SOKAKTA ÇALIŞAN ÇOCUKLAR VE AİLELERİ: DÜZCE ÖRNEĞİ

Amaç: Bu araştırmanın amacı Düzce’de sokakta çalışan çocukları ve ailelerini betimlemek ve çocukları sokakta çalışmaya iten etkenleri saptamaktır. Yöntem: Araştırmada tarama modeli kullanılmıştır. Örneklemi Düzce il merkezinde çalışmakta olan 47 çocuk ve 38 aile oluşturmuştur. Veriler, biri sokakta çalışan çocuklara diğeri ailelerine yönelik hazırlanmış iki görüşme formu kanalıyla toplanmıştır. Bulgular: Düzce’de sokakta çalışan çocuklar ekonomik sorunlar nedeniyle Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden göçle gelen çok çocuklu ailelere mensuptur. 10-16 yaş dilimi içerisinde yer alan bu çocuklar hem okula devam etmekte hem de sokakta çalışmaktadır. Aileleriyle birlikte yaşayan bu çocuklar, ailesini maddi yönden desteklemek ve kendi okul masrafını karşılamak üzere sokakta çoğunlukla 5-12 saat arası ayakkabı boyama, mendil ve simit satma gibi işler yapmaktadır. Sonuç: Düzce’de çocuğu çalışmaya iten ana etkenlerin başında ailenin yoksulluğu, elverişsiz barınma, zorlu yaşam koşulları, ebeveynlerin işsiz ve eğitimsiz oluşu, çeşitli sağlık sorunları ve hazırlıksız yapılan göç gelmektedir. Kırsal alandan kentsel alana taşınan ekonomik sorunlar çocuğu sokakta çalışmaya iten başat etkendir.

Anahtar Kelimeler:

Sokak çocukları, sokakta çalışan çocuklar, aile özellikleri

Children Working on Street and their Families: Sample of Düzce

Purpose: To identify the children working on street and their families in Düzce and to determine the factors which lead them to work on the streets. Methodology: Surveying model has been used in the research. Sampling covered 47 children working in the Central Province of Düzce and 38 families. Data have been collected in two separate interview forms, one prepared for the children working on the streets and the other for their families. Findings: The children working on the streets in Düzce are members of multi-child families who emigrated to the region from Eastern Anatolia Region and South-East Anatolia Region because of economic problems. The children who are in the age range of 10-16 years have been both attending school and working on the streets. These children who are living together with their families have been working on the streets generally for a period of 5 to 12 hours by doing such works as shoe shining, selling paper napkins and “simit” (Turkish bagels). Conclusion: The main and primary factors forcing the child to work in Düzce are poverty of the family, unsuited housing and challenging living conditions, parents’ being uneducated and jobless, various health problems and unprepared immigration. Economic problems which moved from rural to urban areas are the dominant factor that pushes the child to work on the streets.

Keywords:

Street children, children working on street, characteristics of their family,

PDF

___

Acar, H. (2006). Sokak Çocuklarına Yönelik Hizmetlerin Değerlendirilmesi: Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Örneği. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı Doktora Tezi.
Akyüz, E. (2010). Çocuk Hukuku: Çocukların Hakları ve Korunması. Ankara: Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.
Alptekin, K., Akkuş, D., Celen, A., Alçelik, Z., Selvi, F. ve Marmara, M. (2010). “Düzce İl Merkezinde Sokakta Çalışan Çocuklar Üzerine Bir Çalışma”. Düzce İl Sosyal Hizmetler Müdürlüğü’ne sunulmuş araştırma raporu.
Altıntaş, B. (2003). Mendile, Simide, Boyaya, Çöpe … Ankara Sokaklarında Çalışan Çocuklar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Atauz, S. (2001). “Sokak çocuk çalışma grubu sunuş bildirisi”, Sosyal Hizmet Sempozyumu 99: Bölgesel Kalkınma Sürecinde Sosyal Hizmet. Ankara: GAP İdaresi ve H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını.
Aybek, B. ve Çelik, M. (2005). “Adana İlinde Sokakta Çalışan Çocukların Bazı Demografik Özellikleri Açısından İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma”, Toplum ve Sosyal Hizmet, 16(1) 95-116.
Boakye-Boaten, A. (2008). Understanding the Street Children Phenomenon: A Study of Street Children in Accra, Ghana. Saarbrzcken: VDM Verlag Dr. Mueller e.K.
Ennew, J. (1998). Sokak Çocukları Ve Çalışan Çocuklar: Planlama İçin Bir Rehber. Öztek, Ç. (çeviren), Ankara: UNICEF.
Erdoğdu, M.Y. ve Oto, R. (2004). “Sokakta Çalısan ve Çalışmayan Çocukların Atılganlık ve Saldırganlık Davranışları Açısından Karşılaştırılmaları”, Kriz Dergisi, 12(3) 11-23.
Hinton, S. (2006). Comparing Problems in International Education: Street Children, Citizenship and Cultural Herigate. Lewiston: The Edwin Melen Pres.
Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım Tic. Ltd. Şti., 21. baskı.
Karatay, A. (2000). “Beyoğlu bölgesinde sokakta çalışan çocuklar ve aileleri”, Usta Sayıta, S. ve Şirin, R. (yayına hazırlayanlar) 1. İstanbul Çocuk Kurultayı Araştırmalar Kitabı. İstanbul: İstanbul Çocukları Vakfı Yayınları.
Kombarakan, F.A. (2004). “Street Children of Bombay: Their Stresses and Strategies of Coping”, Children and Youth Services Review, 26 (2004) 853– 871.
Neuman, W.L. (2003). Social Research Methods: Qualitative and Quantitative Approaches. Boston: Allyn and Bacon, Fifth edition.
Özalpuk, B. (2006). Sokakta Çalışan Çocuklar (Diyarbakır Örneği). İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Tezi.
Seçkin, İ.Z., Seyrek, N., Can, H., Akkuş, D. ve Bahçebaşı, T. (2005). “Düzce il merkezinde sokakta çalışan çocukların durumunun değerlendirilmesi”, Bölükbaş, N., Erbil, N., Top, F., Bostan, Ö., Bayandır ve Bayramlı, L. (hazırlayanlar) IV. Ulusal Hemşirelik Öğrencileri Kongresi. Ankara: Kök Yayıncılık.
SHÇEK Çocuk ve Gençlik Merkezleri Yönetmeliği (2001). Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu web sayfası, erişim tarihi 24 Kasım 2010; www.shcek.gov.tr
Subaşı Baybuğa, M. ve Kubilay, G. (2003). “Sokakta Yaşayan/Çalışan Çocukların Aile ve Yaşadıkları Konutun Özellikleri”, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2 34-46.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Araştırma Komisyonu Raporu (2005). Çocukları sokağa düşüren nedenlerle sokak çocuklarının sorunlarının araştırılarak alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla Meclis Araştırma Komisyonu tarafından hazırlanmış rapor, Sayı: 829.