Sümeyye KAYA, Mehmet KIRLIOĞLU, Tuğba TOPTAŞ

Covid-19 Pandemisinin Ruhsal ve Psikosomatik Etkilerini Değerlendirme Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması

“Pandemi” kavramının günlük hayatımıza girdiği, tüm dünyayı ve insanları farklı açılardan etkilediği bugünlerde, bu çalışma, küresel salgının ruh sağlığı üzerindeki etkisini ölçebilmeye yönelik bir amaç belirlemiştir. Bu amaç, yeni tip koronavirüsün ruhsal ve psikosomatik etkilerinin bireyler tarafından nasıl değerlendirildiğini belirleyebilmek için bir ölçek geliştirmektir. Bu doğrultuda öncelikle ölçek geliştirme basamakları (ölçülmek istenen yapının belirlenmesi, madde havuzunun oluşturulması, uzman görüşlerinin alınması gibi) sırasıyla takip edilmiştir. Ölçeğin geçerlilik ve güvenilirlik düzeylerinin belirlenebilmesi için 18-90 yaş arası 646 kişiden veri toplanmış olup bu veriler paket programlar aracılığıyla analiz edilmiştir. Ölçeğin yapı geçerliliğini incelemek için yapılan AFA sonucunun açıkladığı varyans oranının %55,51 olduğu, birinci ve ikinci düzey DFA sonuçlarının da genel olarak iyi uyum gösterdiği tespit edilmiştir. Ölçeğin güvenilirliğini incelemek amacıyla hesaplanan Cronbach Alpha değeri 0,93 bulunmuş olup ölçeğin bütününe ve alt boyutlarına ilişkin iç tutarlığın yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Sonuç olarak 18 madde ve iki alt boyuttan (ruhsal etkiler, psikosomatik etkiler) oluşan, 5’li likert tipi “Yeni Tip Koronavirüsün (COVID-19) Ruhsal ve Psikosomatik Etkilerini Değerlendirme Ölçeği” geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Yeni tip koronavirüs (COVID-19), ruhsal, psikosomatik, geçerlilik, güvenirlilik

Development of a Scale for Evaluating the Mental and Psychosomatic Effects of COVID-19 Pandemic: A Validity and Reliability Study

Nowadays, when the concept of "pandemic" has entered our daily lives and affects the whole world and people from different aspects, this study has set a purpose to measure the impact of the global epidemic on mental health. This goal is to develop a scale to determine how individuals evaluate the mental and psychosomatic effects of the new type of coronavirus. In this direction, the scale development steps (determination of the structure to be measured, creation of the substance pool, obtaining expert opinions, etc.) were followed respectively. In order to determine the validity and reliability levels of the scale data were collected from 646 individuals between the ages of 18-90 and these data were analyzed through packet programs. It was found that the variance ratio explained by the AFA result conducted to study the validity of the scale structure was 55.51% and the first and second level DFA results were generally well adapted. The Cronbach Alpha value, calculated to examine the reliability of the scale, was found to be 0.93 and it was concluded that the internal consistency of the whole and sub-dimensions of the scale was high. As a result, a 5-point Likert-type "Assessment Scale of Mental and Psychosomatic Effects of New Coronavirus (COVID-19)", which consists of 18 items and two sub-dimensions (mental effects, psychosomatic effects), has been developed.

Keywords:

New Coronavirus (COVID-19), Mental, Psychosomatic, Validity, Reliability,

PDF

___

Acar, D. Ö. (2020). Yeni koronavirüs (COVID-19) salgını ve turizm faaliyetlerine etkisi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), 11-17.
Alpago, H., Alpago, D. O. (2020). Koronavirüs salgınının sosyoekonomik sonuçları. İBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 8, 99-114.
Arpacı, İ., Karataş, K. ve Baloğlu, M. (2020). The development and initial tests for the psychometric properties of the COVID-19 Phobia Scale (C19P-S). Personality and Individual Differences, 164, 1-6.
Arslan, R. (2020). Tarihten günümüze epidemiler pandemiler ve COVID-19. Göller Bölgesi Aylık Ekonomi ve Kültür Dergisi, 8(85), 35-41.
Aşkın, R. (2020). Pandemide yol almak. İstanbul Ticaret Üniversitesi. https://ticaret.edu.tr/uploads/haberler/1347/Pandemide%20Yol%20Almak.pdfadresinden alındı.
Aydemir, Ö., Kırpınar, İ., Satı, T., Uygur, B., Cengisiz, C. (2013). Sağlık Anksiyetesi Ölçeği'nin Türkçe için Güvenilirlik ve Geçerlilik Çalışması. Nöropsikiyatri Arşivi, 325-331.
Ballı, A. İ., Kılıç, K. C. (2016). Stresle başa çıkma yöntemleri ölçeğinin Türkçe'ye uyarlanması: Geçerlilik ve güvenirlik çalışması. Ç. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 273-286.
Baltacı, N.N., Coşar, B. (2020). COVID-19 pandemisi ve ruh beden ilişkisi. Coşar, B., editör. Psikiyatrive COVID-19. 1. Baskı. Ankara: Türkiye Klinikleri, 1-6.
Biçer, İ., Çakmak, C., Demir, H., Kurt, M. E. (2020). Coronavirus anxiety scale short form: Turkish validity and reliability study. Anadolu Kliniği Tıp Bilimleri Dergisi, 25(1), 217-222.
Bozdağ, F. (2020). Pandemi sürecinde psikolojik sağlamlık. Turkish Studies, 15(6), 247-257.
Bozkurt, A. (2020). Koronavirüs (COVID-19) pandemi süreci ve pandemi sonrası dünyada eğitime yönelik değerlendirmeler: Yeni normal ve yeni eğitim paradigması. Açıköğretim Uygulamaları ve Araştırmaları Dergisi, 46(3), 112-142.
Çay, M., Daşbaş, S. (2020). Kanıta dayalı uygulama ölçeğinin Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1514-1546.
DeVellis, R. F. (2017). Ölçek geliştirme: Kuram ve uygulamalar. Ankara: Nobel Kitabevi.
Dikmen, A. U., Kına, H. M., Özkan, S., İlkan, M. N. (2020). COVID-19 Epidemiyolojisi: pandemiden ne öğrendik? Journal of Biotechnology and Strategic Health Research, I (Özel Sayı), 29-36.
Doğan, T. (2015). Kısa psikolojik sağlamlık ölçeği'nin Türkçe uyarlaması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 93-102.
Durak, A. (1994). Beck Umutsuzluk Ölçeği'nin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikoloji Dergisi, I11.
Ediz, T., Ilıman, E., Dönmez, E. (2020). Bireylerin sağlık anksiyete düzeyleri ile COVID-19 salgını kontrol algısının karşılaştırılması. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 6(11), 140-141.
Ergör, G. (2020). Koronavirüs pandemisinin düşündürdükleri. Turk J Public Health, 18(1), 99-102.
Erkuş, A. (2014). Psikolojide ölçme ve ölçek geliştirme temel kavramlar ve işlemler (2. Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
Evren, B., Dalbudak, E., Kutlu, M. T. (2020). Measuring anxiety reiated to COVID-19: A Turkish validation study of the Coronavirus Anxiety Scale. Death Studies, 1-8.
Gümüş, O., Yiğit, İ. (2016). Manisa ve çevresinde salgın hastalıkların iskana etkisi (XVI-XX yy.), TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu, 379-391, Ankara.
Haktanir, A., Seki, T. & Dilmaç, B. (2020). Adaptation and evaluation of Turkish version of the fear of COVID-19 Scale. Death Studies, 1–9.
Hu, L.T. ve Bentler, P.M. (1999), Cut off criteria for fit ındexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives, Structural Equation Modeling, 6 (1), 1-55
İslamoğlu, A. H., Alnıaçık, Ü. (2016). Araştırmanın modeli. Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri içinde (s. 99-100). İstanbul: Beta Yayıncılık.
Jöreskog, K. G., ve Sörbom, D. (1993). LISREL 8: Structural equation modeling with the simplis command language. Lincolnwood: Scientific Software International, Inc.
Kalaycı-Kırlıoğlu, H.İ., Daşbaş, S., Karakuş, Ö. (2020). Sosyal Hizmet Uygulamasında Mesleki Uygunluk Ölçeği: Geçerlilik ve Güvenirlik. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(3), 793-822.
Kamer, S. T., Şimşek, A. S. (2016). Türk Eğitim Tarihi Dersine Yönelik Öğretmen Adaylarının Tutumlarının Ölçülmesi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 17(2). 663-678.
Karakaş, M. (2020). COVID-19 Salgınının Çok Boyutlu Sosyolojisi ve Yeni Normal Meselesi. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40(1), 541-573.
Karasar, N. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi (24. Basım). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kaya, B. (2020). Pandeminin ruh sağlığına etkisi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 23, 123-124.
Kayış, A. G. (2020). Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Konut ve Çatılı İş Yerleri Kiralarına Etkileri Üzerine Düşünceler. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 66-68.
Kıraç, R. (2019). Nomofobinin dikkat eksikliğine etkisi. OPUS–Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 14(20), 1095-1114.
Kline, R. B. (2011). Principles and practice of structural equation modeling. New York: The Guilford Press.
Kovid-19 Korkusu Türkçe Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması.Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 71-80.
Kutlu, R. (2020). What we have learned about the new coronavirus pandemic, current diagnostic and therapeutic approaches and the situation in Turkey. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 14(2), 329-344.
Ladikli, N., Bahadır E., Yumuşak F. N., Akkuzu H., Karaman G., Türkkan Z. (2020). Kovid-19 Korkusu Ölçeğinin Türkçe Güvenirlik ve Geçerlik Çalışması. Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 71-80.
Memiş Doğan, M., Düzel, B. (2020). COVID-19 özelinde korku-kaygı düzeyleri. Turkish Studies, 15(4),739-752.
Özdin, S., Özdin, Ş. B. (2020). Levels and predictors of anxiety, depression and health anxiety during COVID-19 pandemic in Turkish society: The importance of gender. International Journal of SocialPsychiatry 00(0), 1-8.
Öztürk, İ., Akalın, S., Özgüner, İ. & Şakiroğlu, M. (2020). COVID-19 salgınının ve karantinanın psikolojik etkileri. Turkish Studies, 15(4), 885-903.
Şen, M. A. (2020). Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Türkiye'deki yemek firmalarında oluşturduğu etkinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Afet ve Risk Dergisi 3(1), 89-100.
Şimşek, S., Uğurlu, T. C., Gonca, U. (2016). Üniversite öğrencilerinin devamsızlık eğilimlerinin belirlenmesi: Ölçek geliştirme çalışması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 297-311.
Tekkurşun-Demir, G., Cicioğlu, H. İ. ve İlhan, E. L. (2020). Sporcuların Yeni Tip Koronavirüse (COVID-19) Yakalanma Kaygısı Ölçeği (SYTKYKÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Journal of Human Sciences, 17(2), 458-468. doi:10.14687/jhs.v17i2.5988.
Torales, J., O'Higgins, M., Castalde11i-Maia, J. M., Ventriglio, A. (2020). Theoutbreak of COVID-19 coronavirus and its impact on global mental health. International Journal of Social Psychiatry, 66(4), 1-4.
Ulusoy, M. (1993). Beck Anksiyete Envanteri: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Yayınlanmamış Uzmanlık Tezi, İstanbul: Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi.
Wikipedia. (2020, Nisan 12). Salgın. Mayıs 15, 2020 tarihinde Wikipedia: https://tr.wikipedia.org/wiki/Salg%C4%B İn adresinden alındı.
Yıldırım, M. Ö. (2020). Risk toplumundan kriz yönetimine medya ve COVID-19. Yeni E; Cilt 43; Sayı 43, 50-55.
Yıldırım, S. (2020). Salgınların sosyal-psikolojik görünümü: COVID-19 (Koronavirüs) pandemi örneği Turkish Studies,15(4),1331.1351.
Yolun, M. (2012) İspanyol Gribinin Dünya ve Osmanlı Devleti Üzerindeki Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, Adıyaman: Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Anabilim Dalı.