Aspir Genotiplerinde Çiçek Verimi ile Bazı Morfolojik Özellikler Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesi

Bu çalışma, 20 genotip ile 2020 yılında Konya Bahri Dağdaş Uluslararası Tarımsal Araştırma Enstitüsünde yürütülmüştür. Deneme, tesadüf Blokları deneme desenine göre dört tekerrürlü olarak kurulmuştur. Araştırma ile aspir Islah çalışmaları kapsamında geliştirilen aspir hatları ve bazı tescilli çeşitlerin (Koç, Linas, Balcı, Dinçer, Göktürk) çiçek verimlerinin tespit edilmesi ve çiçek veriminin bazı morfolojik özelliklerle olan ilişkilerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Genotiplerin ortalama çiçek verimi değerleri 8,5 ile 24 kg/da arasında değişmiştir. Hatlardan en yüksek çiçek verimi 24 kg/da ile G1’ den elde edilirken bunu 20,7 kg/da ile G2 ve 20 kg/da ile G3 takip etmiştir. Tescilli çeşitler ise çiçek verimi açısından yüksekten düşüğe doğru, Göktürk (22,2 kg/da), Linas (21,5kg/da), Dinçer (18,7 kg/da), Balcı (13,5 kg/da), Koç (11,5 kg/da) şeklinde sıralanmıştır. Deneme ortalaması ise 17,1 kg/da olmuştur. Genotipler arasında çiçek verimi bakımından önemli varyasyon tespit edilmiştir. Çalışmada çiçek verimi ile bazı morfolojik özellikler arasındaki ilişkileri hem korelasyon analizi hem de biplot analizi ile ortaya konmuştur. Araştırma sonucunda her iki analize göre de aspirde çiçek verimi ile tabla sayısı (TS) ve yan dal sayısı (YDS) arasında önemli ve pozitif ilişki tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Aspir, Biplot, Çiçek, Tabla

PDF

___

[1] Emongor V, Oagile O (2017) Safflower Production; Impression House Publication: Gaborone, Botswana,; ISBN 978-99968-0-607-0.
[2] Emongor V (2010) Safflower (Carthamus tinctorius L.) the underutilized and neglected crop: A review, Asian J. Plant Sci. 9: 299–306.
[3] Garfield S (2002) Mauve. How One Man Invented a Color that Changed the World; W.W. Norton & Company: New York, NY, USA; ISBN 9780393323139.
[4] Velasco L, Fernández-Martínez JM (2002) Progress in breeding for modified tocopherol content and composition in safflower. In Sesame and Safflower Newsletter; Institute of Sustainable Agriculture, Ed.; Institute of Sustainable Agriculture: Cordoba, Spain, pp. 98–102.
[5] Ekin Z (2005) Resurgence of safflower (Carthamus tinctorius L.) utilization: A global view. J. Agron. 4: 83–87.
[6] Nagaraj G, Devi GN, Srinivas CVS (2001) Safflower Petals and their Chemical Composition. Proc. V. International Safflower Conference, July 23-27, 2001, USA.
[7] Dajue L, Mündel HH (1996) Safflower (Carthamus Tinctorius L.) IPGRI, IPK, Eds.;IPGRI: Rome, Italy, ISBN 9290432977.
[8] Baydar H (2000) Gibberellik Asidin Aspir (Carthamus tinctorius L.)’de Erkek Kısırlık,Tohum Verimi ile Yağ ve Yağ Asitleri Sentezi Üzerine Etkisi, Tr. J. Biology 24: 159-168.
[9] Steberl K, Hartung J, Graeff-Hönninger S (2020) Impact of Cultivar, Harvest Date and Threshing Parameter Settings on Floret and Carthamidin Yield of Safflower, Agronomy 10(9): 1272. [10] Gao WY, Fan L, Paek, KY (200) Yellow and red pigment production by cell cultures of Carthamus tinctorius in a bioreactor. Plant Cell Tissue Organ Cult. 60: 95–100.
[11] Kumar JK, Sinha AK (2004) Resurgence of natural colorants: A holistic view. Nat. Prod. Res. 18: 59–84.
[12] Arnold LE, Lofthouse N, Hurt E (2012) Artificial food colors and attention-deficit/hyperactivity symptoms: Conclusions to die for. Neurotherapeutics 9: 599–609.
13] Krizova H (2015) Natural dyes: Their past, present, future and sustainability. Recent Dev. Fibrous Mater. Sci. 12: 59–71.
[14] Yoon JM, Cho MH, Park, JE, Kim YH, Hahn, TR, Paik YS (2003) Thermal stability of the pigments hydroxysa or yellow A, safflower or yellow B, and precarthamin from safflower (Carthamus tinctorius L.), J. Food Sci. 68: 839–843.
[15] Shin YS, Yoo DI (2012) Storage stability and color reproducibility of yellow and red dyes extracted from Carthamus tinctorius L. Text. Coloration Finish 24: 165–172.
[16] Azimi S, Chegini G, Kianmehr MH (2012) Design and manufacture of safflower petal harvester machine, Mech.Ind.13: 301–305.
[17] McGuire PE, Damania AB, Qualset CO (2012) Safflower in California, The Paulden F. Knowles personal history of plant exploration and research on evolution, genetics, and breeding, Agronomy Progress Report No. 313, Dept. of Plant Sciences, University of California, Davis CA, USA; pp. 1–44. [18] Yun G, Lixin Z, Ying Q, Xiaopan J, Yuanbo C (2016) Dynamic model for sucking process of pneumatic cutting-type safflower harvest device, Int. J. Agric. Biol. Eng. 9: 43–50.
[19] Zimmer S, Müller J (2002) Literatursammlung und -auswertung zur Erntetechnologie von Arznei- und Gewürzpflanzen: Schlussbericht zum Vorhaben. Laufzeit, 1 December 2002.
[20] Köse A, Bilir Ö (2017). Aspir Bitkisinde (Carthamus tinctorius L.) Farklı Sıra Arası Mesafelerin ve Ekim Normunun Taç Yaprak Verimi ve Bazı Bitkisel Özellikler Üzerine Etkisi, Türk Tarım ve Doğa Bilimleri Dergisi 4(1): 40-47.
[21] Süer İE (2011) Bazı Aspir (Carthamus tinctorius L.) Çeşitlerinde Farklı Gelişme Dönemlerinde Yapılan Sulamaların Verim ve Bazı Agronomik Özellikler Üzerine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Adana, 86 s.
[22] Uysal N, Baydar H, Erbaş S (2006) Isparta popülasyonundan geliştirilen aspir (Carthamus tinctorius L.) hatlarının tarımsal ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi, Ziraat Fakültesi Dergisi 1(1): 52-63.
[23] Kırıcı S, İnan M (2005) Aspirde (Carthamus tinctorius L.) farklı sıra aralıklarının verim komponentleri ile çiçek verimine ve boyar madde oranına etkileri, Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Dergisi 20 (2): 117-124.
[24] Yan W, Kang M.S, Manjit B, Woodsc S, Corneliusd P L (2007). GGE Biplot vs. AMMI Analysis of Genotype by-Environment Data. Crop Science 47(2): 643-653.
[25] Kroonenberg PM (1995) Introduction to biplot for G × E tables. Department of Mathematics, Research Report 51. University of Queensland, Australia. [Online] Available: http://three-mode.leidenuniv.nl/document/biplot.pdf.
[26] Yan W, Hunt LA (2001) Interpretation of genotype x environment interaction for winter wheat yield in Ontario. Crop Science 41: 19-25.
[27] Rad MR, Naroui-Abdul M, Rafii MY, Jaafar H, Naghavis MR, Ahmadi F (2013) Genotype × environment interaction by AMMI and GGE-biplot analysis in three consecutive generations of wheat (Triticum aestivum L.) under normal and drought stress conditions, Aust. J. Crop Science 7: 956-996.