Bir Aktivist Olarak Hasan Basri Çantay’ın Düşüncesinde Pratik Ahlâk Temaları: Din ve Ahlâk Psikolojisi Perspektifinden Semantik Analizler

Bu makalenin amacı, bir aktivist olarak Hasan Basri Çantay’ın düşüncesinde yer alan bazıpratik ahlâk temalarının semantik analizlerini yapmaktır. Çantay’ın hayatı, eserleri ve kişiliğiyleilgili kısa bilgiler verilerek başlanan makalede ele alınan pratik ahlâk temalarınınsemantik analizleri, sosyal bütünleşme ve sosyal çözülme ile din arasındaki ilişki dikkatealınarak yapılmaya çalışılmıştır. Bu kapsamda ‘(i) hoşgörülü olmak, (ii) iyiliği emretmek-kötülüğü yasaklamak, (iii) kötülüğe iyilikle karşılık vermek, (iv) yetimi korumak’ gibisosyal bütünleşmeye vurgu yapan ahlâkî değerler ile ‘(i) nifak/sosyal düzeni bozmak, (ii)dalkavukluk yapmak, (iii) evlilik dışı cinsel ilişkide bulunmak, (iv) içki içmek vb zararlıalışkanlıklar’ gibi sosyal çözülmeye vurgu yapan ahlâkî problemler din ile ilişkilendirilerekele alınmıştır. Sonuç olarak, etno-metodolojik ve nomotetik yaklaşımlara dayalı pratikahlâk temalı düşüncelerini oluşturan Çantay’ın, (a) yaşadığı dönemin bireysel ve sosyalsorunlarına ilgi duyduğu; (b) ülkenin savaş dönemi ve sonrasındaki çözüm bekleyen sorunlarınadinsel ve etik değerler çerçevesinde pratik çözüm önerileri içeren ‘sosyal ahlâkreçeteleri’ sunmaya çalıştığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Hasan Basri Çantay, Sosyal Ahlâk, Sosyal Bütünleşme, Sosyal Çözülme

PDF

___

Ağırman, Cemal, “Fert ve Toplumun Yetim ve Öksüzlere Karşı Sorumlulukları”, Dinbilimleri Akademik Arastırma Dergisi, 7/2, 2007, ss.9-30.
Alper, Hülya, “Nifak ya da İmanda Çatışma: Kur’ân-ı Kerîm Bağlamında Nifak Psikolojisi Üzerine Bir İnceleme”, Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22/1, 2002, ss. 5-24.
Altıkardeş, İsmet, Din Sosyalleşme ve Hoşgörü, (İstanbul: Rağbet Yayınları, 2003).
Altuntaş, Halil, “Kur’an ve Sünnet Perspektifiyle Yetimler ve Öksüzler”, 4. Din Şûrası-Tebliğ ve Müzakeleri-2 içinde, (Ankara: D.İ.B. Yayınları, 2009), ss. 100-114.