Nötr Maske, Nötrlük, Komedi

Bu çalışma 20. Yüzyıl Avrupa tiyatrosunda fiziksel tiyatro araştırmaları yürüten Jacques Copeau ve Jacques Lecoq’un oyunculuk eğitimlerinde önemli bir yer tutan “nötr maske” çalışmalarından yola çıkarak teatral anlamda nötrlük kavramının oyuncuya açtığı olasılıklar üzerine bir okuma yapmayı amaçlıyor. Kavram; Philippe Lacoue-Labarthe’ın “aktif mimesis” ve “pasif mimesis” kavramları eşliğinde okunarak, başkalaşmaya, dönüşmeye, bir biçime ve kılığa bürünmeye (karakter ve rol yaratımına) doğru “aidiyetsiz bir ara alan” olarak ele alınacak nötrlük arayışının, oyuncuya sağladığı olanaklar tartışılacaktır. Bu bağlamda “aidiyetsiz ara alan” olarak nötrlük ve komedi arasında nasıl bir ilişki kurulabileceği sorusu üzerinde de durularak, “ikilik” ve “oyunbazlık” kavramları ile birlikte kılık değiştirmenin taşıdığı komedi potansiyeline odaklanılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Nötr Maske, Nötrlük, Komedi

Neutral Mask, Neutrality, Comedy

This study is based on the neutral mask studies that have great significance within the acting studies of Jacques Copeau and Jacques Lecoq, who pursued physical theater studies in the 20th century European theater. The aim is to offer a reading on the possibilities that the concept “neutral” opens up for the actor. The possibilities that the search for the neutral implies for the actor will be explored as a ground without any identity or belonging -i.e., an inter-space toward differentiation, transformation, taking shape, and character and role building - by approaching the term “neutral” with the active mimesis and passive mimesis of Philippe Lacoue-Labarthe. Further, by highlighting the relation as well between neutrality - as an inter-space without any identity or belonging - and comedy, the comedy potential that the act of taking theatrical form and disguise holds will be explored along with the concepts of “duality” and “playfulness.”

Keywords:

neutral mask, mimesis theatrical disguise, comedy, playfulness,

PDF

___

Arıcı, Oğuz, “Maskeyle Varolmak”, Maske Kitabı. Editör: Kerem Karaboğa, Oğuz Arıcı, 21-28. İstanbul: Habitus Yayıncılık, 2014. google scholar
Arendt, Hannah. Totalitarizmin Kaynakları, çev. İsmail Serin (İstanbul: İletişim Yayınları, 2014) google scholar
Barba, Eugenio ve Savarese, Nicola. Oyuncunun Gizli Sanatı: Tiyatro Antropolojisi Sözlüğü. çev. Ayşın Candan, Tarhan Onur, Aslı Seven. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2017. google scholar
Baudelaire, Charles. Gülmenin Özü, Çev. İrfan Yalçın. İstanbul: İris Yayınları, 1997. google scholar
Bahtin, Mikhail. Karnavaldan Romana, çev. Cem Soydemir. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2014. google scholar
Bergson, Henri. Gülme: Komiğin Anlamı Üstüne Deneme, çev. Yaşar Avunç. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015. google scholar
Diderot, Denis. Aktörlük Hakkında Aykırı Düşünceler, çev: Sabri Esat Siyavuşgil. İstanbul: Sosyal Yayınları, 1996. google scholar
Dinçol, Güray. “Şiirsel Komedi: Bir Clown Araştırması Oyunculuk Atölyesi”, Yayınlanmamış Atölye Notları. İzmir: 2019. google scholar
Dinçol, Güray. “Neye Güleriz: Oyunculuk Atölyesi”, Yayınlanmamış Atölye Notları. İstanbul: 2019. google scholar
Eldredge, Sears A. ve Huston, Hollis W, “Actor Training In The Neutral Mask”, The Drama Review 22 (1978): 19-28. google scholar
Euripides. Bakkhalar, çev. Sabahattin Eyüpoğlu. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2010. google scholar
Evans, Mark. Jacques Copeau. New York: Routledge, 2006. google scholar
Evans, Mark. Movement Training for The Modern Actor. New York: Routledge, 2009. google scholar
Feral, Josette ve Bermingham, Ronald P. “Theatricality: The Specificity of Theatrical Language”, SubStance 98/99 (2002), 94-108. google scholar
Huizinga, Johan. Homo Ludens, çev. Mehmet Ali Kılıçbay. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2015. google scholar
Lacoue-Labarthe, Philippe. “Diderot: Paradox and Mimesis”, Typography: Mimesis, Philosophy, Politics, 248-266. Stanford: Stanford University Press, 1989. google scholar
Lecoq, Jacques. Theatre of Movement and Gesture. New York: Routledge, 2006. google scholar
Lecoq, Jacques. Şiirsel Beden, çev. Mine Çerçi. Ankara: Nota Bene Yayınları, 2015. google scholar
Karaboğa, Kerem. “Copeau’dan Terzopoulos’a Oyuncu ve Maske”, Maske Kitabı. Editör: Kerem Karaboğa, Oğuz Arıcı, 94-107. İstanbul: Habitus Yayıncılık, 2014. google scholar
Murphy, Maiya. Enacting Lecoq: Movement in Theatre, Cognition, and Life. Switzerland: Palgrave Macmillan, 2019. google scholar
Murray, Simon. Jacques Lecoq. New York: Routledge, 2003. google scholar
Rozik, Eli “Mask and Disguise in Ritual, Carnival and Theatre”, South African Theatre Journal 11/1 (1997), 183-198. google scholar
Rudlin, John. Commedia dell’Arte: Oyuncular için El Kitabı, çev. Ezgi İpekli. İstanbul: Mitos Boyut Yayınları, 2000. google scholar
Rudlin, John. “Jacues Copeau: The Quest For Sincerity”, Twentieth Century Actor Training, Editör: Alison Hodge, 55-79. New York: Routledge, 2000. google scholar
Sayın, Zeynep. İmgenin Pornografisi. İstanbul: Metis Yayınları, 2015. google scholar
Sayın, Zeynep. Ölüm Terbiyesi. İstanbul: Metis Yayınları, 2018. google scholar
Sayın, Zeynep. “Kurmaca/yanılsama: metnin düşündürdükleri”, Kurmaca, Yanılsama: Oyunculuk, Deneyim, Hakikat Arasında içinde 5-9. İstanbul: SubPress Yayıncılık, 2018. google scholar
Sennett, Richard. Ten ve Taş, çev. Tuncay Birkan. İstanbul: Metis Yayınları, 2014. google scholar
Ülgen, Tulû. Kurmaca, Yanılsama: Oyunculuk, Deneyim, Hakikat Arasında. İstanbul: SubPress Yayıncılık, 2018. google scholar
Ülgen, Tulû. “Studio Oyuncuları: Gerçekçi Sahneleme Dersi”, Yayınlanmamış Ders Notları. İstanbul: 2016. google scholar
Vernant, Jean-Pierre ve Vidal-Naquet, Pierre, Eski Yunan’da Mit ve Tragedya, çev. Sevgi Tamgüç, Reşat Fuat Çam. İstanbul: Kabalcı Yayınları, İstanbul, 2012. google scholar
Zupancic, Alenka, Komedi: Sonsuzun Fiziği, Çev. Tuncay Birkan, İstanbul: Metis Yayınları, 2011. google scholar