BİYOGRAFİ V ESER KAVRAMLARINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİYLE İBNÜLEMİN MAHMUT KEMAL İNAL

XV. yüzyıldan XX. yüzyıla kadar varlığını sürdüren tezkire geleneğinin ‘son temsilcisi’ olarak İbnülemin Mahmut Kemal İnal, şairlerin, sadrazamların, hattatların ve musikişinasların biyografilerini ve eserlerinden örnekleri ihtiva eden tezkireler kaleme almıştır. Onu edebiyat tarihinde görünür kılan da kuşkusuz bu eserleridir. Ancak dönemin süreli yayınlarında çıkan ve henüz yeni harflere aktarılmamış yazıları da tıpkı tezkireleri ve monografileri gibi dikkate değer metinlerdir. Bu yazılar, her ne kadar kuramsal/nazari bir metotla kaleme alınmamış olsalar da uzun süren yazı hayatında yoğun bir biçimde biyografiyle meşgul olan bir şahsiyetin görüşlerini yansıtmaları bakımından önem arz etmektedir. Resimli Gazete ve Türk Tarih Encümeni Mecmuası adlı süreli yayınlarda çıkan “Meşâhir-i Osmaniyye”, “Eser-Müessir”, “Âsâr-ı Muhallede” ve “Meşâhir-i Meçhûle” yazılarında İbnülemin, ‘biyografi’ ve ‘eser’ kavramlarına dair görüşlerini dile getirir. Eslafa gösterilen hürmetin bir vesikası olarak gördüğü biyografi çalışmalarının önemine ve gerekliliğine dikkat çeken İbnülemin, biyografi yazmanın zorluklarını ifade eder. Ayrıca edebî şahsiyetin şöhretine bakılmaksızın asıl dikkate alınması gereken şeyin eser olduğuna vurgu yapar. Bu makalede İbnülemin’in süreli yayınlarda çıkan yazılarına dayalı olarak onun biyografi ve eser kavramlarına ilişkin görüşleri incelenecektir.

Anahtar Kelimeler:

Tezkire, biyografi, edebî eser, İbnülemin Mahmut Kemal İnal

IBNULEMIN MAHMUT KEMAL INAL WITH HIS VIEWSON BIOGRAPHY AND LITERARY WORK CONCEPTS

As the 'last representative' of the tezkire tradition, which existed from the 15th century to the 20th century, Ibnulemin Mahmut Kemal Inal drafted a collection of biographies and examples of poets, grand viziers, calligraphers and musicians. Undoubtedly, it is these works that make him visible in the history of literature. However, his writings, which were published in periodicals of the period and not yet transferred to new letters, are also remarkable texts, such as tezkires and monographs. Although these writings have not been written with a theoretical method, they are important in that they reflect the views of a person who is busy with biography intensely in his long writing life. In his articles titled “Meşâhir-i Osmaniyye”, “Eser-Müessir”, “Âsâr-ı Muhallede” and “Meşâhir-i Meçhûle” published in magazines named, Resimli Gazete ve Türk Tarih Encümeni Mecmuası Ibnulemin expresses his views on the concepts of ‘biography’ and ‘literary work.’ Ibnulemin, who draws attention to the importance and necessity of biography works, which he sees as a document of reverence against predecessors, expresses the difficulties of writing biographies. He also states that, regardless of the fame of the literary figure, the most important thing to consider is work. In this article, based on Ibnulemin's articles published in periodicals, his views on the concepts of biography and work will be examined.

Keywords:

Tezkire, biography, literary work, Ibnulemin Mahmut Kemal Inal.,

PDF

___

Akün, Ömer Faruk, “İbnülemin Mahmut Kemal İnal”, TDV İslâm Ansiklopedisi, Cilt 21, İstanbul 2000, s. 249-262.
Biçer, İsmail Alperen, Tezkire Geleneğinin Son Temsilcisi: İbnülemin Mahmut Kemal İnal, Paradigma Akademi Yayınları, Çanakkale 2021.
Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat, Aydın Kitabevi, Ankara 2007.
Enginün, İnci, “Edebiyat Tarihi”, Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Dergâh Yayınları, Cilt 2, İstanbul 1977, s. 443-444.
Gürlek, Dursun, İbnülemin Mahmut Kemal İnal Cumhûriyet Devrinde Bir Osmanlı Efendisi, Kubbealtı Yayınları, İstanbul 2017.
Hüseyin Vassaf, Bir Eski Zaman Efendisi İbnülemin Mahmut Kemal Kemâl’ül-Kemâl, (haz. Fatih M. Şeker, İsmail Kara), Dergâh Yayınları, İstanbul 2012.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, “Âsâr-ı Muhallede”, Resimli Gazete, No. 69, 16 Zilkade 1315/26 Mart 1314, s. 822-823.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Divân-ı Yahya (Şeyhülislam), Matbaa-i Amire, İstanbul 1334.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Hersekli Arif Hikmet Divan, Matbaa-i Amire, İstanbul 1334.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Leskofçalı Gâlib Divan, Matbaa-i Amire, İstanbul 1335.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, “Eser-Müessir”, Resimli Gazete, No. 62, 26 Ramazan 1315/Şubat 1313, s. 735-736.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, “Meşâhir-i Meçhûle”, Türk Tarih Encümeni Mecmuası, XVII/19 (96), 1928, s. 37-56.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, “Meşâhir-i Osmaniyye”, Resimli Gazete, No. 89, 10 Recep 1316/12 Teşrinisani 1314, s. 1162-1163.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, “Meşâhir-i Osmaniyye”, Resimli Gazete, No. 90, 17 Recep 1316/19 Teşrinisani 1314, s. 1175-1176.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri Cilt I, (haz. Müjgân Cunbur), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 1999.
İnal, İbnülemin Mahmut Kemal, Son Asır Türk Şairleri Cilt IV, (haz. İbrahim Baştuğ), Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları, Ankara 2002.
İpekten, Haluk vd., Şair Tezkireleri, Grafiker Yayınları, Ankara 2002.
İsen-Durmuş, Tuba Işınsu, “Osmanlı Şuara Tezkirelerinde Zeyl Geleneği”, Turkish Studies, Cilt 7/1, s. 1319-1329.
Karavelioğlu, Murat, “İbnülemin’in Divan Neşirleri”, Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 4, İstanbul 2010, ss. 27-58.
Kılıç, Filiz, Macit, Muhsin, “Divan Edebiyatında Poetika Denemeleri: Tezkire Önsözleri”, Yedi iklim, Sayı 3, 1992, s. 28-33.
Kırmızı, Abdülhamit, “Biyografi”, Tarih İçin Metodoloji, (Ed. Ahmet Şimşek), Pegem Akademi, Ankara 2018.
Okay, Orhan, “Edebiyat Tarihi”, TDV İslam Ansiklopedisi, Cilt 10, İstanbul 1994, s. 403-405.
Öztürk, Muhittin, İbnülemin Mahmud Kemâl’in Hayatı ve Eserleri, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 1996.
Robinson, Jamees Stewart, “Osmanlı Şair Biyografileri”, Osmanlı Divan Şiiri Üzerine Metinler, (haz. Mehmet Kalpaklı), YKY, İstanbul 1999, s. 134-146.
Şeker, Fatih Mehmet, “İbnülemin İçin Entelektüel Bir Portre Denemesi Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Sahih Bir Köprü”, Bir Eski Zaman Efendisi İbnülemin Mahmut Kemal, Dergâh Yayınları 2012, s. 15-66.
Şeker, Fatih Mehmet, Modernleşme Devrinde İlmiye Cevdet Paşa – İbnülemin Örneği, Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.
Şeker, Şemsettin, İbnülemin Mahmut Kemal İnal’ın Tarihî Romanı: Sabih, Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Yeni Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul 2009.
Şemsettin Sami, Kamûs-ı Türkî, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2010.
Şen, Yasin, İbnülemin Mahmud Kemâl İnal’ın Divan Neşirleri, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eski Türk Edebiyatı Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2016.
Şen, Yasin, “İbnülemin Mahmud Kemal İnal’ın Divan Neşirlerinde Edebî Tenkit”, Turkish Studies, C. 10/12, Yaz 2015, ss. 1025-1050.
Tolasa, Harun, Sehî, Latifî ve Âşık Çelebi Tezkirelerine Göre 16. Yüzyılda Edebiyat Araştırma ve Eleştirisi, Akçağ Yayınları, Ankara 2002.
Toros, Taha, Türk Edebiyatından Altı Renkli Portre, İsis Yayıncılık, İstanbul 1998.
Wellek, Rene-Warren, Austin, Edebiyat Teorisi, (çev. Ö. Faruk Huyugüzel), Dergâh Yayınları, İstanbul 2011.