Tebrizli Âşık Ali’nin Kanatlı ses Şiiri ve Bahtiyar Vahapzâde’nin bu Âşığa cevabı

1900-1995 yılları arasında Tebriz’de yaşayan Tebrizli Âşık Ali, yaşadığı süre zarfında Tebriz âşıklık geleneğinin gelişmesinde ve gelecek nesillere taşınmasında önemli rol oynamıştır. Başta Tebriz olmak üzere İran’ın birçok ilini dolaşarak hikâyeler anlatmış ve şiirler söylemiş olan Tebrizli Âşık Ali, mensubu olduğu halkının duygu ve düşüncelerini, arzu ve isteklerini, sıkıntı ve kaygılarını dile getirmiştir. Tebrizli Âşık Ali, Azerbaycan devlet radyosunun yaptığı Dede Korkut programını Tebriz’deki evinde dinledikten sonraki duygu ve düşüncesini, “Kanatlı Ses” adlı şiirinde ifade etmiş ve bu şiirini mektupla Azerbaycan devlet radyosuna göndertmiştir. Bu şiire cevap ise Azerbaycan’ın istiklâl şairi olan Bahtiyar Vahapzâde’den gelmiştir. Makale, bu iki âşık/şairin mektuplarını, bu mektuplar- daki şiirlerini ve bunların konuları ele almaktadır.

The poem “Kanatlı Ses” of Ashik Ali from Tabriz and the Response of Bahtiyar Vahapzade to this minstrel

Ashik Ali from Tabriz who lived between 1900 and 1995 in this city, during his lifetime has had an important role in development of the Ashik tradition of Ta- briz and in passing on this tradition to future generations. Traveling around many provinces of Iran, particularly Tabriz, through stories and poems he has expressed feelings and thoughts, desires and whishes, difficulties and concerns of his people. After listening a broadcast about Dede Korkut on the Azerbaijan National Radio in his home in Tabriz, Ashik Ali from Tabriz expressed his feelings and thoughts in a poem named “Kanatlı Ses” and sent it in a letter to the Azerbaijan National Radio. A response to his poem came from Azerbaijan’s poet of inde- pendence Bahtiyar Vahapzade. These two ashiks’/poets’ letters, their poems writ- ten in these letters and subjects of these poems are discussed in article.

PDF

___

1. Yazılı Kaynaklar
ALİZADE, Valih, “Âşık Ali ile Röportaj, Sarıtel Orkestrasının En Yaşlı Üyesinin Hayatının Son Günlerindeki Sözleri”, Şemsi Tebriz Gazetesi, Y: 3, S: 70 (26.02.1379), s. 4.
BAŞGÖZ, İlhan, “Turkish Hikaye-Telling Tradition in Azerbaijan, İran”, Journal of American Folklore, S: 83 (1970), s. 391-405.
ERGİN, Muharrem, Dede Korkut Kitabı I (Giriş-Metin-Faksimile), (4. Baskı), TDK Yay., Ankara 1997.
FERRARO Gary, ve ANDREATTA Susan, Cultural Anthropology An Applied Perspective, Belmont 2008.
FEYZULLAHÎ (VAHİD), Hüseyin, Âşıklar (Muasır Azerbaycan Âşıkları), Müessese-i İntişarat-ı Yârân, Tebriz 1369.
GÖKDAĞ Bilgehan A. ve HEYET M. Rıza, “İran Türklerinde Kimlik Meselesi”, Bilig, S. 30 (2004), s. 51-84.
HEYET, Cevat, Azerbaycan Şifahi Halk Edebiyatı, Çap-i Kâviyan, Tahran 1367.
KAFESOĞLU, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötüken Neşriyat, İstanbul 1989.
KAFKASYALI, Ali, İran Türk Edebiyatı Antolojisi V, Atatürk Üni. Yay., Erzurum 2002.
KAFKASYALI, Ali, İran Türk Edebiyatı Antolojisi VI, Atatürk Üni. Yay., Erzurum 2002.
KAFKASYALI, Ali, İran Türkleri, Bilgeoğuz Yay., İstanbul 2010.
KOBOTARİAN, Nabi, Tebriz Âşıklık Geleneği ve Âşık Edebiyatı, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana 2008.
ZAL MAYADAĞLI, Hüsniye, Bahtiyar Vahapzâde Hayatı ve Eserleri, Türkiye Diyanet Vakfı Yay., Ankara 1998.
ÖZDAMAR, Fazıl, Tebriz’de Âşıklık Geleneği ve Tebrizli Âşık Ali, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir 2011.
RESULZADE, Mehmet Emin, İran Türkleri, Haz. Yavuz Akpınar, İ. M. Yıldırım, S. Çağın, İstanbul 1993.
SARIKAYA, Yalçın, Tarihi ve Jeopolitik Boyutlarıyla İran’da Milliyetçilik, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2008.
SHAFFER, Brenda, Sınırlar ve Kardeşler İran ve Azerbaycanlı Kimliği, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul 2008.
UZUN, Enver, Güney Azerbaycan Basın Tarihi (1816-2002), Trabzon Türk Ocakları Yay., Trabzon 2002.
VAHAPZÂDE, Bahtiyar, “Cenubdan Gelen Sesler”, Dede Korkut Dergisi, S. 20. s. 29-32, Tebriz 1361.
VAHAPZÂDE, Bahtiyar, Özümle Sohbet, Azerbaycan Devlet Neşriyatı, Bakü 1985.
VAHAPZÂDE, Bahtiyar, Nağıl-Heyat, Yazıcı, Bakü 1991.
ZİHAK, Ali Rıza, “Dede Korkut Dergisine Öteri Bahış”, 1386, http://maral65.blogfa.com/post- 370.aspx. erişim tarihi: (23. 01. 2013)
2. Sözlü Kaynaklar
K. K. 1: Âşık Ali Feyzullahî Vahid. Derleme, âşığın torunları Ahmad, Muhammed ve Mahmud Hesamipur tarafından ölümünden birkaç yıl önce âşığın Tebriz’de bulunan evinde yapılmıştır.
K. K. 2: Âşık Ali Selimî: Derleme, 26. 07. 2010’da Tebriz’de Elseven Âşıklar Kahvesi’nde yapılmıştır.
K. K. 3: Dr. Hüseyin Feyzullahî Vahid (Ulduz). Âşık Ali Feyzullahî Vahid’in oğlu. Gazeteci, araştırmacı ve yazar. Derleme, 2011-2012 yıllarının muhtelif günlerinde İzmir ve Tebriz’de yapılmıştır.
K. K. 4: Ahmad Hesamipour. Âşık Ali Feyzullahî Vahid’in torunu. Derleme, 2011-2012 yıllarının muhtelif günlerinde İzmir’de yapılmıştır.