LOZAN BARIŞ KONFERANSI ARİ FESİ NDE İ STANBUL- ANKARA MÜNASEBETLERİ VE İSTANBUL HÜKÜMETİ 'Nİ N İ STİ FASI

Mustafa Kemal Paşa'nın önderliğinde 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlatılan 'Türk İstiklal Savaşı' 1922'de Türk ordusunun zaferi ile sonuçlandı. İtilaf Devletleri ile Ankara Hükümeti arasında Mudanya Mütarekesi imzalandı. Mütareke ile Yeni Türkiye Devleti, itilaf Devletleri tarafIndan fiilen tanınmış oluyordu. Mütarekenin imzalanmasından sonra, sıra barış antlaşmasının imzalanmasına geldi. itilaf Devletleri Lozan barış görüşmelerine hem İstanbul Hükümeti'ni hem de Ankara Hükümeti^ni davet ettiler. Bu davet, saltanatın kaldırılması yolunda önemli bir adım oldu. Bu çalışmada, itilaf Devletleri tarafından İstanbul Hükümeti ile Ankara Hükümeti'nin Lozan Konferansı'na davet edilmeleri üzerine her iki hükümetin davet karışsındaki tutumları, İstanbul'un konferansa katılma isteğinin Ankara'da kamuoyunda, siyasi çevrelerde ve TBMM'de yarattığı etkiler ile İstanbul Hükümeti'nin istifası ele alınmıştır.

THE RELATIONS OF ISTANBUL-ANKARA AND THE RESIGNATION OF THE ISTANBUL GOVERNMENT RIGHT BEFORE THE LOZAN RECONCILIATION CONFERANCE

Turkish Independence War', begun by the leadership of Mustafa Kemal Pasha in 19 May 1919, ended up with the victory of Turkish army. The Mudanya Armistice Treaty was signed between the allied powers and the Ankara government. With the Mudanya Armistice Treaty, new Turkish government was virtually recognized by Allied Powers. After the armistice treaty, it was time to sign the peace treaty. The Allied Powers invited both Istanbul and Ankara governments for Lausanne peace talks. This invitation became important step to abolish the sultanate. In this study, the attitudes of both Ankara and Istanbul governments to the invitation, the effects of Istanbul?s request to join to the conference in Ankara, the public opinion, the political milieus and the Grand National Assembly and the resignation Istanbul government were examined.

___

  • 1. Resmi Yayınlar
  • TBMM ZC (TÜRKİ YE BÜYÜK Mİ LLET MECLİ Sİ ZABIT CERİ DESİ ) TBMM ZC, 1, C. 24, İ . 3.
  • 2. Arş iv Vesikaları a) ATASE ARŞ İ Vİ (GENELKURMAY ASKERİ TARİ H VE STRATEJİ K ETÜT BAŞ KANLIĞ I ARŞ İ Vİ )
  • ATA. ZB, Kutu No: 33, Gömlek No:51, Belge No: 51-1, 51-2.
  • ATA. ZB, Kutu No: 33, Gömlek No:51-4,51-5.
  • İ SH 21-B, Kutu 1719, Gömlek 110, Belge 110-1.
  • b) BCA (BAŞ BAKANLIK CUMHURİ YET ARŞ İ Vİ )
  • BCA, Fon 030/10, Yer 202/379/3.
  • BCA, Fon 030.18.01, Yer 06/34/16.
  • BCA, 030.18.01/01.01.11, Dosya nr. 245-99.
  • c) TTK.TP. (TÜRK TARİ H KURUMU TEVFİ K PAŞ A DOSYASI)
  • TTK, TP, Kutu 18, Gömlek 36, Belge 36.
  • TTK, TP, 17, Gömlek 26, Belge 26.
  • 3. Gazeteler
  • Akş am
  • İkdam
  • İ leri
  • Tevhid-i Ef kâr
  • Peyam-ı Sabah
  • 4. Kitaplar
  • Atatürk, Mustafa Kemal, Nutuk, 1919-1920, C. I- II Milli Eğ itim Basımevi, İ stanbul 2001.
  • Atatürk ’ün Sırdaş ı Kılıç Ali’nin Hatıraları, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 7. Baskı İ stanbul 2006.
  • Ayığ ış ı, Metin, Mareş al Ahmet İzzet Paş a, TTK Yayınları, Ankara 1997.
  • Cebesoy, Ali Fuat, Siyasi Hatıralar, Büyük Zaf erden Lozan ’a 1, Hzl: Osman Selim Hocahanoğ lu), Temel Yayınları, İ stanbul 2002.
  • Çetiner, Yılmaz, Son Padiş ah Vahdeddin, Milliyet Yayınları, 8. Baskı, İ stanbul 1997.
  • Özalp, Kazım, Millî Mücadele 1919-1922, TTK Yayınları, Ankara 1998.
  • Kili, Suna, Türk Anayasaları, Tekin Yayınevi, İ stanbul 1982.
  • Satan, Ali, Halif eliğ in Kaldırılması, Gökkubbe Yayınevi, İ stanbul 2008.
  • Sonyel, Salâhi, Mustaf a Kemal (Atatürk) ve Kurtuluş Savaş ı, C. III, Ankara 2008.
  • Tansel, Selahaddin, Mondros ’tan Mudanya ’ya Kadar, C. IV, Milli Eğ itim Basımevi, İ stanbul 1991.
  • Tural, Mehmet Akif, Saltanatın Otopsisi veya Milli Hâkimiyet Yolunda Çekilen Çileler, Atatürk Kültür Merkezi Baş kanlığ ı, Ankara 1997.
  • Türkgeldi, Âli, Mondros ve Mudanya Mütarekelerinin Tarihi, Güney Matbaacılık, Ankara 1948.
  • Uluğ , Naş it Hakkı, Halif eliğ in Sonu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İ stanbul 1975.
  • Yalman, Ahmet Emin, Yakın Tarihte Gördüklerim Geçirdiklerim, C. 2, İ stanbul 1997.
  • 5. Makaleler
  • Aydoğ an, Erdal, “Tüm General Arif Hikmet Gerçekçi’nin Günlüğ ünde Refet Paş a’nın İ stanbul’a Gidiş i Karş ılanması ve İ stanbul’daki İlk Günleri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, S. 27-28, Kasım 2001, s. 253-261.
  • “Rauf Orbay’ın Hatıraları” , Yakın Tarihimiz, Birinci Meş rutiyetten Zamanımıza Kadar, C. 4, S. 41, İ stanbul 6 Aralık 1962, s. 47-56.
  • “Refet Paş a İ stanbul’da”, Yakın Tarihimiz, Birinci Meş rutiyetten Zamanımıza Kadar, C. 3, S. 35, 25 Ekim 1962, 256-261.
  • Sertoğ lu, Mithat, “Mustafa Kemal Paş a İle Son Sadrıâzâm Ahmet Tevfik Paş a’nın Münasebetlerine Dair Belgeler”, Milli Kültür, S. 63, Aralık 1988, 100-104. 6. Tezler
  • Çetin, Nurten, Son Sadrazam Ahmet Tevf ik Paş a, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Konya 2011.