TRABZON’DA MİLLİ İKTİSAT UYGULAMALARI VE İKTİSADİ FAALİYETLERİN GELİŞİMİ

19. yüzyılda uluslararası ticaretin Karadeniz kıyılarında ve Anadolu'da önemli kentlerinden biri haline gelen Trabzon, 20. yüzyılla birlikte ortaya çıkmaya başlayan siyasal rekabetin etkisiyle eski önemini yitirmeye başlamıştır. Yüzyılın ilk yarısında uluslar arası ticaretten uzaklaşmaya başlayan kentin hayatında, 1913 yılından itibaren İttihat ve Terakki yönetiminin uygulamaya koyduğu "Milli İktisat" düşüncesinden kaynaklanan uygulamaların izlerine rastlıyoruz. Bu dönem içerisinde bir taraftan uluslar arası ticaretin temsilcileri olan yabancılar ve onların temsilciliklerinin şehri terki ortaya çıkarken, diğer yandan onlarla ilişkili olan gayr-i Müslim nüfus siyasal gelişmelere bağlı olarak Anadolu şehirlerini ve dolayısıyla da Trabzon’u terk etmeye başlamışlardı. İşte bu ortamda 19. yüzyılın sonlarından itibaren yeşermeye başlayan Müslüman-Türk müteşebbis sınıfı bu boşluğu doldurmaya çalışacaktır. Özellikle Milli Mücadele ve Cumhuriyetin ilk yıllarında, Trabzon'da yeni bir tüccar ve müteşebbis grubunun ortaya çıktığı görülür. Bu yeni ticaret sınıfının oluşumunda 1913 "milli iktisat" uygulamalarının etkisinin yanında 1923-1929 dönemi iktisadi politikalarında etkisi bulunmaktadır. İki Savaş arası dönemde kentin iktisadi sorunlarına yerel kaynaklar kullanılarak nasıl çareler aranıldığı üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Milli İktisat, Trabzon Tarihi, Yerel Bankacılık

PDF

___

Aydemir, Şevket Süreyya, İnkılâp ve Kadro, Remzi Kitapevi, İstanbul 1986.
Cumhuriyet’in 10 Yılında İktisat Meydanında Trabzon, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası, Şark Matbaası, Trabzon 1933.Odası, Şark Matbaası, Trabzon 1933.
Çapa, Mesut-Rahmi Çiçek, Yirminci Yüzyıl Başlarında Trabzon’da Yaşam , Serander Yayınları, Trabzon 2004.
İstikbal Gazetesi, 27 Teşrinievvel 1920 Trabzon
İstikbal Gazetesi, 6 Haziran 1920 Trabzon
İstikbal Gazetesi, 11 Nisan 1921 Trabzon
İstikbal Gazetesi, 2 Mart 1924 Trabzon
İstikbal Gazetesi, 9 Ağustos 1924 Trabzon
Trabzon Karadeniz Bankası Limitet Şirketi Dördüncü Sene-i Hesabiye, İkbal Matbaası, Trabzon 1932.
Kuyucak, Hazım Atıf, Para ve Banka, Maarif Vekâleti Siyasal Bilgiler Yayınları, Ankara 1942.
Küçükuğurlu Mehmet, “Cumhuriyet Döneminde Milli Sermaye Örneği: Trabzon Elektrik Türk Anonim Şirketi” Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı: 3, Güz 2007, s. 91-116.
Odabaşoğlu, Cumhur; Trabzon 1865-1933 Yılları Yaşantısı, İlk-san Matbaası, Ankara (tarihsiz).
Öksüz, Hikmet-Usta Veysel-İnan, Kenan, Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Tarihi 1884-1950. Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası Yayınları, Trabzon 2009.
Peker, Kemal, İşte İktisadi Trabzon ve Fındık 1939-1945, Yeşil Giresun Matbaası, Giresun (tarihsiz).
Sencer Muammer, Türkiye’nin Mali Tutsaklığı, May Yayınları, İstanbul 1977.
Tezel, Yahya Zekai, Cumhuriyet Döneminin İktisadi Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1994.
Toprak, Zafer, İttihat-Terakki ve Devletçilik, Tarih Vakfı Yurt Yayınları İstanbul 1995.
___________, Milli İktisat- Milli Burjuvazi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1995.
Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası 1929 Senesi Kongre Kararları, İkbal Matbaası, Trabzon (tarihsiz).
Trabzon Ticaret ve Sanayi Odası 1931 Senesi Mıntıka Kongresi Kararları, İstikbal Matbaası, Trabzon (tarihsiz).
Turgay, Üner A., “Trabzon " Doğu Akdeniz Liman Kentleri(1800-1914), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1994.