EMRÎ'DE KELİME OYUNLARI YAHUT HARF SİMGECİLİĞİ

Harfler,  insanlık  tarihinin  pek  çok  devrinde  insanoğlunun  kendisine  gizemli  manalar yüklediği;  bazen  âlemin  kendisiyle  açıklandığı  bazen  de  bir  simgenin  yahut  imgenin  aracı olduğu  Hurûfîlik  gibi  neredeyse  bir  din  hâline  getirilen  esrarengiz  akımların  temelini kendisinden  aldığı  çok  girift  bir  sistemin  işaretleridir.  Hemen  hemen  bütün  dinlerde  harflere yüklenen sırlarla dolu anlayışlar vardır. Bu tasavvurlarla ortaya çıkan kelime oyunları ile Divan şairleri  bizlere  yeni  bir  hayal  dünyasının  kapısını  açmışlardır.  Kelime  oyunları  ile  şairler,  bir beyte  yalnızca  anlamlarıyla  bakmamak  gerektiğini,  anlamın  asıl  efendisi  kelimelerin  usta ellerde nasıl güzel lafız ve anlam oyunlarına dönüştüğünü göstermişlerdir. Divan şiirinde pek çok şair, harfleri çeşitli şekillerde ve çeşitli manalara gelebilecek biçimlerde kullanmışlardır. Biz de  Emrî  Divanı'nda  tespit  edebildiğimiz  kelime  oyunları  veyahut  harf  simgelerini,  Divan şiirinde  teşbih  edildikleri  unsurları  ve  anlamlarını  açıklamaya  çalıştık.  Ayrıca  harfleri,  teşbih edildikleri unsurları bir tablo şeklinde gösterdik

WORD GAMES OR LETTER SYMBOLISM IN EMRÎ'S COLLECTION OF POETRY

People  in  many  eras  of  the  history  have  attributed  mysterious  meanings  to letters; sometimes they are the signs of a highly intricate system, which is a basis for plenty of mysterious movements that are nearly put into a religion like Hurufism, in which the universe is explained self-referentially or using a symbol or an image. In almost every religion, there are perceptions  full  of  mysteries  attributed  to  the  letters.  The  word  games  that  derived  from  this envision have opened the doors of a new imagination to us thanks to this Court poet. Using the wordgames,  the  poets  demonstrated  that  a  couplet  should  not  be  evaluated  only  by  the meanings  and  the  letters,  which  are  the  true  masters  of  the  meaning,  can  be  turned  into wording and meaning games to become a masterpiece. In Court poetry, a lot of poets have used the  letters  in  various  forms  and  in  various  meanings  in  their  poems.  In  this  paper,  Emrî's collection of poetry has been studied, and the word games or symbolism using letters have been found  and  examined  in  terms  of  the  elements  they  are  resembled  and  their  meanings. Moreover, a table has been drawn to show the elements they are resembled.

___

Ayverdi, İlhan, Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C. 1, 4. Baskı, Kubbealtı Yay., İstanbul, 2011.

Çelebioğlu, Amil, "Elif Harfiyle İlgili Edebi Hususiyetler", Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları, MEB Yayınları, İstanbul, 1998.

Devellioğlu, Ferit, Osmanlıca Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, 31. Baskı, Ankara, 2015.

Gölpınarlı, Abdülbâki, Nedim Divanı, İnkılâp Kitabevi, İstanbul, 2004.

Kocakaplan, İsa, Açıklamalı Edebî Sanatlar, Türk Edebiyatı Vakfı Yayınları, İstanbul, 2008.

Kurnaz, Cemal, Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü, H Yayınları, İstanbul, 2009.

Pala, İskender, Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü, 12. Baskı, LM Yayınları, İstanbul, 2003.

Saraç, M. A. Yekta, Klasik Edebiyat Bilgisi Belagat, 2. Baskı, Bilimevi, İstanbul, 2001.

--------------, Emrî Divanı, Eren Yayıncılık, İstanbul, 2002.

Şentürk, Ahmet Atillâ, Anadolu Sahası Mesnevîlerinde Edebî Tasvirler, Kitabevi Yay., İstanbul, 2002.

Tökel, Dursun Ali, Divan Şiirinde Harf Simgeciliği, Hece yayınları, Ankara, 2003.