PARA ARZI İLE ENFLASYON İLİŞKİSİ VE TÜRKİYE UYGULAMASI (1994-2004)

Uzun yıllardır Türkiye ekonomisinin en önemli sorununun enflasyon olduğu bilinmektedir. Yapılan birçok istikrar programlarının öncelikli hedeflerinden biri de kronik hale gelmiş olan enflasyonu düşürmek ve kalıcı bir biçimde kontrol altına almaktır. Enflasyon, kavram olarak genel fiyat düzeyindeki sürekli yükselmeyi veya paranın sürekli olarak satın alma gücünü kaybetmesini ifade etmektedir. Enflasyonun sonuçta para miktarındaki artışa bağlı olduğu veya bir diğer ifade ile enflasyonun parasal olduğu genel kabul görmektedir. Para arzı ve fiyat hareketleri arasındaki fonksiyonel ilişkinin dayandığı miktar teorisi ve buna bağlı olarak geliştirilen geniş bir literatürden kaynaklanmaktadır. Tartışmalara rağmen, para arzı ile fiyat hareketleri arasında fonksiyonel bir ilişkinin olduğu genel kabul görmektedir. Kuramsal olarak varlığı bilinen bu fonksiyonel ilişkinin özelliklerinin araştırılmasında regresyon analizi anlamlı olacaktır. Bu çerçevede yapılan analiz sonucunda; Türkiye’de 1994 – 2004 döneminde para arzının (M1, M2, M2Y ve M3) fiyatlar genel düzeyini (TEFE ve TÜFE) etkileme derecesi ve süresi analiz edilmiştir. Yapılan regresyon analizi ile ulaşılan sonuçta; para arzlarındaki artışın tüketici ve toptan eşya fiyatlarını pozitif yönde etkilediği saptanmıştır. Ancak para arzındaki artışların tüketici fiyatlarını daha kuvvetli bir şekilde yükselttiği görülmüştür. M2Y para arzının diğer para arzlarına göre enflasyonu arttırma yönünde daha etkili olmakta. Dolayısıyla para arzındaki artışların enflasyonu tetiklediği görülmektedir. Tüm İktisat okulları, paranın ekonomik faaliyeti etkilediği konusunda görüş birliği içindedirler. Görüş ayrılığı ise, sadece bu etkinin derecesi konusunda ortaya çıkmaktadır. Enflasyon olayının başlangıcı her zaman toplam talebi uyaran bir parasal genişleme olmaktadır. Sonuçta, parasal genişlemenin olduğu her ekonomide enflasyon uyarılmaktadır.

RELATION BETWEEN MONEY SUPPLY AND INFLATION: CASE OF TURKEY (1994-2004)

It is known that most important problem of Turkish economy is inflation. So many stabilization programs which aimed controlling and curing the inflation have been implemented. In this research, the relationship between money supply and inflation has been studied between the periods of 1994-2004. Inflation is a concept which defines a continuous general price level escalation or a continuous attrition of purchasing power. If inflation is constant and high, it is generally accepted that the main reason for this situation is accretion of money supply. The theory of quantity which depends on to the functional relationship of money supply and price movements is supported by various researches. Despite of the arguments, it is generally accepted that there is a relationship between money supply and the price movements. While analyzing the properties of this functional relationship what its existence known theoretically, regression analysis will be quite useful. In this study Turkish monetary supply’s (M1, M2, M2Y and M3) between the period of 1994-2004 effecting strength and duration has been analyzed. It is founded that escalation monetary supply impresses both consumer and wholesale prices positively. It also seen that monetary supply escalation has a stronger effect on consumer prices than the wholesale prices. M2Y money supply has a stronger impress on the inflation escalation. According to this, it is seen that accretion of monetary supply triggering the inflation. Every economic school generally accepts the money’s effect on economic activity. Disagreement came into while measuring the strength of this effect. Starting point of inflation phenomena is a monetary expansion which stimulates aggregate demand. Consequently, in every economy which holds monetary expansion, inflation stimulates as well.