1990'LARDA YUGOSLAVYA VE BOSNA HERSEK

Yugoslavya'da 1980’lerden sonra iyice su yüzüne çıkan etnik anlaşmazlıklar, 1990’lardan itibaren devleti, iç savaşa ve parçalanmaya götüren olaylara dönüşmüştür. Öyle ki, 1991'de Slovenya ile Hırvatistan'ın bağımsızlıklarını ilan etmeleri karşısında Sırbistan bu cumhuriyetlere saldırmıştır. 1992'de Bosna-Hersek'in de bağımsızlığını ilân etmesi üzerine, bu defa Federal Ordu'yla Bosna Sırpları, sonradan ise Hırvatlar, Müslümanlara saldırmışlardır. Sonuçta, 1991'de Slovenya, Hırvatistan ve Makedonya cumhuriyetleri bağımsızlıklarını kazanmışlardır. Bosna-Hersek'te ise 1995'te yeni bir yapı meydana getirilmiştir. 1999'da NATO'nun müdahalesiyle Kosova da fiilen Sırbistan'ın bünyesinden ayrılmıştır. Bütün bu hadiselerin sonucunda Yugoslavya Sosyalist Federatif Cumhuriyeti'nin vârisi olarak yeni Federal Yugoslavya veya sonradan Sırbistan ve Karadağ adıyla anılan devlet, tarih sahnesindeki yerini almıştır. Ancak Sırplarla Karadağlıların meydana getirdiği bu devlet, Yugoslavya Krallığı'nın veya Tito'nun kurduğu Yugoslavya'nın yerini alamamış, aksine Karadağ da 2006 yılında bu birlikten ayrılmıştır. Yugoslavya'nın parçalanma ve dağılmasında; ülkede çok sayıda millet ve azınlığın yaşaması, milliyetçiliğin alevlenip giderek şovenizm ve irredantizme dönüşmesi, azınlık meseleleri, toplumların farklı sosyo-kültürel yapıları, cumhuriyetler arasındaki gelişme farklılıkları, milli gelirin eşit paylaşılmaması, Batılı devletlerin provokasyonlara, müdahaleleri ve ülkenin bazı kısımlarım, nüfuzları altına alma çabaları vs. sebepler etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Bosna, Boşnak, Yugoslavya, Bogomil, Dayton Antlaşması

PDF

___

Alp, Ilker, "Balkanlar ve Yugoslavya Olaylara", Silahlı Kuvvetler Dergisi, Sayı: 332, Yıl: 111, Ankara Nisan 1992.

Akarslan, Mediha, Bosna-Hersek ve Türkiye, İstanbul 1993.

Akgül, Deniz Altınbaş, Semra Rana Sezai, "Almanya'daki Türk Diasporast', httplicircassiancanada.com.triarastirmaialmanyadaki turk d iasporasi%C"Bl. html.

Arat, Reşit Rahmeti, "Kıpçak" maddesi, isffiğn Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul 1977.

Arslan, Adem Yavuz, "Dondurulmuş Sorunlar Ülkesi", Aksiyon, S. 448, 7 Temmuz 2003.

Avdiç, Hakiya, Polojay Muslimana u Sandjaku, Sarayevo 1991.

Bandjoviç, Safet, Iselivanye Muslimana iz Sandjaka, Sarayevo 1991.

Bora, Tanıl, Provokasyonu, İstanbul 1991.

Bora, Tanıl, Yeni Dünya Düzeninin Av Sahası, İstanbul 1994.

Bosna i Hercegovina-Ustavne Regiye-Ukopno", http://vnvw.hdmagazine.comibosniakensusicens-sus.html.

"Bosna'da Barış Resmileşti", Hürriyet Gazetesi, 19 Mart 1994.

Bosna-Hersek, Harp Akademileri Komutanlığı, İstanbul 1992.

Bosna-Hersek Krizinde Uluslararast Kuruluşlar ve NATO, Güneydogu Avrupa Müttefik Kara Kuvvetleri Komutan ligi, İzmir 1993.

"Bosna-Hersek" maddesi, Büyük Larousse, C. 3., İstanbul 1986. "Bosna Hersek" maddesi, Meydan Larousse Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul 1969.

"Bosna-Hersek Sırp Halkı Cumhuriyeti İlân Edildi", TANYUG, 9 Ocak 1992.

"Bosna Hersek'te Yedinci Sırp Özerk Bölgesi Kuruldu", AFP, 4 Kasım 1991.

"Bosna-Hersek", Türk Ansiklopedisi, C. VII., (Milli Eğitim Bakanlığı), Ankara 1995.

"Bosna'nın Kahraman Lideri", http://www.yenirnesaj.corn.triindex.php?sayfa—guncel8chaberno=4549&tarih 20 03.10.21.

"Bosna Sırp Hükümeti 1995 Yılında Yaşanan Srebrenitsa Katliamı ile ilgili Olarak Özür Diledi", http://www.bbc.co.ukiturkishieuropeistory/2004/11/0411 1.srebrenica serbia.shtml.

"Bosna'ya Barış Getirecek İmzalar Resmen Atıldı", Türkiye Gazetesi, 15 Aralık 1995.

"Bosna'ya ilk Cumhuriyet Formülü", Hürriyet Gazetesi, 26 Şubat 1994.

"Cırna Gora" maddesi, Büyük Larousse Ansiklopedisi, C. 4, İstanbul 1986.

" Demografska Struktura Republike Bosne i Hercegovine", http://wwviı.hdmagazine.comibosniakensus.html.

"Derginin İntişarına Amil Olan Sebepler Nelerdir?", Rodopların Sesi Dergisi, Yıl: 1, Sayı: 1, İstanbul 1973.

Dikici, Ali, "Srebrenica Katliamının Canlı Tanığı Hasan Nuhanoviç'in Hikayesi", http://www.balgoc.orgitr/2004/srebrenica.html.

Djurjev, Branislav, "Bosna-Hersek" maddesi, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul 1992.

"Dört Yeni Ülkeyi Tanıdık", Milliyet Gazetesi, 07 Şubat 1992.

Durdular, Ercan, "Hırvatistan Cumhuriyeti", Bilgi, TBMM Enformasyon Merkezi Dergisi, Sayı: 6, Ankara Şubat 1993.

Duydular, Ercan, "Sırbistan Cumhuriyeti", Bilgi, Sayı: 6, Ankara Şubat 1993.

"Dünya Hafızası Srebrenica’yı Nasıl ve Ne Zaman Terketti?" The Wall Street Journal Europe, 12-13-14 Nisan 2002, httplifnesettripod.comisrebrenica.html.

Emin, İlhami, Yugoslavya’yı Kimler Parçaladı?, Yeni Avrasya Stratejileri Yayını, İstanbul 2000.

"Ethnic Majorities", "Population Structure", http://www.lib.utexas.edulmapsiBosnia.html.

Gemuhluoğlu, Hülya, "Karadağ", Bilgi, TBMM Enformasyon Merkezi Dergisi, Sayı: 6, Ankara Şubat 1993.

Gemuhluoğlu, Hülya, "Voyvodina Özerk Bölgesi", Bilgi, TBMM Enformasyon Merkezi Dergisi, Sayı: 6, Ankara Şubat 1993.

Giritli, İsmet, "Yugoslavya Bütünlüğünü Koruyabilecek mi?", Zaman Gazetesi, 20 Temmuz 1991.

Gökbel, Ahmet, "Bulgaristan Türk Halk Kültüründe Kuman (Kıpçak) Türklerinin Yeri", Bulgaristan Türk Folkloru, II. Uluslararası Bulgaristan Türk Halk Kültürü Sempozyumu Bildirileri, Ankara 2001.

Hadzic. H. Mehmed, İslamizaciya Bosne i Hercegovine i Poriyeklo Bosansko-Hercegovaçkih Muslimana, Sarayevo 1940.

http://www.foreigntrade.gov.tr/DUNYA/RAPOR/Bosna/2siyasi.html.

http://www.lib.utexas.edu/maps/bosnia/ethnic_majoities_bosnia.jpg.

http://www.tika.gov.tr/Dosyalar/Bosna%20Hersek.doc.

"İşte Kosova'nın 500 Yıllık Kanlı Tarihi", www.superonline.com.tr. 24 Mart 1999.

Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, İstanbul 1991.

"Karadağ" maddesi, Meydan Larousse Ansiklopedisi, C. 6, İstanbul 1971.

Karatay, Osman, Bosna-Hersek Barış Süreci, Ankara 2002.

Malcolm, Noel, Kosova Balkanları Anlamak İçin, Çeviren Özden Arıkan, İstanbul 1999.

Mazower, Mark, The War in Bosnia: An Analysis, Action for Bosnia, London 1992.

"Moslems in Yugoslavya", Review of International Affairs, Belgrad 1985.

Mughisuddin, Oya Akgönenç, "Bosna-Hersek, Kosova, Sancak ve Makedonya", Silâhlı Kuvvetler Dergisi, Sayı: 336, Yıl: 112, 15 Nisan 1993.

"Müslümanlara Komplo", Günaydın Gazetesi, 23 Temmuz 1991.

Neziroğlu, İrfan, "Yugoslavya'da Dağılma Süreci", Bilgi, TBMM Enformasyon Merkezi Dergisi, (Yugoslavya Federasyonunun Sonu: Etnik Bölünme, Özel Sayı), Sayı: 6, Ankara Şubat 1993.

Nova Makedonya Gazetesi, Üsküp 10 Eylül 1991.

Osmançavuşoğlu, Emel G., The Wars of Yugoslav Dissoltution and Britain 's Role in Shaping Western Policy 1991-1995, Ankara 2000.

Özfatura, Necati, "Bosna'da Haçlı Savaşı", Türkiye Gazetesi, 15 Aralık 1995.

Özfatura, Necati, "Yugoslavya Ordusunun Slovenya'ya Müdahalesi", Türkiye Gazetesi, 03 Temmuz 1991.

"Population Resources", http://www.lib.utexas.edu/maps/Bosnia.html.

Sabah Gazetesi, 30 Haziran 1993.

"Sancak Bölgesi Özerklik Mücadelesi Veriyor", Yeni Batı Trakya Dergisi, Sayı: 103, Yıl: 9, İstanbul Ekim 1991.

Sandjak Muslims, Muslim National Concil of Sanjak, Novi Pazar 1993.

"Sırbistan" mad., Büyük Larousse Ansiklopedisi, C. 17, İstanbul 1986.

"Sırbistan" mad., Meydan Larousse Ansiklopedisi, C. 11 , İstanbul 1973.

"Sırplar, Bosna'da Cumhuriyet Kurdu", Tercüman Gazetesi, 23 Aralık 1991.

"Sırp Vahşeti", Türkiye Gazetesi, 21 Kasım 1998.

"Srebreica'da Olanların Hesabı Soyuluyor", http://www.diplomatikgozlem.comihaber_oku.asp?id=137.

Soysal, İsmail, Şule Kut, Dağılan Yugoslavya ve Bosna-Hersek Sorunu: Olaylar-Belgeler 1990-1996, Ortadoğu ve Balkan İnceleme Vakfı, İstanbul 1997.

Tamzaralı, Serap, "Makedonya Cumhuriyeti", Bilgi, TBMM Enformasyon Merkezi Dergisi, Sayı: 6, Ankara Şubat 1993.

Thomson, Mark, A Paper House: The Ending of Yugoslavia, London, Vintage 1992. Tınç, Ferai, "ABD'nin Bosna Plânı ve Türkiye", Hürriyet Gazetesi, 27 Şubat 1994.

TRT-1, 20:00 Haberleri, 21 Eylül 1993.

"Türkiye Bosna'ya Kucak Açtı", Sabah Gazetesi, 29 Kasım 1995.

Uzunçarşılı, Ismail Hakkı, Osmanlı Tarihi, C. 1, Ankara 1972. Varlı, Bahar, "Bosna-Hersek Cumhuriyeti", Bilgi, TBMM Enformasyon Merkezi Dergisi, Sayı: 6, Ankara Şubat 1993.

Yel, Ali Murat, "Chirac Sadece Laiklerin ve Yahudilerin Cumhurbaşkanı mı?" Samanyolu Haber, http ://www.imp.com.tr/index.php?khide=1&ghide=1&dosya=&did=7036.

Yıldız, Zekeriya, Geçmişten Günümüze Bosna-Hersek, İstanbul 1993.

"Yugoslavya'nın Kaybı Çok Büyük", Türkiye Gazetesi, 17 Nisan 1999.

Yunanistan'ın Sesi Radyosu, 23 Aralık 1991, saat: 13.44.

Yücelden, Şerafettin, "Yugoslavya Türkleri", Türk Dünyası El Kitabı, Ankara 1976.