PALYATİF BAKIM MERKEZLERİ KAPSAMINDA VERİLEN PSİKOSOSYAL DESTEK HİZMETLERİ: SOSYAL HİZMET UZMANLARI VE PSİKOLOGLARIN GÖZÜNDEN NİTEL BİR DEĞERLENDİRME

Psikososyal destek hizmetleri, sağlığın psikososyal boyutunun bir gereği olarak palyatif bakım alanında önemli bir yer edinmektedir. Bununla birlikte ülkemizde palyatif bakım kapsamında sunulan psikososyal destek hizmetleri özelinde gerçekleştirilen bir çalışmaya rastlanmamaktadır. Bu araştırmanın amacı, yaşamı tehdit eden hastalığa sahip bireylere ve bu bireylerin yakınlarına palyatif bakım merkezleri aracılığıyla sunulan psikososyal destek hizmetlerinin bu hizmetleri sunan sosyal hizmet uzmanları ve psikologların deneyimlerinden yola çıkılarak derinlemesine incelenmesidir. Nitel araştırma yöntemi ile tasarlanan araştırmada, sosyal hizmet uzmanları ve psikologlardan oluşan toplam 18 katılımcı araştırmanın çalışma grubunu oluşturmuştur. Katılımcıların çoğunun palyatif bakım alanında eğitime sahip olmadıkları, palyatif bakım merkezlerinde konsültasyon yolu ile çalıştıkları anlaşılmıştır. Palyatif bakım sürecinde bireylerin yaşadıkları psikososyal sorunlar noktasında sosyal hizmet uzmanlarının bireyleri ihtiyaç duydukları hizmetlerle buluşturma ve bağlantılandırma boyutunda, psikologların ise psikolojik destek boyutunda daha aktif oldukları görülmüştür. Katılımcıların palyatif bakım merkezleri kapsamında hizmet sunarken birçok güçlük yaşadıkları, bu güçlükler karşısında ise çeşitli baş etme yöntemlerine başvurdukları anlaşılmıştır. Katılımcıların belirttikleri görüşlerin palyatif bakım merkezlerinde sunulan psikososyal destek hizmetlerine ilişkin düzenlemelere katkıda bulunacağı ve palyatif bakımda psikososyal destek hizmetlerinin önemini ortaya koyacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Palyatif bakım, psikososyal destek hizmetleri, sosyal hizmet uzmanı, psikolog

PDF

___

Ayraler, A., Akturan, S. & Kumlu, G. (2020). Onkolojik Palyatif Bakım Servisi’nde Yatan Hastaların Bakımını Üstlenen Bireylerin Algılanan Stres Düzeyleri ve Strese Etki Eden Faktörlerin Belirlenmesi: Kesitsel Bir Çalışma. Konuralp Tıp Dergisi, 12(2), 227-235. doi:10.18521/ktd.638711
Başdinç, Ş. E. (2019). Palyatif Bakımda Yatan Hasta Yakınlarının Bakım Verme Yükü ve Psikososyal Gereksinimleri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Berzoff, J., Lucas, G., Deluca, D., Gerbino, S., Browning, D., Foster, Z., & Chatchkes, E. (2006). Clinical Social Work Education in Palliative and End-of-Life Care. Journal of Social Work in End-Of-Life & Palliative Care, 2(2), 45–63. doi:10.1300/j457v02n02_04
Bosma, H., Johnston, M., Cadell, S., Wainwright, W., Abernethy, N., Feron, A., ... & Nelson, F. (2010). Creating social work competencies for practice in hospice palliative care. Palliative Medicine, 24(1), 79-87. doi: 10.1177/0269216309346596
Buran, A. (2015). Nitel Araştırmada Veri Toplama. F. N. Seggie & Y. Bayyurt (Ed.) içinde, Nitel Araştırma Yöntem, Teknik, Analiz ve Yaklaşımları (1. Baskı) (s. 43-59). Ankara: Anı Yayıncılık.
Çüm, B. & Köroğlu, C.Z. (2021). Sosyal Hizmet Uzmanlarının Çalışma Yaşamlarında Karşılaştıkları Sorunlar: Burdur İli Örneği. Optimum Ekonomi ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 165-182. doi:10.17541/optimum772700
Fan, S. Y., Lin, W. C., & Lin, I. M. (2014). Psychosocial Care and the Role of Clinical Psychologists in Palliative Care. American Journal of Hospice and Palliative Medicine®, 32(8), 861–868. doi:10.1177/1049909114543492
Gamaluddin, S. A., Keating, S. S., McKenzie, R. R. & Kim, K. Y. (2017). Palliative Care For Persons With Severe Mental Illness. M. Silbermann (Ed.) içinde, Palliative Care : Perspectives, Practices and Impact on Quality of Life, a Global View (s. 3-21).
Gürel Yavuzdemir, H. (2019). Bir palyatif bakım merkezi örneğinin yatan hasta özellikleri, kullanıcı memnuniyeti, bakım hizmetinin niteliği ve maliyet boyutlarıyla değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Zonguldak.
Gwyther, L. P., Altilio, T., Blacker, S., Christ, G., Csikai, E. L., Hooyman, N., … Howe, J. (2005). Social Work Competencies in Palliative and End-of-Life Care. Journal of Social Work in End-Of-Life & Palliative Care, 1(1), 87–120. doi:10.1300/j457v01n01_06
Jeffrey, D. (2003). What Do We Mean By Psychosocial Care in Palliative Care? M. Lloyd-Williams (Ed.) içinde, Psychosocial Issues in Palliative Care (s. 1-13). New York: Oxford University Press.
Jünger S. & Payne S. (2011). Guidance on postgraduate education for psychologists involved in palliative care. Eur J Palliat Care, 18(5), 238-252.
Jünger S., Payne S., Costantini A., Kalus C. & Werth JL. (2010). The EAPC task force on education for psychologists in palliative care. Eur J Palliat Care, 17(2), 84-87.
Kabalak, A. A. (2017). Türkiye'de Palyatif Bakım Çalışmaları. Turkiye Klinikleri Anesthesiology Reanimation-Special Topics, 10(1), 7-12.
Karakaya, C. & Işıkhan, V. (2020). Palyatif Bakım Hastalarına Bakım Veren Aile Üyelerinde Yaşam Kalitesinin Değerlendirilmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 31(4), 1437-1458.
Kol, E. (2009). Türkiye’de sağlık işletmelerinde sosyal hizmet uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
Kramer, B. J. (2013). Social Workers’ Roles in Addressing the Complex End-Of-Life Care Needs of Elders with Advanced Chronic Disease. Journal of Social Work in End-Of-Life & Palliative Care, 9(4), 308–330. doi:10.1080/15524256.2013.846887
Meho, L. (2006). E-Mail Interviewing in Qualitative Research: A Methodological Discussion. Journal of the American Society for Information Science and Technology, 57(10), 1284–1295. doi: 10.1002/asi.20416
Miniksar, Ö.H., Korkmaz Dişli, Z., Tunç Z., Acun Delen, L. & Honca, M. (2020). Yoğun Bakım ve Palyatif Bakım Ünitelerinde Çalışanların Palyatif Bakıma İlişkin Bilgi ve Görüşlerinin Belirlenmesi: Anket Çalışması. J Tradit Complem Med, 3(1), 61-8. doi: 10.5336/jtracom.2019-72380
National Council for Hospice and Specialist Palliative Care Services (1997). Feeling better: psychosocial care in specialist palliative care. London: National Council for Hospice and Specialist Palliative Care. Occasional Paper No. 13.
Nogario, A. C. D., Barlem, E. L. D., Tomaschewski-Barlem, J. G., Silveira, R. S. D., Cogo, S. B. & Carvalho, D. P. D. (2020). Implementation of early will directives: facilities and difficulties experienced by palliative care teams. Revista Gaúcha de Enfermagem, 41. doi: https://doi.org/10.1590/1983-1447.2020.20190399
Özbesler, C. & İçağasıoğlu Çoban, A. (2010). Hastane Ortamında Sosyal Hizmet Uygulamaları: Ankara Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21(2), 31-46.
Özdemir, F. (2016). Palyatif Bakım Alan Hastaların Yakınlarının Yaşadıkları Psikososyal Sorunlar İle Dini Başa Çıkma Tarzları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Saygılı, M. & Çelik, Y. (2020). Kanser tanılı hastalarda palyatif bakım hizmetlerinin etkisinin değerlendirilmesi: Semptom düzeyi ve bakım memnuniyeti açısından bir karşılaştırma. Agri, 32(2), 61–71. doi: 10.14744/agri.2019.95770
T.C. Sağlık Bakanlığı. (2015). Palyatif Bakım Hizmetlerinin Uygulama Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. Erişim Tarihi: 13.03.2021, https://dosyamerkez.saglik.gov.tr/Eklenti/2817,palyatif-bakim-hizmetleri-yonergesipdf.pdf?0
T.C. Sağlık Bakanlığı. (2015). Sağlık Alanı Sertifikalı Eğitim Standartları Palyatif Bakım Hemşireliği. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü Eğitim ve Sertifikasyon Hizmetleri Daire Başkanlığı, Ankara.
T.C. Sağlık Bakanlığı. (2018). Palyatif Bakım Hizmetleri. Erişim Tarihi: 01.01.2020, https://khgmozellikli.saglik.gov.tr/svg/palyatif.php
Temelli, G. (2018). Palyatif Bakım Veren Hemşirelerin Ölüme İlişkin Algısı ve Palyatif Bakım Uygulamaları. Yüksek Lisans Tezi, Bolu.
The Worldwide Hospice Palliative Care Alliance. (2013). WHPCA Policy statement on defining palliative care. Erişim Tarihi: 10.03.2021, http://www.thewhpca.org/images/resources/policy-statements/WPCA%20policy%20defining%20palliative%20care%202011.pdf
The Inter-Agency Network for Education in Emergencies. (2016). Psychosocial Support and Social and Emotional Learning for Children and Youth in Emergency Settings. Erişim Tarihi: 11.03.2021, https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/INEE.pdf
Topkaya, Ö. (2018). Kanser Hastalarının Palyatif Bakım Gereksinimleri ile Hasta ve Ailelerinin Palyatif Bakıma İlişkin Bilgi ve Beklentilerinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
Turgay, G. (2010). Sağlık Personelinin Palyatif Bakıma İlişkin Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
World Health Organization. (2020). Palliative Care. Erişim Tarihi: 10.03.2021, https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/palliative-care
Yavuz, B., Çakın, E., Çalgı, B., Doğan, S. & Özüçelik, D.N. (2020). Hastanede Sosyal Hizmet Uzmanı ve Tıbbi Sosyal Hizmet Farkındalığının Değerlendirilmesi. Journal of ADEM, 1(3), 23-38.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.