Şöhret Doğruyol Sağbaş’ın Ütopyaya Yolculuk ile Androtopyaya Yolculuk Adlı Eserlerinde Teknolojiye Bağlı Bilim-Kurgu ve Ütopik-Distopik Unsurların Kullanılışı

Çağdaş bilim verilerinin hayâl gücüyle sentezlenerek oluşturulması temelinden hareketle elde edilen ve edebiyat, tiyatro, sinema gibi muhtelif sanat dallarında önemli yansımaları bulunan bilim-kurgu türü, bilhassa edebiyat sahasında çok geniş bir ilgi alanına sahiptir. Edebî eserler özellikle bilimin ortaya koyduğu nesnel gerçeklikleri, teknolojiye ait teknik unsurları ve gelecek odaklı öngörüleri kullanarak bilim-kurgu türünü ele alıp işlemeye çalışmışlardır. Yazarlar da adı geçen bu hususları, oluşturmuş oldukları kurgusal dünya ile harmanlayarak okuyucuların merak duygusunu devamlı taze tutmaya çalışmışlar ve hem eğlendirici hem de düşünce bağlamında ufuk açıcı bir yapıyı oluşturmaya gayret etmişlerdir. İyi bir topluma ulaşmanın ve böyle bir toplum anlayışı oluşturma çabasının ilk aşaması olarak nitelenebilecek olan ütopya olgusu da yine edebî sahada epeyce yaygın bir şekilde başvurulan ve faydalanılan önemli bir tür olarak öne çıkmaktadır. Günümüzde gerçekleşmesi imkânsız toplum tasarımları şeklinde da algılanan ve daha çok olumlu biçimde ele alınan ütopyalar, insanlığın varmak istediği uzak hedef alanları şeklinde de adlandırılabilir. Bilim-kurgu türüyle zaman zaman iç içe geçmiş bir şekilde ele alınan ütopik kurgular, edebi metinlerde mevcudun eksik taraflarına ve geleceğin kusursuzluğuna vurgu yapmaktadırlar. Ütopya kavramının 20. yüzyıldaki kötü ikizi olarak nitelendirilebilecek olan distopya kavramı Türkçe’de “kötü yer” anlamına gelmektedir. Distopya düşüncesi ve bu düşüncenin ilham verdiği distopik eserler daha çok 20. yüzyılda ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu yüzyılda yaşanan dünya savaşları, ekonomik buhranlar, soykırım hadiseleri ve büyük nükleer olaylar distopya edebiyatının gelişmesi için verimli zemini oluşturmuştur. Türk edebiyatı içerisinde özellikle çocuklara yönelik eserler kaleme alan ve öğretmen-yazar kimliğiyle öne çıkan Şöhret Doğruyol Sağbaş’ın eserlerinde hem ütopik-distopik hem de teknolojiyle bağlantılı bilim-kurguya ait unsurların fazlasıyla ve yoğun bir şekilde kullanıldığı görülmektedir. Bu çalışmada yazarın kaleme aldığı Ütopyaya Yolculuk ve Androtopyaya Yolculuk adlarını taşıyan iki romanda yer alan ütopik-distopik ve teknoloji ile ilişkili bilim-kurguya ait özelliklerin hangi fonksiyonlarda ve nasıl kullanıldığı açıklanmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Bilim-kurgu, ütopya, edebiyat, teknoloji, distopya.

The Use of Technology Related Science Fiction and Utopian-Dystopian Elements in Ütopyaya Yolculuk and Androtopyaya Yolculuk by Şöhret Doğruyol Sağbaş

PDF

___

AKKOYUN, Tülay (2016), Ütopya/Distopya, Kurgu Kültür Merkezi Yayınları, 1. Baskı, Ankara.
ATASOY, Emrah (2017), “Ütopyacılık, Ütopya ve Distopya Üzerine Genel ve Eleştirel Bir Bakış” Doğu Batı Dergisi, 80, 55-71.
AYDIN, İsmail Hakkı, DEĞİRMENCİ, Can Hikmet (2018), Yapay Zekâ, Girdap Yayınları, 1. Baskı, İstanbul.
BEZEL, Nail (1984), Yeryüzü Cennetlerinin Sonu: Ters Ütopyalar, 1. Baskı, Say Yayınları, İstanbul.
BOZKAPLAN, Dilek İnneci (2010), 1990-2008 Arası Çocuk Edebiyatımızda Fantastik ve Bilim-Kurgu Romanlar Üzerine Bir İnceleme, Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
ÇELİK, Ejder (2015), “Distopik Romanlarda Toplumsal Kurgu”, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 18, 57-79.
EROL, Arzu Maltaş (2016), Klâsik ve Modern Ütopyalarda Mekân Tasavvurları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
GORDİN, Michael D., TİLLEY, Helen, PRAKASH Gyan (2017), “Mekân ve Zamanın Ötesinde Ütopya ve Distopya”, Esma Kartal-Cem Kayalıgil-Ayşegül Turan (Çev.), Ütopya-Distopya Tarihsel Olasılığın Koşulları, Küy Yayınları, İstanbul, 7-22.
KARAALİOĞLU, Seyit Kemal (1975), Edebiyat Terimleri Kılavuzu, İnkılâp ve Aka Basımevi, İstanbul.
KURTYILMAZ, Deniz (2014), Ütopyalar ve Karşı-Ütopyalar Bağlamında Modern Felsefî Düşünce ve Eleştirisi, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
KUTLUAY, Ferhat (2009), Ütopyalarda Metafor, Yüksek Lisans Tezi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Van.
MORE, Thomas (2020), Utopıa, Sabahattin Eyüboğlu-Vedat Günyol-Mina Urgan (Çev.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 33. Baskı, İstanbul.
ÖNAL, Mehmet (2008), Yeni Türk Edebiyatı, Akçağ Yayınları, 3. Baskı, Ankara.
PLATON (2020), Devlet, Sabahattin Eyüboğlu-M.Ali Cimcoz (Çev.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 44. Baskı, İstanbul.
SAĞBAŞ, Şöhret Doğruyol (2018), Ütopyaya Yolculuk, Eplison Yayınevi, 6. Baskı, İstanbul.
SAĞBAŞ, Şöhret Doğruyol (2020), Androtopyaya Yolculuk, Eplison Yayınevi, 1. Baskı, İstanbul.
SARI, Melek İlayda (2021), Bilim Kurgu ve Türk Romanlarında Bilim Kurgu Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Ordu Üniversitesi, Ordu.
USTA, Sadık (2014), Türk Ütopyaları/Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ütopya ve Devrim, Kaynak Yayınları, 2. Baskı, İstanbul.
YALÇINKAYA, Ayhan (2004), Eğer’den Meğer’e Ütopya Karşısında Türk Romanı, Phoenix Yayınları, Ankara.
B. Online Kaynaklar Bilim Kurgu (23.04.2022) Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/
Drone Nedir? Drone Kullanım Alanları Nelerdir? (22.04.2022) Erişim Adresi: http://www.teknolo.com/drone-nedir-hangi-alanlarda-kullanilabilir/
Şöhret Doğruyol Sağbaş (23.04.2022) Erişim Adresi: http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/dogruyol-sagbas-sohret
Şöhret Doğruyol Sağbaş kimdir? (23.04.2022) Erişim Adresi: https://sohretdogruyol.blogspot.com/2020/01/sohret-dogruyol-sagbas-kimdir.html
Teknoloji (22.04.2022) Erişim Adresi: https://sozluk.gov.tr/
USB (22.04.2022) Erişim Adresi: https://tr.wikipedia.org/wiki/USB