İstanbul’da iki sağlık ocağında aşılamada kaçırılmış fırsatların değerlendirilmesi

Özet: Bu çalışma, İstanbul’da iki ayrı sağlık ocağındaki aşılama oranları ve kaçırılmış fırsatların miktarını saptamak, kaçırılmış fırsatların temel nedenleri hakkında genel bilgi edinebilmek ve iki sağlık ocağı arasında kaçırılmış fırsatlar açısından karşılaştırmalar yapmak amacıyla yapılmıştır. Tanımlayıcı tipteki bu araştırma, Ümraniye’deki Merkez ve İslambey sağlık ocaklarında, herhangi bir nedenle sağlık ocağına başvuran 0-59 aylık 268 çocukta, Nisan 2004 tarihinde, yüz yüze gözlem altında anket tekniği kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, Sağlık Bakanlığı’nın 7 soruluk Kaçırılmış Fırsatları Tanımlama Anketi kullanılmıştır. Araştırmaya katılan çocukların %47.8’i kız, %52.2’si erkekti. Çocukların büyük çoğunluğunun (%62.3) yaşı 0-11 ay arasında idi. Araştırmaya katılan çocukların 163’ü (%60.8) sağlık ocağına aşı yaptırmak için, 105’i (%39.2) ise aşı harici herhangi bir nedenle sağlık ocağına başvurmuştu. Çocukların %69.8’inin aşı kartı vardı ve yanındaydı. %27.6’sının ise aşı kartı vardı ancak yanında değildi, aşı kartı olmayan çocukların oranı ise %2.6 idi. Araştırmaya katılan çocuklardan, en az bir veya daha fazla kaçırılmış fırsatı bulunan çocuk oranı %13,4 iken, bu oran Merkez Sağlık Ocağı’nda %14,4, İslambey Sağlık Ocağı’nda ise %12.7 olarak bulunmuştur. Araştırmanın yapıldığı her iki sağlık ocağında da tam aşılılık oranları açısından GBP hedeflerine ulaşılamamıştır. GBP hedeflerine ulaşmak için hizmet alamayan popülasyona da ulaşmak için alan stratejileri uygulanmalıdır. Hizmet sunucuların eksik aşılılığı sorgulamamaları, sağlık ocağında her gün aşı yapılmıyor oluşu, yanlış kontraendikasyonlar aşılama fırsatlarının kaçırılmasında önde gelen nedenlerdir. Sağlık ocaklarında gözlenen aşı kaçırılmış fırsatlarının giderilmesi bir hizmet içi eğitim programı desteğini de gerektirmektedir.

Assesment of missed opportunities in vaccination in two primay health care centers in İstanbul

Abstract: The aim of the study was to observing missed opportunities in vaccination practice and determining to causes of missed opprtunities in two primary health care centers in Istanbul. Study design was descriptive. Study conducted in Umraniye Central Primary Health Care (PHC) unit and Islambey PHC unit. Children who aged between 0-59 months included to study, 268 children assessed in one week, with face to face interviewing method with their parents in health care center. Ministry of Health missed opportunities description questionnarie used in research. Children gender who participated to research were 47.8% girl, 52.2% boy. Most of the children age were between 0-11 months (60.8%). Mostly, reasons of attending to health care unit were vaccination (60.8%). Only 69.8% of the children had brought vaccination card to health care unit, %2.6 of children had not vaccination card. Meanwhile, overall missed opportunities to vaccinate occured 13.4%, 14.4% in Central PHC unit and 12.7% in Islambey PHC unit. Both of PHC units could had not reached to EPI aims. Outreach activities should imply for increasing vaccination coverage and reach to full vaccination coverage aims of EPI. Inaccurate vaccination status assesment, wrong contraendication decisions, particular vaccination days practices in PHC units were causes missed oportunities. Intervention to missed oportunities in vaccination practice should also include health personel training activities in PHC unit.

___

  • 1. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Genişletilmiş Bağışıklama Programı Genelgesi. 30.11.2006. http://www.saglik.gov.tr, Erişim tarihi: 07.01.2007
  • 2. Akın L. Aşılanmaya bağlı toplumsal kazanımlar. İçinde: Güler Ç, Akın L, editörler. Halk Sağlığı Temel Bilgiler. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları; 2006. p 978-981.
  • 3. Emiroğlu N. Genişletilmiş Bağışıklama Programı ve Uygulamadaki Zorluklar. Dünya Sağlık Örgütü, Avrupa Bölge Ofisi Polio ve Aşılama Bölümü Direktörü (Temmuz 2001). DSÖ Türkiye İrtibat Ofisi.
  • 4. Immunization Summary 2006. UNICEF and WHO. January 2006. http://www.unicef.org, Erişim tarihi: 06.01.2007
  • 5 Batt K, Fox-Rushby JA,Castillo-Riquelme M. The costs, effects and cost-effectiveness of strategies to increase coverage of routine immunizations in low- and middle-income countries: systematic review of the grey literature. Bull World Health Organ 2004;82(9):689-696.
  • 6. Adetunji Y, Macklin D, Patel R, Kisinger L. American College of Preventive Medicine practice policy statement childhood immunizations. Am J Prev Med 2003;25(2):169-173.
  • 7. Bates AS, Wolinsky FD. Personal, financial, and structural barriers to immunization in socioeconomically disadvantaged urban children. Pediatrics 1998;101(4):591-596.
  • 8. Tuma JN, Smith SM, Kirk RH, Hagmann CE, Zemel PC. Beliefs and attitudes of caregivers toward compliance with childhood immunizations in Cameroon. Public Health 2002;116:55-61.
  • 9. Lee T, Saskin R, McArthur M, McGeer A. Beliefs and practices of Ontario midwives about influenza immunization. Vaccine 2005;23(13):1574-1578.
  • 10. Barker LE, Luman ET. Changes in vaccination coverage estimates among children aged 19-35 months in the United States, 1996-1999. Am J Prev Med 2001;20(4S):28-31.
  • 11. Dannetun E, Tegnell A, Hermansson G, Törner A, Giesecke J. Timeliness of MMR vaccinationinfluence on vaccination coverage. Vaccine 2004;22:4228-4232.
  • 12. Impicciatore P, Bosetti C, Schiavio S, Pandolfini C, Bonati M. Mothers as active partners in the prevention of childhood diseases: Maternal factors related to immunization status of preschool children in Italy. Preventive Medicine 2000;31:49- 55.
  • 13. Luman ET, Stokley S, Daniels D, Klevens RM. Vaccination visits in early childhood just one more visit to be fully vaccinated. Am J Prev Med 2001;20(4S):32-40.
  • 14. Tickner S, Leman PJ, Woodcock A. Factors underlying suboptimal childhood immunization. Vaccine 2006;24:7030-7036.
  • 15. Salmon DA, Smith PJ, Navar AM, Pan WKY, Omer SB, Singleton JA, et al. Control of vaccinepreventable diseases depends on maintaining high levels of immunization coverage. Epidemiol Rev 2006;28:27-40.
  • 16. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması 2003. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri Enstitüsü. Ankara. Ekim 2004.
  • 17. Kurçer MA, Şimşek Z, Solmaz A, Dedeoğlu Y, Gülel R. Şanlıurfa Harrankapı Sağlık Ocağı Bölgesi'nde 0-2 yaş çocuk ve gebelerde aşılanma oranları ve aşılanmada sorunlar. Harran Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 2005;2(2):10-15.
  • 18. Kaçırılmış fırsatların Tanımlanması. GBP. DSÖ ve TC Sağlık Bakanlığı. Ankara, 2003.
  • 19. Holt E, Guyer B, Hughart N, Keane V, Vivier P, Ross A, et all. The contribution of missed opportunities to childhood underimmunization in Baltimore. Pediatrics 1996;97:474-480.
  • 20. Sabnis SS, Pomeranz AJ, Lye PS, Amateau MM. Do missed opportunities stay missed? a 6-month follow-up of missed vaccine opportunities in inner city Milwaukee children. Pediatrics 1998;101:1-4.
  • 21. McConnochie KM, Roghmann KJ. Immunization opportunities missed among urban poor children. Pediatrics 1992;89:1019-1026.
  • 22. Tugunmisirize F, Tumwine JK, Mworozi EA. Missed opportunities and caretaker constraints to childhood vaccination in a rural area in Uganda. East Afr Med J 2002;79(7):347-54.
  • 23. Fairbrother G, Friedman S, DuMont KA, Lobach KS. Markers for primary care: Missed opportunities to immunize and screen for lead and tuberculosis by private physicians serving large numbers of inner-city medicaid-eligible children. Pediatrics 1996;97:785-790.
  • 24. Kum-Nji P, James D, Herrod HG. Immunization status of hospitalized preschool children: Risk factors associated with inadequate immunization. Pediatrics 1995;96:434-438.
  • 25. Gindler JS, Cutts FT, Zell ER, Swint EB, Hadler SC, Barnett-Antinori ME, et al. Successes and failures in vaccine delivery: evaluation of the immunization delivery system in Puerto Rico. Pediatrics 1993;91:315-320.
  • 26. Hutchins SS, Gindler JS, Atkinson WL, Mihalek E, Ewert D, LeBaron CE, et al. Preschool children at high risk for measles: opportunities to vaccinate. Am J Public Health 1993;83:862-867.
  • 27 Farizo KM, Stehr-Green PA, Markowitz LE, Patriarca PA. Vaccination levels and missed opportunities for measles vaccination: a record audit in a public pediatric clinic. Pediatrics 1992;89:589-592.
  • 28. Dırala B, Hancıoğlu S, Keçelioğlu K, Işık T, Latt K. Ümraniye Merkez ve Dudulu Sağlık Ocaklarına gelen 0-2 yaş grubu çocukların aşılamalarında kaçırılmış fırsatlar. Marmara Medical Journal 2006;19(3,Ek):30.
  • 29. Başar P, Demiröz H, Ergin F, Beşer E. Çocuk bağışıklamasında kaçırılmış fırsatlar. 11. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kongre Kitabı, Denizli 2007:256.
  • 30. Rodewald LE, Szilagyi PG, Humiston SG, Barth R, Kraus R, Raubertas RF. A randomized study of tracking with outreach and provider prompting to improve immunization coverage and primary care. Pediatrics 1999;103;31-38.
  • 31. Aşılama hizmetlerinin değerlendirilmesi, Orta Dereceli Yöneticiler İçin Eğitim, Genişletilmiş Bağışıklama Programı. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, 1994.
  • 32. Szilagyi PG, Doane CB, Roghmann KJ, Rodewald LE, Humiston SG, Raubertas RF, et al. Missed opportunities for childhood vaccinations in office practices and the effect on vaccination status. Pediatrics 1993;91:1-7.
  • 33. Wood D, Pereyra M, Halfon N, Hamlin J, Grabowsky M. Vaccination levels in Los Angeles public health centers: the contribution of missed opportunities to vaccinate and other factors. Am J Public Health 1995;85:850-853.
  • 34. Ball TM, Serwint JR. Missed opportunities for vaccination and delivery of preventive care. Arch Pediatr Adolesc Med 1996;150:858-861.
  • 35. Szilagyi PG, Hager J, Roghmann KJ, Doane C, Cove L, Rodewald LE, et al. Immunization practices of pediatricians and family physicians in the United States. Pediatrics 1994;94:517-523.
  • 36. Cohen NJ, Lauderdale DS, Shete PB, Seal JB, Daum RS. Physician knowledge of catch-up regimens and contraindications for childhood immunizations. Pediatrics 2003;111:925-932.
  • 37 Topuzoglu A, Ay P, Hidiroglu S, Gurbuz Y. The barriers against childhood immunizations: a qualitative research among socio-economically disadvantaged mothers. European Journal of Public Health, doi:10.1093/eurpub/ckl250.
  • 38. Topuzoglu A, Ozaydın AN, Cali S, Cebeci D, Kalaca S, Harmanci H. Assessment of sociodemographic factors and socio-economic status affecting the coverage of compulsory and private immunization services in Istanbul, Turkey. Public Health 2005;119(10):862-869.
TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni-Cover
  • ISSN: 1303-734X
  • Yayın Aralığı: Yılda 8 Sayı
  • Başlangıç: 2002
  • Yayıncı: Gülhane Askeri Tıp Akademisi Halk Sağlığı AD.