Türk Hakanlığı VIII. asırda İslâm’ın coğrafyası dışında kurulmuş, X. asrın ilk çeyreğinde İslâm’ı kabul etmiş ve bu din üzerinde yeniden siyasî birliğini temin ederek, XIII. asrın ilk yıllarına kadar siyasî varlığını devam ettirmiş bir Orta Asya Türk devletidir. İslâm’ın batısı Kuzey Afrika’da X. asrın hemen başlarında Şîa, Fatımîler nezdinde büyük bir güç olarak ortaya çıktı. Bununla da kalmadı, dâîleri İslam’ın en doğusunda Mâverâünnehr’de dahi hatırı sayılır bir nüfuz kazandı, hatta İslam’ın bölgedeki Sünnî-Hanefî temsilcisi Sâmânî devletinin başındaki Emîr Nasr ’ın Şîa mezhebine geçip geçmediğinin tartışıldığı yahut şüphesine dayalı saray oyunlarının döndüğü bir ortam yaşandı. Ebû Mansûr Mâtürîdî (ö.944) bir yıl daha yaşasaydı, Sünnî İslâm’ın en tepesinde bulunan Bağdâd’daki Abbâsî Hilafeti’nin Şiî Büveyhîlerin hâkimiyeti altına girdiğine şahitlik edecekti. Özetle, övünçle Hanefî mezhebinin kalesi olarak görülmüş Mâverâünnehr de düşecek miydi? Ebû Mansûr Mâtürîdî’nin çalışmaları, öğretisi veya Hanefî-Mâtürîdî ekolü ve öğrencilerinin rolü bu noktada Mâverâünnehr’de Hanefi mezhebine yeni bir ivme kazandırarak, çökme alametleri gösteren Sâmânî yönetiminden ziyade Seyhun ötesinde Türk Hakanlığı ülkesinde dalgalar halinde İslam’a giren Türklerin mezhebî rengini belirlemek ve Sünnî İslam’ın ihtiyacı olan taze kanı sağlamak olmalıdır. Bu makalede, söz konusu gelişmeler, hakanlığın dinî siyaseti ve Maverâünnehr’deki Mâtürîdî âlimlerin rolü çerçevesinde detaylandırılarak irdelenecek, bazı sonuçlara varılmaya gayret edilecektir

Turkish Khanate is a Central Asian Turkish state established in the 8th century out of Islamic circle. It adopted Islam in the first quarter of the 10th century and achieved political unity thanks to Islam and survived until the first years of the 13th century. In the West of Islam- Northern Africa- Shiite emerged as a great power through Fatimids in the very beginning of the 10th century. Moreover its dai’s gained a considerable influence even in Transoxiana, the eastern extremity of Islam. Even Sunni- Hanafi Islam’s representative in the area, ruler of the Samanids - Amir Nasr - was suspected to have adopted Shiism and court plots were practiced based on this suspect. If Ebû Mansûr Mâturîdî (death 944) had lived a year longer he would have witnessed the fall of Abbasid Caliphate in Baghdad to the hands of Shiite Buwayhids. In short, the proud stronghold of Hanafi, Transoxiana was to fall? In this point Ebû Mansûr Mâtürîdî’s efforts, teaching or Hanefî-Mâtürîdî school’s and its students’ role must have been giving a new acceleration to Hanafi School in Transoxiana and decide for the “color” of the Turks flooding into Islam beyond Seyhun in Turkish Khanate rather than in Samanid rule which showed signs of collapse. In this paper the developments which were mentioned in long abstract will be addressed in detail within the framework of religious policy of the Khanate and the role of Maturidi scholars in Transoxiana and some conclusion will be tried to be reached