II. Abdülhamid döneminde Yozgat' ın sosyo-ekonomik durumu (Tahrirat müdürü Osman Namık Bey' in Raporuna göre)

Sultan II. Abdülhamid zamanında pek çok devlet adamı muhtelif konularla ilgili layihalar hazırlamışlardır. Bir tür rapor özelliği taşıyan bu layihaların bazısı padişahın emriyle hazırlanırken; bir kısmı da devlet adamlarının kendi istekleriyle kaleme alınmışlardır. Bu çalışmada böyle bir layiha ele alınacaktır. Söz konusu layiha, 1895te Yozgat tahrirat müdürlüğü görevini icra eden Osman Namık Bey tarafından yazılmıştır. Yaklaşık dokuz yıl Yozgatta kalan Osman Namık Bey, raporunda bu süre zarfında görüp işittiği pek çok hususa dair görüşlerini ifade etmiştir. Yozgat ve kazalarının eğitim durumu, vakıfları, demografik yapısı, madencilik ve ormancılık faaliyetleri gibi hususlar hakkında detaylı bilgiler vermiş, sorunları tespit etmiş ve çözüm yolları da önermiştir. Bu yönüyle bahsedilen layiha, XIX. Yüzyılın s on çeyreğinde Yozgatın sosyal ve ekonomik durumunu ortaya çıkarmayı sağlayacak önemli bir veri niteliği taşımaktadır.

Socio- economic situation of Yozgat during the era of Abdulhamid II (According to the reports of Osman Namik Bey, director of tahrirat (correspondance) )

Numerous statesmen prepared pleadings (layiha ) on different subjects during the era of Abdülhamid II. These pleadings, which were a kind of report, were written either with the order of the sultan or on their own wishes. This article examines one of such pleadings. This pleading was written by Osman Namık Bey who was the director of tahrirat office in Yozgat in 1895 . Osman Namık Bey lived in Yozgat for nine years and pointed out many subjects in his pleading that he witnessed or heard within this period. He gave detailed information about education, foundations, demography, mining and forestry in Yozgat and in its vicinities. He also detected problems and suggested solutions in his pleading. From these aspects, the pleading by Osman Namık Bey is a significant source for understanding social and economic situation of Yozgat during the last quarter of the 19 th Century.

PDF

___

1 -Arşiv Belgeleri
Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Dâhiliye Mektûbî Kalemi (DH. MKT), nr. 1875/15, 1340/8.
BOA. İrâde Tekâüd Sandığı (İ.TKS), nr. 20/26.
BOA. Dâhiliye Sicill- i Ahvâl İdâresi Defterleri (DH.SAİD.d.), nr.112/259.
BOA. Mâarif Mektûbî (MF.MKT), nr. 311/14.
BOA, Şûrâ - yı Devlet (ŞD), nr. 1344/ 8.
2-Süreli Yayınlar
Ankara Vilâyeti Salnâmesi, 1313 (1895; on ikinci defʽa, s.231.
Resmi Gazete, sayı 9853, (8 Mart 1958).
Düstur, I. Tertip, I. Cilt, s.614, 635.
Ankara Vilayet Sa lnamesi 1311[ 1893 -1894].
Meclis -i Mebusan Tutanakları, İ:104, C:2, 9 Mayıs 1327 [22 Mayıs 1911].
3-Kitap ve Makaleler
Bafralı, Yanko, Yozgad Seyahatnamesi, Matbaa - ı Ebuzziya, Kostantiniyye 1306.
Türkan, Ahmet, "Tanzimat tan Sonra Osmanlı da Tanassur Olayları ve Akdağmadeni ndeki Gizli Hıristiyan İstavriler", Türk-İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, ed. Mehmet Aydın, sayı 10, Konya 2010, s.140-174.
Karaca , Taha Niyazi, "Yozgat Eğitim Tarihine Katkı", Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, sayı 17, 2004/2, Kayseri 2004, s.142. S .139-150.
-------------------, Ermeni Sorununun Gelişimi Sürecinde Yozgat ta Türk-Ermeni İlişkileri, TTK Yayınları, Ankara 2005.
Ocak, Ahmet Yaşar, Bozok, Diyanet İslam Ansiklopedisi (DİA), II, İstanbul 1992, s . 321 -3 22.
Pakalın, M. Zeki, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, 3, MEB, İstanbul 1983.
http://tcdd.net/ankara -sivas -hizli-tren-projesi-yerky-yozgat-sivas -kesimi, erişim tarihi 20.09.2014.