POLİSİYE EDEBİYATTA ULUSAL ALEGORİ ÇEVİRİSİ: AMANVERMEZ AVNİ’NİN SERÜVENLERİ

Son yıllarda çeviribilim alanında yapılan araştırmalar polisiyenin ulusal alegori üretmekteki gücüne işaret etmektedir. Yazıldığı döneme ilişkin tarihsel, toplumsal, kültürel ve coğrafik bir kesit sunabilmesi nedeniyle polisiye türü “Yeni Gerçekçilik” olarak kabul edilmeye başlamıştır. Kendi döneminin ulusal alegorisini üretebilen bu türün çevirisini ise “kaynak metindeki ulusal alegorinin başka bir ulusal alegoriye çevrilmesi” şeklinde ele alan çalışmalar gündeme gelmiştir. Bu makalenin amacı, çeviribilim alanındaki polisiye edebiyata ilişkin yeni yaklaşımlar ışığında ilk seri telif polisiye edebiyat örneklerini ulusal alegori çevirisi bağlamında incelemektir. Bu amaç doğrultusunda, Türkiye’de seri halinde yayınlanan ilk telif polisiye eser olarak kabul edilen Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, betimleyici çalışmanın araştırma nesnesi olarak seçilmiştir. Bu betimleyici çalışmada Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni örneğinden hareketle ilk dönem seri telif polisiye edebiyat örnekleri üzerinden yapılan özgün/çeviri tartışmalarına çeviribilim bakış açısıyla yaklaşılacaktır. Bu amaçla yapılacak betimleyeci çalışmada polisiye edebiyat çevirisi alanında araştırmalar yapan Alistair Rolls’ün çeviri odaklı kavramsallaştırmaları temel alınacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Polisiye Edebiyat Çevirisi, Yeni Gerçekçilik, Ulusal Alegori, Alegori Çevirisi

PDF

___

Alimen, Nilüfer, “Polisiye Edebiyatımızda Çeviriler ve Sözde Çeviriler”, (Özet Halinde Yayınlanmış Bildiri), 5. Asoscongress Uluslararası Filoloji Sempozyumu Özet Kitapçığı, İstanbul, 2018, s. 73.
. “The Ideological Aspect of the Pseudotranslations in Turkey: An Analysis of Kemal Tahir’s Pseudotranslations of Mike Hammer Series”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Aston University, School of Languages and Social Sciences, 2010.
Altıntaş, Özge ve Ayşe Banu Karadağ, “Polisiye Edebiyatımızda Özgün/Çeviri Sorunsalı: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni”, (Özet Halinde Yayınlanmış Bildiri), 5. Asoscongress Uluslararası Filoloji Sempozyumu Özet Kitapçığı, İstanbul, 2018, s. 74.
Altıntaş-Balcı, Ayşe, “Türklerin Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni”, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Bilkent Üniversitesi, Ekonomi ve Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara, 2005.
Jameson, Fredric, “Australian Crime Fiction and National Allegory. Telling Truths: Crime Fiction and National Allegory Conference”, The Institute of Social Transformation Research (ISTR), University of Wollongong, Wollongong, 6-8 Aralık 2012, (Aktaran: Alistair Rolls, “Whose National Allegory is it Anyway? Or What Happens When Crime Fiction is Translated”, Forum for Modern Language Studies, C. 52, S. 4, 2016, s. 434).
Kaya, Nilay, “Amanvermez Avni ile Yeniden”, 2015, http://t24.com.tr/k24/yazi/a1,194 (erişim tarihi: 1.10.2018).
Rolls, Alistair, “The Re-imagining Inherent in Crime Fiction Translation”, A Journal of Media and Culture, C. 18, S.6, 2015, http://journal.media-culture.org.au/index.php/mcjournal/article/view/1028 (erişim tarihi: 1.10.2018).
. “Whose National Allegory is it Anyway? Or What Happens When Crime Fiction is Translated”, Forum for Modern Language Studies, C. 52, S. 4, 2016, s. 434-448.
Rolls, Alistair ve Sitbon, Clara, “Traduit de l’Américain’ from Poe to the Série Noire: Baudelaire’s Greatest Hoax”, Modern and Contemporary France, C. 21, S. 1, 2013, s. 37-53.
Sami, Ebüsüreyya, Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni: Kamelya’nın Ölümü, (Çev. Erol Üyepazarcı), C. 1, Palto Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2015.
. Yanmış Adam: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (1. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1913.
. Kamelya’nın Ölümü: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (2. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1913.
. Kanatlı Araba: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (3. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1913.
. Kara Katil: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (4. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1914.
. Körebe: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (5. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1914.
. Mavi Göz: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (6. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1914.
. Sessiz Tabanca: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (7. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1914.
. Boyacı: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (8. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1914.
. Ölü: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (9. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1914.
. İskeletler Arasında: Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni, (10. Kitap), Cemiyet Kütüphanesi, İstanbul, 1914.
Sayers, David Selim, “Bir Osmanlı Polisiyesi”, 2015, http://t24.com.tr/k24/yazi/bir-osmanli-polisiyesi,381 (erişim tarihi:1.10.2018).
Şahin Seval, Didem Ardalı Büyükarman, Banu Öztürk, Ayşe Şahin ve İpek Şahbenderoğlu, “1884-1928’de Türkiye'de Yayımlanmış Telif Polisiye Eserlerin Tarihi”, TUBİTAK Projesi, İstanbul, 2011-2014.
Şahin, Seval, Banu Öztürk ve Didem Ardalı Büyükarman, Edebiyatın İzinde Polisiye Edebiyat, Bağlam Yayıncılık, İstanbul, 2013.
Şahin, Seval, Cinai Meseleler: Osmanlı-Türk Polisiye Edebiyatında Biçim ve İdeoloji (1884-1928), İletişim Yayınları, İstanbul, 2017.
Tahir-Gürçağlar, Şehnaz, “Sherlock Holmes in the Interculture: Pseudotranslation and Anonymity in Turkish Literature”, (Der. Anthony Pym, Miriam Shlesinger, Daniel Simeoni), Beyond Descriptive Translation Studies: Investigations in Homage to Gideon Toury, John Benjamins, Amsterdam-Philadelphia, 2008.
Toprak, Zafer, “Türklerin Şarlok Holmes’i Aman Vermez Avni”, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türkiye Ansiklopedisi, C. V, 1986, s. 1274-1276.
Toury, Gideon, Descriptive Translation Studies and Beyond, John Benjamins, Amsterdam-Philadelphia, 1995a.
. “The Notion of ‘Assumed Translation’ - An Invitation to a New Discussion”, Letterlijkheid, Woordelijheid/Literality, Verbality, (Der. H. Bloemen, E. Hertog & W. Segers), Antwerpen/Harmelen, Fantom, 1995b, s. 135-147.
Üyepazarcı, Erol, Korkmayınız Mister Sherlock Holmes! Türkiye’de Polisiye Romanın 125 Yıllık Öyküsü, C. 1 ve C. 2, Oğlak Yayıncılık, İstanbul, 2008.
West-Sooby, John, “Lost and Found in Translation: The Frenchification of Australian Crime”, In Mostly French: French (in) Detective Fiction, (Der. A. Rolls), Peter Lang., Oxford, 2009, s. 123-140.