Древнейших Времен до 60-х годов XIX века, издательство с. Петербургского университета 2007, с.441. (V.V: Gudakov, Severo-Zapadnıy Kavkaz v Sisteme Mejetniçeskih Otnoşeniy s drevneyşih vremen do 60-h godof XIX veka, izdatel’stvo s. Peterburgskogo Universiteta 2007, s.441.)
İNALCIK Halil, Osmanlı-Rus İlişkileri (1492-1700), Ankara, 2003.
JAİMOUKHA Amjad, The Circassian Handbook, England, 2001.
KAFLI Kadircan, Şimali Kafkasya, İstanbul, 1942.
KASUMOV Ali-KASUMOV Hasan, Çerkes Soykırımı, Çerkeslerin XIX. Yüzyıl Kurtuluş Savaşı, Ankara, 1995.
КИПКЕЕВА З.Б., Народы Северно-Западного и Центрального Кавказ и Население (60-е годы XVIII в. 60-е годы XIX в.) Москва 2006. с.214. (Kipkeeva, Z.B., Narodı Severno-Zapadnovo i Tsentral’novo Kavkaz i Naselenie (60-e godı XVIII v 60-e godı XIX v.), Moskva 2006, s.214.)
KLAPROTH Julius Von, Travels in The Caucasus and Georgia, Translater: F. Shaberl, London, 1814.
КОЗЛОВ Л.А., Кавказ на Судьбах Казачества ((XVI-XVIII вв.), Санкт-Петербург 1996. (Kozlov, L.A., Kavkaz na Sudbah Kazaçestva (XVI-XVIII yy.)Sankt-peterburg, 1996.)
KURAT Akdes Nimet, Türkiye ve Rusya, Ankara, 1990.
KURAT, Akdes Nimet- TEMİR Ahmet, “Sibir (Sibirya) Hanlığı” Türk Dünyası El Kitabı, Ankara, 1992, s.437-450.
LONGWORTH Philip, The Cossacks, Newyork, 1970.)
LUXEMBOURG N., Rusların Kafkasya’yı İşgalinde İngiliz Politikası ve İmam Şamil, Çev. Sedat Özden, İstanbul, 1998.
MATVEEVA Anna, North Caucasus; Russia’s Fragile Borderland, London, 1999.
Met Çünatıkho Yusuf İzzet Paşa, Kafkas Tarihi, Sadeleştiren: Fahri Huvaj, Ankara, 2002
ÖZBAY Özdemir, Dünden Bugüne Kuzey Kafkasya, Ankara, 1995.
POLLOCK Sean, A New Line in Russian Strategic Thinking and in North Caucasia, Harward 2004.
POTOCKİ Kont Jan, Podróż przez Stepy Astrachania i na Kaukaz 1797-1798, Paris, 1829.(www.pbi.edu.pl)
ПОТТО В.А., Кавказская Война, Москва 2007. (Potto, V.A., Kavkazskaya Voyna, Moskva 2007.)
RASONYI Laszlo, Tarihte Türklük, Ankara, 1988.
SAID Edward, Şarkiyatçılık, İstanbul, 2001.
SAYDAM Abdullah, Kırım ve Kafkas Göçleri (1856-1876), Ankara, 1997.
SERTÇELİK Seyit, “Rus İmparatorluğu’nun Avrupa Yakasında Yaşayan Türklerin Demografik Dağılımı ve Çarlık Rusya’sının Türklere Yönelik Politikaları” Türkler, Yeni Türkiye Yayınları, Cilt: XVIII, ss.385-399.
ТРЕПАВЛОВ В.В., (Редактор), Россия и Северный Кавказ: 400 Лет Войны? Москва 1998. (V. V. Trepavlov, ( Atbetstbennıy Redaktov), Rossiya i Severnıy Kavkaz: 400 Let Voynı?, Moskva, 1998.)
TEMİZKAN Abdullah, “Popüler Tarihi Romanlarda Oryantalist Yaklaşımlar”, Prof.Dr. Kazım Yaşar Kopraman Armağanı, Editör. Prof. Dr. Edip Semih Yalçın, Ankara, 2003., ss.670-677.
YILMAZÇELİK İbrahim,-ERTÜRK Yaşar, “XIX. Ve XX. Yüzyıllarda Türkiye’nin Kafkasya Politikası”, Sekizinci Askerî Tarih Semineri, C.I, XIX. ve XX. Yüzyıllarda Türkiye ve Kafkaslar, (24-26 Ekim 2001- İstanbul), Ankara, 2003., s. 186.