TÜRKİYE’DEKİ SOSYAL YARDIM SİSTEMİNE YÖNELİK SOSYAL HİZMET UZMANLARININ DENEYİMLERİ

Yoksulluk bir sosyal sorun olarak sosyal hizmetin en önemli ilgi alanlarından biridir. Bu çalışmada sosyal yardım alanında çalışmış veya çalışmakta olan sosyal hizmet uzmanlarının Türkiye’de sosyal yardımların sunumuna yönelik görüşleri nitel araştırma yöntemi ile değerlendirilmiştir. Çalışma deseni olarak fenomenolojik desen seçilmiş, 13 sosyal hizmet uzmanı ile görüşme yapılmış ve veriler içerik analizi ile incelenmiştir. Sosyal hizmet uzmanları sosyal yardım alanında hane incelemesinin önemine değinmiştir. Değerlendirme süreci temasında katılımcılar, kime yoksul deneceği ve yardım miktarının nasıl belirleneceğine dikkat çekmiştir. Bu bölümde katılımcılar tarafından yardımın miktarı, yardımların bağlanma biçimi, değerlendirilme şekli, yardım tekrarı, yardımda kilit rol oynayan meslek elemanı ve yardım bağlanması sonrasındaki süreçlerle ilgili çekincelerini belirtmektedir. Sorumluluk temasında yardımlarla bireysel sorumluluk arasında bir bağlantı kurulmaması ve yardımların karşılıksız verilmesinin olumsuz etkilerine, yapılan yardımlar ile emek piyasası arasında bağlantı kurmanın önemine değinilmiştir. Sosyal yardım sisteminde belirsiz ve karmaşık bir yapının olduğu vurgulanmış ve önemli bir aktör olarak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakıflarının sorunları gündeme getirilmiştir. Sonuç olarak Türkiye’deki sosyal yardım sisteminin etkinliğini ve verimliliğini arttırmak için kurum ve kuruluşlar arasında eşgüdüm ve otomasyona dikkat çekilmiş ve sosyal yardım bağımlılığı riski ile mücadele edilmesinin önemi belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal yardım, yoksulluk, nitel araştırma, sosyal hizmet uzmanı

Experiences of Social Workers towards the System of Social Assistance in Turkey

Poverty is one of the most important areas of work as a social problem. In this study, views of social workers who worked or working in the field of social assistance towards the provision of social assistance in Turkey is evaluated by qualitative research methods. A phenomenological perspective was chosen as the study design, interviews were made with 13 social workers, and the data were analyzed by content analysis. Social workers mentioned the importance of household investigation in the field of social assistance. In the theme of the evaluation process, the participants drew attention to who will be called poor and how the amount of assistance will be determined. Here, the participants state their doubts about the amount of assistance, the way the assistance are linked, the way the assistance are assessed, the repetition of the assistance, the professional who plays a key role in the assistance, and the processes after the assistance is connected. In the theme of responsibility, the negative effects of failure to establish a link between assistance and individual responsibility, and the unconditional giving of the assistance, and the importance of linking between the assistance and the labour market were addressed. It is emphasized that there is an uncertain and complex structure in the social assistance system and the problems of the Social Assistance and Solidarity Foundations as an important actor were stated. As a result, coordination between institutions and organizations and automation to improve the effectiveness and efficiency of the social assistance system in Turkey and the importance of combating the risk of social assistance dependency was stated.

PDF

___

Aca, Z. (2018). Türkiye’de Kamusal Sosyal Yardımların Yapabilirlik Yaklaşımı Çerçevesinde Etkinliği Analizi: Bursa Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Bursa Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASPB). (2017). Türkiye’nin Bütünleşik Sosyal Yardım Sistemi Raporu. Ankara: Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı.
Alaee, N., Shahboulaghi, F. M., Khankeh, H., & Kermanshahi, S. M. K. (2015). Psychosocial Challenges for Parents of Children with Cerebral Palsy: A Qualitative Study. Journal of Child and Family Studies, 24(7), 2147-2154.
Arala, H. (2017). 2005-1015 Dönemi Sosyal Yardımlara Sosyolojik Bakış (Çiftlik Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Arslan, N. (2014), Sosyal Yardımlar ve İstihdam İlişkisinin İncelenmesi: Sivas İlinde Bir Alan Araştırması. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 16-31.
Balta, E. (2019). Sosyal Yardıların Sosyo-Ekonomik Etkileri: Şırnak İli Örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şırnak Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Başbakanlık Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü (BASAGM). (2010). Sosyal Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü. Ankara: Ermat Matbaacılık.
Braun, V., & Clarke, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative research in psychology, 3(2), 77-101.
Canbulut, T. (2017). Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele Alanındaki Sosyal Politikaların Sosyal Hizmet Uzmanlarınca Değerlendirilmesi: Sürdürülebilir Yoksulluk. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(1), 113-132.
Ceren. A. (2017). Sosyal Yardımların Yönetilmesi: Kahramanmaraş Örneği. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Dama, N. (2016). Türkiye’de Sosyal Yardımların Sosyal Refah Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü.
Daşlı Y, (2015). Sosyal Yardımların Sorunlu Alanı: Muhtaçlık Tespiti. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 39, s.135-154.
Demirtürk, R. B., Bozkuş, N., Cephe, A., Aktaş, B., Afşar, S. T. ve Çıngı, H. (2011). Yoksulluk Düzeyinin Modellenmesi Üzerine Bir Araştırma. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 14(1), 29-67.
Dodurka, B. Z. (2014). Türkiye’de Merkezi Devlet Eliyle Yapılan Sosyal Yardımlar-Çalışma Raporu. Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu.
Erdoğan, S., Nahcivan, N., Esin, M. N. (2014). Hemşirelikte Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik. İstanbul: Nobel Tıp Kitabevi.
Gencer, T. E. (2019a). Göç Süreçlerindeki Çocukların Karşılanamayan Gereksinimleri, Haklara Erişimleri ve Beklentileri: Ankara ve Hatay'da Yaşayan Suriyeli Çocuklar Örneği. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Gencer, T. E. (2017). Göç ve Eğitim İlişkisi Üzerine Bir Değerlendirme: Suriyeli Çocukların Eğitim Gereksinimi ve Okullaşma Süreçlerinde Karşılaştıkları Güçlükler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(54), 838-851.
Gencer, T. E. (2019b). Dezavantajlı bireylerle ve marjinalize olmuş gruplarla çalışırken sosyal işlevselliği geliştirme ihtiyacı ve savunuculuk faaliyetleri. Ö. Altındağ, O. Tatlıcıoğlu, Y. Kryvenko (Ed.), Current Problems and Approaches in Social Work (73-83). Londra: IJOPEC Publication.
Geray, H. (2006). Toplumsal Araştırmada Nicel Ve Nitel Yöntemlere Giriş. Ankara: Siyasal Kitabevi.
Gürler, Ö. K., Emeçi H. ve Üçdoğruk, Ş. (2018). Kamu Destekli Sosyal Yardıımlar Üzerine Ampirik Bir Çalışma: Türkiye Örneği. İnsan Hakları Yıllığı. Türkiye Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü.
İpek, E. (2016). Sosyal Yardımlar ve Hizmetler Bağlamında Sosyal Politikaların Yerelleşmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sosyal Bilimler Üniversitesi.
Karagöl. E. T. ve Dama, N. (2015). Geçmişten günümüze sosyal yardımlar. Ankara: Siyaset Ekonomi ve Toplum Araştırmaları Vakfı (Sayı 139).
Kesgin B, (2016). Sosyal Belediyecilik Uygulamalarında Sivil Toplum Ortaklığı. Strategic Public Management Journal (SPMJ), 4, 83-94.
Kılıç, R. ve Oral, M. A. (2017). Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Tarafından Sunulan Hizmetlerde Vatandaş Memnuniyetinin Ölçülmesi: Elmalı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Vakfı Örneği. Journal of Current Researches on Educational Studies, 7(1), 147-160.
Korkat, M. (2013). Gelir Dağılımı Adaletsizliği ve Yoksullukla Mücadelede Sosyal Yardımların Önemi (Kars İli Örneğinde Bir İnceleme). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kars Kafkas Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Öğülmüş, S. (2011). Sosyal Yardım Algısı ve Yoksulluk Kültürü. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 26(26), 83-96.
Öksüz, D. (2010). Sosyal Yardımların Koordinasyonu Sorunu. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Şener Ü, (2010). Yoksullukla Mücadelede Sosyal Güvenlik, Sosyal Yardım Mekanizmaları ve İş Gücü Politikaları. Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı (TEPAV)-Politika Notu.
Temel, H. Y (2016). Türkiye’deki Sosyal Yardımların Yoksulluğu Azaltmadaki Rolü (Manisa İli Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Denizli Pamukkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Uluğtekin, S. (2004). Çocuk Mahkemeleri ve Sosyal İnceleme Raporları. Ankara: Türkiye Barolar Birliği Yayınları.
Uluğtekin, S. (2011). Çocuk Adalet Sisteminde Sosyal İnceleme Raporlarının Yeri ve Önemi. S. Hançerli, B. Sevinç, C. Gürer (Eds). Suça Sürüklenen Çocuklar ve Mağdur Çocuklar (s.211-230). Ankara: SABEV Yayınları.
Uluğtekin, S., Baykara Acar, Y. ve Cankurtaran Öntaş, Ö. (2004). Çocuk Adalet Sisteminde Sosyal İnceleme Raporları (SİR) ve Gözetim Raporlarının Yeri. TBB Dergisi, 53, 35-44.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık
Yılmaz, A., Aksanyar, Y. ve Güler, T. (2018). Sosyal yardım olgusu ve Türkiye’de Şartlı Sosyal Yardım Uygulamaları. EKEV Akademi Dergisi 22, (73), 595-612
Zengin, E., Şahin, A. ve Özcan, S. (2012). Türkiye’de Sosyal Yardım Uygulamaları. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19(2), 133-142.