LYDIA KELDAĞ’I ÜZERİNE YENİ BİR DEĞERLENDİRME

Antik dönemin Karios kutsal dağı ile aynı yer olarak önerilen Keldağ, Lydia Bölgesinde,Küçük Menderes ovalık alanının batı kesimindeki konumu ve yüksekliği ile stratejik bir önemesahiptir. Karios Dağı antik yazarlardan Ksanthus ve Eumeles'in kayıtlarında konu edilmektedir.Öte yandan coğrafyacı Strabon tarafından bölgede, ovaya hâkim konumda ve üzerindeki beyaztaştan bir Pers yapısı ile işaret edilen kutsal bir dağ tarifi yapılmakta ancak, yazar tarafından budağın Karios olduğuna dair herhangi bir bilgi verilmemektedir. Keldağ Strabon’un butarifleriyle oldukça yakın bir uyum içindedir ve yazarın işaret ettiği dağın Keldağ olaraklokalize edilmesi makul bir olasılıktır. Keldağ’ın zirvesinde doğal bir kayalık düzenleme (ateşaltarı?) Pers dinî pratiklerine uygunluk göstermesi açısından, Strabon un “kutsal dağ”nitelemesi ile örtüşmekte ve belki buradaki erken dönemlerden beri süregelen dinsel birkullanıma da vurgu yapılmaktadır. Ancak buradaki asıl soru Keldağ’ın aynı zamanda KariosDağı olup olmadığıdır. Diğer antik yazarların metinlerinde üzerindeki Zeus Karios Mabedi ilekonu edilen Karios Dağı’nın Keldağ olabileceğini söylemek için tatmin edici arkeolojik verilermevcut değildir ve bu durum bölgede farklı dağ olasılıklarını da tartışmaya açmaktadır.

A New Evaluation on Lydian Keldağ

Keldağ, proposed as the same place as the Karios sacred mountain of the ancient period as strategic importance with its location and height in the western part of the Caystrus valley of the Lydia Region. Some significant information regarding Ancient Mount Karios were recorded by ancient writers Xsanthus and Eumeles. On the other hand, a sacred mountain in the region, dominating the plain and having a white stone Persian structure was description by Strabon, the geographer. But no information regarding that this mountain is Kroios, is given by the author. But the mountain mentioned by Strabon is quite in accordance with the mount and has a strong resemblance to Keldağ. A natural rocky arrangement recently found out (altar of fire?) at the summit of Keldağ coincides with the descriptions of the Strabon such as sacred mountain” and an exedra built by Persians. However, the real question here is whether Keldağ is also Mount Karios. In the texts of other ancient authors, there is no archaeological data in order to say that the mountain Karios, which is the exact location of the Zeus Karios Shrine is Keldağ. Therefore, this will come up for discussion of other mountain possibilities at the location.

PDF

___

Pausanias, Description of Greece, Çev. W. H. S. Jones, Cambridge Harvard University Press, 1926.
Stephani Byzantii, Ethnicorum Quae Supersunt (Ex. Rec. Avgusti Meinekii) Berolini,1849.
Strabon, Geographica, http://www.perseus.tufts.edu
Bakır, Tomris, “Daskyleion (Tyaiy Drayahya) Hellespontine Phrygia Bölgesi Akhaemenid Satraplığı”, Anadolu, S. 25, 2004, s. 1-26.
Bengisu, Rose Lou, “Lydian Mount Karios”, Ed. R. Van Den Broek, H. J. W. Drijvers, H. S. Versnel, Kybele, Attis & Related Cults, Essays in Memory of M.J. Vermaseren, Religions in The Graeco-Roman World, C. 31, Leiden, New York, Köln, 1996, s. 1-16.
Bengisu, Rose Lou, “Research in theTmolus and The Cult of Karios in Lydia: The Survey at Keldağ and Ovacık, Agust 1995”, Anadolu, S. 39: 2013, s. 165- 197.
Bengisu, Rose Lou, “Torrhebia Limne”, Arkeoloji Dergisi, C. V, S. 2, 1993, s. 33- 43.
Dönmez, Şevket, “Yeni Arkeolojik Gelişmeler Işığında Orta Karadeniz Bölgesi Demir Çağı Kültürüne Genel Bir Bakış”, Anadolu Araştırmaları, S. 19, 2010, s. 137-196.
Dönmez, Şevket, Amasya Oluz Höyük, Oluz Höyük Kazı Sonuçları Serisi 2, Kuzey Orta Anadolu'da Bir Akhaimenid (Pers) Yerleşmesi, 2009-2013 Dönemi Çalışmaları Genel Değerlendirmeler ve Ön Sonuçlar, Amasya Valiliği Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2017.
Dusinberre, Elspeth, R. M., Aspects of Empire in An Achaemenid Sardis, Cambridge University Press, Cambridge, 2003.
Foss, Clive “Explorations in Mount Tmolus”, California Studies in Classical Antiquity, C. XI, 1978, s. 21-60.
Göncü, Hakan – Yolaçan, Burak - Ersoy, Akın, “Smyrna İzmir Kırsalında Yer Alan Bazı Savunma Yapıları Üzerine Bir Değerlendirme”, TÜBA-KED, S. 19, 2019, s. 11-28.
Jacoby, Felix, Die Fragmente der Griechischen Historiker,II-A, Leiden, 1986.
Meriç, Recep, Das Hinterland von Ephesos Archaeologisch-Topografische Forchungen im Kaystros, Wien, 2009.
Roaf, Michael - Stronach, David, “Tepe Nush-i Jan,1970:Second Interim Report”, Iran Journal of the British Institute of Persian Studies, C. XI, S. 1, 1973, s.129-140.
Robert, Louis, Villes d’Asie Mineure. Études de géographie ancienne, Paris, 1962.
Roosevelt, Christopher, H., Gyges'ten Büyük İskender'e Lydia Arkeolojisi, Çev. H. Gültekin Çatak, Koç Üniversitesi Yayınları, İstanbul, 2017.
Sevin, Veli, “Batı Anadolu’nun Az Bilinen Antik Bir Kenti Hypaipa Tarihi Üzerine Bir Araştırma”, Tarih Dergisi, S. 28/29, 1974, s. 41-53.
Şahin, Nuran, Zeus’un Anadolu Kültleri, İstanbul, 2001.
Tül, Şükrü, Artemis Yolu Üstünde İlkçağ Kenti Hypaipa, Ödemiş Belediyesi Yıldız Kent Arşivi ve Müzesi Yayını, 1. Baskı, İzmir, 2014.