Mektup Hikâye türü ve ‘hanım mektupları’ Yapı-Üslup

Tanzimat’tan itibaren bireyin kendini anlattığı mektupların sayısındaki artışa paralel olarak edebiyatta mektubun bir anlatım tekniği olarak kullanımı da yaygınlaşır. Kurgusal türler içerisinde hikâye içinde mektup, özellikle kadın mektupları şeklinde yaygın bir kullanım alanına sahiptir. Hikâye içinde mektup, kadının iç sesini daha rahat sunmasına zemin hazırlayan bir itiraf vasıtası haline gelir. Ayrıca kadınların anlatıcı olarak kullanıldığı bu mektupların gönderildiği muhataplar da genellikle hemcinsler ya da nadiren de olsa akrabalık ilişkisi ile bağlı olunan erkeklerdir. Kadın ya da erkek yazarlar; isimlerini gizlemek, farklı bir anlatıcı kullanmak ya da mektubun posta ile iletildiğini belirtmek suretiyle mektupların anlatıcısından ayrışmayı tercih eder.

Letter stories and ‘hanım mektupları’

In parallel to increase in the number of letters in which individuals narrate themselves as of the Reforms, the use of letters as narrative techniques among literary types also became common. Letters in narration among fictional types have widespread field of use especially as letters of ladies. Letters in narrative would become a way of confession to pave the way for women to present inner voice more comfortably. Besides, the people whom these letters, in which women were used as the narrators, were sent were usually women or rarely in some cases men with whom they had line of descent. Women or men authors prefer to distinct the letters from the narrators in order to conceal their names, use a different narrator or mention that the letter was dispatched with a different post.

PDF

___

“Anneme”, Hanımlar Âlemi, nr.18, 24 Temmuz 1330.
“Büyük Annesinin Mektubu”, Ev Hocası, nr.1. 1 Temmuz 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.1, 27 Mart 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.11, 5 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.12, 12 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.13, 19 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.14, 24 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.15, 3 Temmuz 1334.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.19, 1 Ağustos 1334.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.2. 3 Nisan 1334.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.20, 8 Ağustos 1334.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.21, 15 Ağustos 1334.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.24, 5 Eylül 1334.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.3. 10 Nisan 1334.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.4, 17 Nisan 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.5, 24 Nisan 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.6,1 Mayıs 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.7, 8 Mayıs 1330.
“Hanım Mektupları”, Hanımlar Âlemi, nr.9, 22 Mayıs 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.2, 29 Mayıs 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.3, 5 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.4, 12 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.5, 19 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.6, 26 Haziran 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.7, 3 Temmuz 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.8, 10 Temmuz 1330.
“Hanım Mektupları”, Kadınlar Âlemi, nr.9, 17 Temmuz 1915.
“Hanım Mektupları”. Hanımlar Âlemi, nr.18, 24 Temmuz 1334.
Ahmet Edip, “Büyük İkramiye”, Bilgi Yurdu Işığı, nr.4, 15 Temmuz 1333.
ARGUNŞAH Hülya, “Kadın Olarak Yazmanın Başında Mektuplar”, Hece Mektup Özel Sayısı, nr. 114-115-116, 2006.
Ayşe Hikmet, “Abla Mektupları”, İnci, nr.10, 1 Teşrinisâni 1919.
Ayşe Hikmet, “Abla Mektupları”, İnci, nr.12, 1 Kânunisani 1919.
Ayşe Hikmet, “Abla Mektupları”, İnci, nr.17, 1 Haziran 1919.
Ayşe Hikmet, “Abla Mektupları”, İnci, nr.4, 1 Mayıs 1919.
Ayşe Hikmet, “Abla Mektupları”, İnci, nr.8, 4 Eylül 1919.
ÇAKIR Ömer, Türk Edebiyatında Mektup, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2005.
______, “Türk Mektup Geleneğinde Âdâb ve Kurallar ”, Hece Mektup Özel Sayısı, nr. 114- 115-116, 2006.
______, “Marcel Prevost’nun Kadın Mektupları Adlı Eseri ve Türk Edebiyatına Tesiri”, Kadın Belleğini Oluşturmada Kaynak Sorunu, Kadir Has Üniversitesi ve Kadın Eserleri Kütüphanesi ve Bilgi Merkezi Vakfı Ortak Yayını, İstanbul 2005.
Dilşat Bediî, “Refikamın Mektubu”, Kadınlar Dünyası, nr.122, 14 Kânunuevvel 1329.
Hâlid Ziya, “Valide Mektupları 1, Mehasin, nr.2, Teşrinievvel 1324.
______, “Valide Mektupları 1, Mehasin, nr.6, Şubat 1324.
______, “Valide Mektupları 2, Mehasin, nr. 3,Teşrinisani 1324.
______. “Valide Mektupları 3, Mehasin, nr.4, Kânunuevvel 1324.
______. “Valide Mektupları 4, Mehasin, nr.5, Kânunisani 1324.
Hayriye Melek, “Çırpınışlar”, Mehasin, nr.5, Kânunisani 1324.
Hayriye Melek, “Kadın Mektupları”, Musavver Kadın, nr. 3-4, 28 Nisan 1327.
Hür Kadın, “Masune’nin Mektubu”, Bilgi Yurdu Işığı, nr.2, 15 Mayıs 1333.
______, “Masune’nin Mektubu”, Bilgi Yurdu Işığı, nr.3, 15 Haziran 1333.
İbrahim Alaattin, Süleyman Nazif- Hayatı, Kitapları, Mektupları, Fıkra ve Nükteleri, Semih Lütfi: Suhulet Kütüphanesi, İstanbul 1933.
İffet, “Kızımın Mektupları”, Bilgi Yurdu Işığı, nr.16, Ağustos 1334.
KEFELİ Emel, Anlatım Tekniği Olarak Mektup, Kitabevi Yayınları, İstanbul 2002.
LEADER Darian, Kadınlar Neden Yazdıkları Her Mektubu Göndermezler?, (Çev: Nedim Çatlı), Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1998.
Leman Binti Ali Namık, «Bir Validenin Mektubu”, Hanımlara Mahsus Gazete, nr.11, 25 Eylül 1311.
Nevvare Şükran, “Kadın Mektupları”, Kadınlık, nr.11, 17 Mayıs 1334.
Nezihe Muhiddin, “Gönül: Muamma”, Kadın Yolu, nr.7, 27 Ağustos 1341.
OKAY Orhan, “Mektuba, Mektuplaşmaya ve Kartpostala Dair”. Hece Mektup Özel Sayısı, nr.114-115-116, 2006.
_______, “Mektup”, İslam Ansiklopedisi, c:29, Diyanet Vakfı Yayınları. Ankara 2004.
ÖZGÜL Kayahan, “Çıkın – Mektup Yahut ‘Bir Maniniz Yoksa...”, Hece Mektup Özel Sayısı, nr.114-115-116, 2006.
Pakize, “Abla Mektupları”, Türk Kadın Yolu, nr.2, 23 Temmuz 1341.
_____, “Abla Mektupları”, Türk Kadın Yolu, nr. 6, 20 Ağustos 1341.
_____, “Abla Mektupları”, Türk Kadın Yolu, nr.7, 27 Ağustos 1341.
_____, “Abla Mektupları”, Türk Kadın Yolu, nr.4, 6 Ağustos 1341.
_____, “Abla Mektupları”, Türk Kadın Yolu, nr.5, 13 Ağustos 1341.
Ragıp Nureddin, “Bulunmuş Mektup”, Türk Kadını, nr.13,1334.
Refet Necdet, “Bir Genç Kızın Mektubundan”, Hanımlar Âlemi, nr.27, 3 Teşrinievvel 1334.
Sabiha Süha, “Nacide’den Seniha’ya”, Kadınlar Dünyası, nr.104, 10 Ağustos 1329.
Sabiha, “Bir Mektup”, Hanımlara Mahsus Gazete, nr.98, 23 Kânunisani 1312.
Said, “İzdivaç Hatıraları”, Hanımlara Mahsus Gazete, nr.125, 14 Ağustos 1313.
Semiha Sırrı, “Bir Mektup”, Süs, nr.47, 3 Mayıs 1340.
Seniha Cemal, “Siperden Mektup”, Bilgi Yurdu Işığı, nr.14, Haziran 1334.
Server Bedia, “Kızım Selma’ya”, Hanımlara Mahsus Gazete, nr.112, 15 Mayıs 131.
Server Cemal, “Kızıma”, Demet, nr.1, 17 Eylül 1324.
Süreyya Fatma, “Bir mektup”, Hanımlara Mahsus Gazete, nr.107, 3 Mayıs 1313.
TANPINAR Ahmet Hamdi, 19. Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Dergâh Yayınları, İstanbul, 2009.
Türkçe Sözlük, c. 2. TDK Yayınları, Ankara 1998.