Kırklareli Hapishanesi

1858 Ceza Kanunu’yla hapis cezası asli bir ceza olarak Osmanlı Hukuku’nda yer almaya başlayınca, asli bir ceza infaz kurumu olarak da hapishaneler inşa edilmeye başlanmıştır. Osmanlı Dönemi’nde modern anlamdaki hapishanelerin yapılanması, Tanzimat ve Sultan II. Abdülhamit dönemlerine rastlar. Sultan II. Abdülhamit döneminde ülkenin pek çok yerinde kâgir, tek veya iki katlı, eski binalardan dönüştürülen veya şahıslardan kiralanan hapishaneler yaygınlaşmaya başlamıştır. Bu dönemde inşa edilen Kırklareli Hapishanesi de bunlardan biridir. Kırklareli’de 1867 yılında bir hapishane inşaatına başlanmış ancak bu hapishane,1888 yılında ihtiyaca cevap veremez hale gelmiştir. Zamanla tamir edilse de yeterli gelmemiş, Hasip Paşa’nın mutasarrıflığı döneminde Hükümet Konağı ve Jandarma Dairesiyle birlikte hapishane yeniden inşa edilerek 1892 yılında tamamlanmıştır. Zamanla eklemelerle özgün planı değişen Kırklareli Hapishanesi, dönemin hapishane binalarıyla benzer özellikleri ve plan şemasıyla önemli bir kamu yapısıdır. Daha önce mimari açıdan incelenmeyen Kırklareli Hapishanesi detaylı olarak ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı Dönemi, Kırklareli, kamu yapısı, hapishane

Kırklareli Prison

With the 1858 Criminal Code, when the prison sentence began to be included in the Ottoman Law as a basic penalty, prisons started to be built as a primary penal institution. Structuring of modern prisons in the Ottoman Period, Tanzimat and Sultan II. It coincides with the times of Abdülhamit. Sultan II. During the reign of Abdülhamit, prisons of masonry, one or two floors, converted from old buildings or rented from individuals, started to spread in many parts of the country. Kırklareli Prison, which was built during this period, is one of them. Construction of a prison was started in 1867 in Kırklareli, but this prison became unable to meet the needs in 1888. Although it was repaired in time, it was not sufficient, and the prison was rebuilt together with the Government House and Gendarmerie Office during the governor of Hasip Pasha and was completed in 1892. Kırklareli Prison, whose original plan changed with additions over time, is an important public building with similar features and plan scheme with the prison buildings of the period. Kırklareli Prison, which has not been studied architecturally before, has been discussed in detail.

PDF

___

ADAK, Ufuk, (2006) XIX. Yüzyılın Sonları XX. Yüzyılın Başlarında Aydın Vilayeti’ndeki Hapishaneler, (Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir
AKBEY, Nazmiye, (2015) XIX. Yüzyılın Sonları XX. Yüzyılın Başlarında Sinop Hapishanesi, (Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Manisa
AKBULUT, İlhan, (2003) “İslam Hukukunda Suç ve Cezalar”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 52, Sayı 1, Ankara, s. 167-181
AKIN, Hatice, (2011) “Osmanlı Devleti’nde Hapishane Islahatına Dair 1893 tarihli bir Nizamname Önerisi”, History Studies, Volüme 3/3, s. 24
AKPINAR, Özlem, (2017) Meşrutiyetten Cumhuriyete Konya Hapishaneleri (1876-1922), (Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Konya
AKYÜZ ORAT, Jülide, (2011) Hapishane Islahatı Bağlamında Çerkes Hapishanesinin Modernleşme Çalışmaları, Folklor/Edebiyat, Cilt:17, Sayı:66, s. 81-94
AKYÜZ ORAT, Jülide, ÇELİK, Fadimana, (2011) “Diyarbakır Vilayeti Hapishaneleri”, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:7, İlkbahar 2011, s. 73-95
ARTUK, Mehmet Emin-ALŞAHİN Mehmet Emin, (2015) “Hapis Cezalarının ve Cezaevlerinin Tarihi Gelişimi”, Marmara Üniversitesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Sayı, Mehmet Akif Aydın’a Armağan, İstanbul, s. 145-185
ATA, Ferudun, (2016) “Osmanlı Döneminde Bozkır Hapishanesi”, Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır, Konya, s. 393-398
ATAR, Zafer, (2011) “20. Yüzyıl Başlarında Turgutlu Hapishanesinin Genel Durumu”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 1, Manisa, s. 87-102
AVCI, Mustafa, Osmanlı Hukukunda Suçlar ve Cezalar, İstanbul, 2004
AYDIN, Mehmet Akif, (1997) “Osmanlı Ceza Hukuku”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C: VII, İstanbul, s. 478-482
AYDIN, Remzi, (2018) “Mühendis Mehmed Ali Bey’in Avanos’taki Projeleri”, İstem, Yıl: 16, Sayı: 32 Konya, s. 357 – 383
AYDIN, Remzi, (2019) “Mimar Kemaleddin Bey’in Hapishane Projeleri”, Osmanlı Sanatında Değişim ve Dönüşüm, Konya, s. 11-36
AYDIN, Remzi, (2020) “Alman Mimar August Carl Friedrich Jasmund’un Yedikule’deki Hapishane Projesi”, Türk- İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 29, Konya, s. 9-28
BARDAKOĞLU, Ali, (1997) “Ceza”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C:VII, İstanbul, s. 470-478
BARDAKOĞLU, Ali, (1997) “Hapis”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt:16, İstanbul
BEYZA Karakaya, (2016) Musul Vilayeti Hapishaneleri (1864-1918), (Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türk Tarihi Anabilim Dalı Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul
BOZKURT, Nurgül, (2012) "XX. Yüzyıl Başlarında Kütahya Hapishanesinin Durumu", Uluslararası Sosyal Aratırmalar Dergisi, Cilt:5, Sayı: 21, s. 261-277
ÇAKMAKOĞLU KURU, Alev, (2004) Sinop Hapishanesi, Ankara
ÇİÇEN, Ahmet, (2010) II. Meşrutiyet Dönemi Cezaevi Islahatı, (Afyon Kocatepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyon, 2010
DAŞCIOĞLU, Kemal, (2010) “Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Bodrum Kalesi ve Hapishanesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, s. 212-225
DEMİR, Emel, (2013) Osmanlı Devleti’nde Hapishane Reformu, Çanakkale Hapishanesi Örneği, (Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale
DEMİRBAŞ, Timur, (2010) “Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların ve Cezaevlerinin Evrimi”, Hapishane Kitabı, İstanbul, s. 28-34
DEMİRKOL, Kurtuluş, (2012) II. Meşrutiyet Döneminde Edirne Vilayeti Hapishaneleri, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Sakarya
DEMİRKOL, Kurtuluş, (2014) “II. Meşrutiyet Döneminde İzmit Hapishanesi”, Uluslararası Gazi Akça Koca ve Kocaeli Tarihi Sempozyumu Bildirileri, Kocaeli, s. 989-1003
DEMİRKOL, Kurtuluş, (2017) “Edirne Vilayeti Örneğinde Osmanlı Hapishanesi Çalışanları”, Balkan Araştırma Enstitüsü Dergisi, Cilt: 6, Sayı:1, s. 79-107
DEMİRYÜREK, Halim, (2016) “Hüdavendigar Vilayetinde Hapishaneler ve Mahpuslar (1914-1917)”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, Cilt: 9, Sayı: 42, s. 552-562
DEVELİOĞLU, Ferit, (1996) Osmanlıca - Türkçe Ansiklopedik Lügat, Ankara
DURSUNKAYA, Ali Rıza, (1948) Kırklareli Vilayetini Tarih, Coğrafya, Kültür ve Eski Eserleri Yönünden Tetkik, Birinci Cilt, Kırklareli
FOUCOULT, Michel, (1992) Hapishane’nin Doğuşu, (Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Ankara
GÖNÜLLÜ, Ali Rıza, (2011) “Osmanlı Devleti’nin Son Döneminde Isparta Hapishanesi (1867-1920)”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı:29, Konya, s. 342-392
İLİŞ, Kibar, (2019) II. Meşrutiyet Döneminde Bitlis Hapishaneleri, (Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Bitlis
KOÇ, Mehmet, (2017) Osmanlı Hukukunda Ta‘zir Suç ve Cezaları, (NEÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi), Konya
ÖZTÜRK, Sevcan, (2014) XIX. Yüzyıl Osmanlı Ceza Sisteminde Dönüşüm: Zindandan Hapishaneye Geçiş, (Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Aydın
PARLAKOĞLU, Gizem., (2018) II. Abdülhamit Dönemi Hapishanelerinin Genel Özellikleri ve Uygulamaları, (Mardin Artuklu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Mardin
RUDOLF, Peters, (2005) Crime and Punishment in Islamic Law, Cambridge
SEZER, Selahaddin, (2019) Tanzimat Sonrası Osmanlı Hapishane Mimarisi: Işınsal Planlı Örnekler, (Çankaya Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Çankaya
SUNAY, Serap, (2018) “Son Dönem Osmanlı Taşra Hapishanelerine Bir Örnek: Bolvadin Hapishanesi”, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 20, Sayı: 1, s. 43-66
SÜLEK, Yahya, (2019) 19. Yüzyıl Sonu ve 20. Yüzyıl Başlarında Teke Sancağı’nda Hapishaneler, (Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Antalya
ŞEN, Hasan, (2007) Osmanlı’da Hapishane Mefhumu, Osmanlı’da Asayiş, Suç ve Ceza, İstanbul ŞENTOP, Mustafa, (2004) Tanzimat Dönemi Osmanlı Ceza Hukuku: Kanunlar, Tadiller, Layihalar, Uygulama, İstanbul
ŞENYURT, Oya, (2010) “Proje ve Belgeleriyle 20. Yüzyıl Başında İzmit Hapishanesinin Tasarımı, Mimarlık Tarihi, Sayı: 352, s. 60-65
ŞİMŞEK, Eyyub, (2017) “XX. Yüzyıl Başlarında Trabzon Hapishanesi (1900-1914)”, Karadeniz İncelemeleri Dergisi, Sayı: 23, s. 163-196
TEKİN, Saadet, (2006) “XX. Yüzyılın Başlarında Aydın Vilayeti ve Mülhakatındaki Hapishanelerin Genel Durumu”, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt:4, Sayı: 2, Manisa, s. 65-77
TEKİN, Saadet, ÖZKES, Sevilay, (2008) "Cumhuriyet Öncesi Türkiye'de Hapishane Sorunu", ÇTTAD,VII/16-17, s.195-196
TEMEL, Mehmet, (2009) “XX. Yüzyılın Başlarında Menteşe Sancağı Hapishaneleri”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı: 26, Konya, s. 109-135
UYANIK, Mehmet Zeki, (2017) İslam Hukukunda Hapis Cezası ve Hapishane, İstanbul
YAŞAR, Ayşegül, (2019) Osmanlı Devleti’nin Son Dönemlerinde Antalya Hapishanesi, (Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Kütahya
YILDIZTAŞ, Mümin, (1997) Mütareke Döneminde Suç Unsurları ve İstanbul Hapishaneleri, T.C. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul
YILMAZ, Banu, (2015) Osmanlı Dönemi Bursa Hapishanesi, (Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Uşak
YOLAÇAN, Seval, (2019) Nevşehir Hapishanesi (1849-1920), (Aksaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Aksaray