Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Matematik Tarihine Yönelik İçeriklerin İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı 2018 yılı öğretim programına göre düzenlenmiş ortaokul matematik ders kitaplarında matematik tarihinin kullanılma durumunu incelemek ve matematik tarihinin kullanılabileceği alternatif önerilerde bulunmaktır. Bu amaç doğrultusunda, 2018 yılı itibariyle dört yıl süreyle milli eğitim bakanlığına bağlı okullarda okutulmasına karar verilmiş dört matematik ders kitabı doküman analizi yöntemiyle incelenmiş ve söz konusu kitaplarda matematik tarihinin ne derece kullanıldığı belirlenmeye çalışılmıştır. Bu inceleme ve verilerin analizi yapılırken Erdoğan vd. (2015)’nin önerdiği sınıflandırmaya uygun olarak “tarihi notlar”, “matematiğin kullanım alanlarına ilişkin notlar”, “tarihsel notlarla birlikte uygulamaları” ve “öğrencinin okul dışı çalışmalarında yer alan tarihsel ögeler” kategorileri kullanılmıştır. Çalışma sonunda incelenen ders kitaplarında karşılaşılan 27 matematik tarihi ögesine çoğunlukla beşinci sınıf seviyesinde, konuya giriş aşamasında, sayılar ve işlemler öğrenme alanında, matematik dışındaki durumların tarihsel gelişimlerine ilişkin ufak tarihsel parçalar şeklinde yer verildiği görülmüştür. Bulgular ışığında ortaokul matematik ders kitaplarında matematik tarihinden yeterince yararlanılmadığı söylenebilir.

Anahtar Kelimeler:

Matematik Ders Kitapları, Matematik Tarihi, Matematik Eğitimi

Investigation of the Elements of the History of Mathematics in Secondary School Mathematics Coursebooks

This study investigates the use of the history of mathematics in secondary school mathematics coursebooks designed according to the new curriculum prepared in 2018 and to make alternative suggestions in which mathematics history can be used. For this purpose, four mathematics coursebooks, which were decided to be taught in schools affiliated to the Turkish Ministry of National Education for four years as of 2018, were analyzed by document analysis method, and this research attempted to determine to what extent the history of mathematics was used in these coursebooks. While making this analysis and analyzing the data, the categories proposed by Erdoğan et al. (2015) were used, including “historical notes,” “notes on usage areas of mathematics,” “applications with historical notes,” and “historical elements in students’ extracurricular activities.” As a result of the study, it was found out that the 27 elements of the history of mathematics used in the coursebooks were mostly included at the fifth grade, in the lead-in stage, in the area of learning numbers and operations, in the form of small historical snippets about the historical development of situations other than mathematics. In light of these findings, it can be suggested that the history of mathematics is not used sufficiently in secondary school mathematics coursebooks.

Keywords:

Mathematics coursebooks, history of mathematics, mathematics education,

PDF

___

Agoshko, V. I. & Puel Jp. (2009). Mathematical models of life support systems, Encyclopediaof Life Support Systems. United Kingdom: Oxford Eolss Publisher.
Albayrak, Ö. (2011). Matematik tarihiyle işlenmiş olan derslerin matematik özyeterlik algısına ve matematik başarısına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Boğaziçi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Ay, B. (2019). Matematik tarihi tabanlı modelleme etkinlikleri ile 7. sınıf öğrencilerinin negatif tam sayılar konusundaki anlamalarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Baki, A. (2006). Kuramdan uygulamaya matematik eğitimi, Trabzon: Derya Kitabevi.
Baki, A. ve Bütüner, S. Ö. (2010, Eylül). Matematik tarihi etkinlikleriyle zenginleştirilmiş sınıf ortamından yansımalar. IX. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunulan bildiri, İzmir.
Baki, A., & Gürsoy, K. (2018). Does using history of mathematics make sense? The views of teacher candidates. Journal of Pedagogical Research, 2(2), 78-90.
Baş, M. (2019). Historical development of mathematics and use of the history of mathematics in mathematics education. TAY Journal, 3(1), 1-22.
Başıbüyük, K. (2018). Cebir ve sayılar öğretiminde matematik tarihi kullanımının başarı ve tutuma etkisi ve sınıf içi yansımalar (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Baykul, Y. (2002). İlköğretimde matematik öğretimi 6.-8. sınıflar için, Ankara: PegemA.
Baykul, Y. (2003). İlköğretimde matematik öğretimi 1.-5. sınıflar için. Ankara: PegemA.
Bidwell, J. (1993). Humanize your classroom with the history of mathematics. Mathematics Teacher, 86(6), 461-464.
Burton, D. M. (2017). The history of mathematics. (S. Durmuş, Çev.). İstanbul: Nobel Yayınevi.
Bruner, J. S. (1962). On knowing: Essays for the left hand. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press.
Bütüner, S. Ö. (2020). An evaluation of activities based on the use of the history of mathematics as a tool. Journal of Pedagogical Research, 4(2), 139-164.
Canady, S. (1983). A study of the effects of the essential elements of instruction model on mathematics achievement, Unpublished doctoral dissertation. Northern Arizona University, Usa.
Cajori, F. (2014). Matematik tarihi. (D. İlalan, Çev.). Ankara: ODTÜ Yayıncılık.
Charles, S. (2003). Öğretmenler için Piaget ilkeleri. (G. Ülgen, Çev.). Ankara: Nobel.
Cheung, W. S. (2014). The effect on students’ mathematical beliefs by integrating history of mathematics in the classroom (Unpublished Doctoral Dissertation). The Chinese University of Hong Kong, China.
Clark, K. M. (2012). History of mathematics: illuminating understanding of school mathematics concepts for prospective mathematics teachers. Educational Studies in Mathematics, 81 (1), 67-84. doi: 10.1007/s10649-011-9361-y
Erdoğan, A., Eşmen, E. ve Fındık, S . (2016). Ortaokul Matematik Ders Kitaplarında Matematik Tarihinin Yeri: Ekolojik Bir Analiz. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 42(42), 239-259.
Ersoy, E. (2015). Matematik tarihi kullanımının ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin akademik başarısı, hatırda tutma düzeyi ve motivasyonu üzerindeki etkileri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Fauvel, J. & Van Maanen, J. (Eds.) (2002). History in mathematics education. The ICMI (International Commission on Mathematical Instruction) study. Dordrecht: Kluwer.
Fazlıoğlu, İ. (1997). “Hârizmî, Muhammed b. Mûsâ”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 16: 224-227. İstanbul: TDV Yayınları.
Furinghetti, F. (2019). History and epistemology in mathematics education, International Journal of Mathematical Education in Science and Technology, 9(2), 147-151. Doi: 10.1080/0020739X.2019.1565454
Gençkaya, Ş. (2018). Matematik eğitiminde matematik tarihinin kullanılmasının farklı bakış açılarından incelenmesi (Yayınlanmamış Doktora Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
Göker, L. (1997). Matematik tarihi ve Türk-İslam matematikçilerinin yeri. İstanbul: MEB.
Gürsoy, K. (2010). İlköğretim matematik öğretmen adaylarının matematik tarihinin matematik öğretiminde kullanılmasına ilişkin inanç ve tutumlarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Guillen, M. (2010). Dünyayı değiştiren beş denklem, matematiğin gücü ve şiirselliği. (G. Tanrıöver, Çev.). Ankara: Tübitak.
Hare, M. (1999). Revealing what urban early childhood teachers think about mathematics and how they teach it: Implications for practice (Unpublished doctoral dissertation). University Of North Texas, USA.
Hersh, R. (1997). What is mathematics, really? London: Jonathan Cape.
İlhan, A. ve Aslaner, R. (2019). 2005’ten 2018’e ortaokul matematik dersi öğretim programlarının değerlendirilmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46(1), 394-415.
İncıkabı, L., Kepceoğlu, İ. ve Küçükoğlu, U. (2019). Ortaokul matematik ders kitaplarında yer verilen matematik tarihi içeriklerinin incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 45 (45), 144-158.
Jankvist, U. T. (2009). A categorization of the “whys” and “hows” of using history in mathematics education. Educational Studies in Mathematics, 71(3), 235-261.
Ju, M. K., Moon, J. E. & Song, R. J. (2016). History of mathematics in Korean mathematics textbooks: Implication for using ethnomathematics in culturally diverse school. International Journal of Science and Mathematics Education, 14(7), 1321-1338.
Karakuş, F. (2009). Matematik tarihinin matematik öğretiminde kullanılması: Karekök hesaplamada Babil metodu. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 3(1), 195-206.
Kaşıkçı, M. (2015). Matematik tarihi dersinde drama yönteminin ilköğretim matematik öğretmen adaylarının bilgi, inanç ve tutumlarına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
Krantz, S. G.(2006). An episodic history of mathematics: mathematical culture through problem solving. USA: The Mathematical Association of America.
Küçükoğlu, U. (2019). Ortaokul öğrencilerinin matematik tarihi bağlamında hazırladıkları dijital öyküler üzerine bir araştırma: Matematik nasıl doğmuştur? (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
Lit, K. C., Siu, K. M. & Wong, Y. N. (2001). The use of history in the teaching of mathematics: Theory, practice and evaluation of effectiveness. Education Journal, 29(1), 17-31.
McBride, C. C., & Rollins, J. H. (1977). The effects of history of mathematics on attitudes towards mathematics of college algebra students, Journal for Research in Mathematics Education, 8(1), 57–61.
Mersin, N. ve Durmuş, S. (2018). Matematik tarihinin ortaokul matematik ders kitaplarındaki yeri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 997-1019.
Mersin, N. (2019). Ortafokul öğrencileri için matematik tarihi destekli etkinliklerin geliştirilmesi ve öğrenciler üzerindeki yansımalarının incelenmesi (Yayınlanmamış doktora tezi, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bolu.
Milli Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2018). İlköğretim matematik dersi 6–8. Sınıflar öğretim programı ve kılavuzu, Ankara: Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı. National Council of Teachers of Mathematics [NCTM]. (2000). Principles and standards for school mathematics. Reston VA.
Özcan, D. (2014). Anadolu Lisesi öğrencilerine uygulanan matematik tarihiyle zenginleştirilmiş öğretim programının matematik başarısına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Özdemir, A. Ş. & Göktepe, S. (2012, Mart). Matematik Tarihi Etkinlikleriyle Matematik Derslerinin İlişkilendirilmesi. X. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresi’nde sunulan bildiri, Niğde
Özmen, H. (2004). Fen öğretiminde öğrenme teorileri ve teknoloji destekli yapılandırmacı (constructivist) öğrenme. The Turkish Online Journal of Educational Technology, 3(1), 100-111.
Russell, B. (2004). Matematiksel felsefeye giriş’ten seçmeler. (M. Özlük, Çev.). Matematik Felsefesi, ed. B. S. Gür, Ankara: Orient Yayınları.
Siu, M-K. & Tzanakis, C. (2004). History of mathematics in classroom teaching - appetizer? Main course? Ordessert? Mediterranean Journal for Research in Mathematics Education, 3(1-2), 5-10
Sözen, S. (2013). Sınıf ve matematik öğretmenlerine göre matematik tarihinin matematik öğretimine katılması üzerine bir olgubilim çalışması (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Struik, D. (2011). Kısa matematik tarihi. (Y. Silier, Çev.), İstanbul: Doruk Yayıncılık
Tan Şişman, G., Kirez, B. (2018). History of mathematics in the turkish middle school mathematics curriculum and textbooks. Cukurova University Faculty of Education Journal, 47(1) , 188-215.
Thomaidis, Y. & Tzanakis, C. (2009, February). The implementation of the history of mathematics in the new curriculum and textbooks in Greek secondary education. Paper prensented at the Congress of the European Society for Research in Mathematics Education, 2801-2810.
Tokay, E. (2019). Sayılar ve işlemler ile bazı geometrik kavramların öğretiminde matematik tarihi kullanımının, ilkokul 4. sınıf öğrencilerinin akademik başarısına etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Karaman.
Tözlüyurt, E. (2008). Sayılar öğrenme alanı ile ilgili matematik tarihinden seçilen etkinliklerle yapılan dersler hakkında lise son sınıf öğrencilerinin görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tzanakis, C. & Arcavi, A. (2000). Integrating history of mathematics in the classroom: An analytic survey in Fauvel and Van Maanen (Eds.). History in Mathematics Education: The ICMI Study (pp. 201-240). Dordrecht: Kluwer.
Varol, G. B. (2019). Sayılar ve işlemler öğrenme alanında matematik tarihi entegre edilmiş matematik öğretiminin başarıya etkisi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
Vygotsky, L. S. (1985). Düşünce ve dil. (S. Koray, Çev.). İstanbul: Sistem Yayınları.
Yenilmez, K. ve Uysal E. (2007). İlköğretim öğrencilerinin matematiksel kavram ve sembolleri günlük hayatla ilişkilendirebilme düzeyi. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2007), 88-89.
Yenilmez, K. (2011). Matematik öğretmen adaylarının matematik tarihi dersine ilişkin düşünceleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(2), 79- 90.
Yıldırım, A . (1996). Disiplinlerarası öğretim kavramı ve programlar açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(12), 89-94.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.