Modern Yurttaşlığın Sinir Uçlarına Dokunmak: Enformel Yurttaşlık

Bu çalışmanın amacı “enformel yurttaşlık” kavramını Türkçe literatüre kazandırmaktır. “Enformel yurttaşlık” kavramı, günümüzde yaşanan birçok yurttaşlık sorununu hem ortaya koymak hem de çözümlemek için oldukça yerinde bir kavramlaştırmadır. Ancak kavramın (çözümleme potansiyeline karşın); Batı literatüründe çok sınırlı bir kullanıma sahip olduğu ve Türkçe literatürde ise kavrama yer verilmediği görülmüştür. Türkçe literatürdeki eksiği gidermek için öncelikle “enformel yurttaşlık” kavramının teorik altyapısı oluşturulmakta, kavram farklı bağlamlarda irdelenmekte, yurttaşlık ile enformellik arasında nasıl bir ilişki olabileceği tartışılmakta ve enformel yurttaş olarak görülebilecek gruplar ele alınmaktadır. Bu çerçevede; literatürde yer alan konuların karşılaştırmalı analizi yapılmakta, literatürde var olan boşluklar için öneriler sunulmakta ve “enformel yurttaşlık” için yeni bir tanım yapılmaktadır. Yeni tanım kapsamında, Batı yurttaşlık literatüründe “enformel yurttaşlığın özneleri” olarak görülen göçmenler ile kozmopolit topluluklar bir arada değerlendirilerek bu öznelere iki farklı grup (makbul olmayan yurttaşlar, diasporik gruplar) daha eklenmektedir. Böylece kavramın potansiyeli ortaya çıkarılmakta ve kavramın yurttaşlık tartışmaları için bir çözümleme aracı olarak nasıl kullanılabileceği gösterilmeye çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Enformel Yurttaşlık, Makbul Olmayan Yurttaş, Çifte Enformel Yurttaşlık, Göçmenlik, Diaspora, Kozmopolitanizm

Touching the Edges of the Modern Citizenship: Informal Citizenship

This study aims to introduce the concept of "informal citizenship" to the literature in Turkish. “Informal citizenship” is an appropriate concept to both reveal and solve many citizenship problems experienced today. However, it has limited use in Western literature and not elaborated in the literature in Turkish. To overcome the deficiency in Turkish literature, the theoretical basis of the concept of "informal citizenship" is first formed. Then it is examined in different contexts through discussing the relationships between citizenship and informality. In this regard, a comparative analysis of the subject in the literature is studied regarding the literature gaps, and a new definition is offered for "informal citizenship". Within the scope of the new definition, immigrants and cosmopolitan communities, which are defined as "subjects of informal citizenship" in Western citizenship literature, are evaluated. Two distinct groups (unacceptable citizens and diasporic groups) are added to them. In this way, the concept's potential is unveiled, and it is introduced as a tool for analyzing discussions on citizenship.

Keywords:

Informal Citizenship, Unacceptable Citizen, Immigration, Dual Informal Citizenship, Diaspora, Cosmopolitanism,

PDF

___

Abadan-Unat, Nermin. Bitmeyen Göç: Konuk İşçilikten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2002.
Abdul Malek, Nazurah ve Mohd Nahar Mohd Arshad. “The Informal Economy: a Neglected Area in Islamıc Economıcs”. International Journal of Economics, Management and Accounting cilt 25, sayı 2, (2017): 285-314.
Adıgüzel, Yusuf. Göç Sosyolojisi. Ankara: Nobel Yayınları, 2019.
Akça, Haşim, İlter Ünlükaplan ve Volkan Yurdadoğ. “Kayıt Dışı Ekonomi, Yolsuzluk ve Kayıt Dışı Devlet”. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi cilt 20, sayı 2 (2016): 211-227.
Awojobi, Oladayo Nathaniel, Joyce Ayakpat ve Oladimeji David Adisa. “Rebased Nigerian Gross Domestic Product: The Role of The Informal Sector in The Development of the Nigerian Economy”. International Journal of Education and Research cilt 2, sayı 7, (2014): 301-316.
Aydın, Nuri. “Facebook, Avustralya'da Kullanıcıların Haber Paylaşma Yasağını Kaldıracak”. Anadolu Ajansı [https://www.aa.com.tr/tr/dunya/facebook-avustralyada-kullanicilarin-haber-paylasma-yasagini-kaldiracak/2153779] Erişim: 23.02.2021.
Bauder, Harald. “Citizenship as Capital: The Distinction of Migrant Labor”. Alternatives: Global, Local, Political cilt 1, sayış 3 (2008): 315-333.
BBC. “Mesut Özil 'Erdoğan Fotoğrafına' Tepkileri Eleştirdi, Almanya Milli Takımı'nı Bıraktı”. BBC News Türkçe, 2018. [https://www.bbc.com/turkce/spor-44919776] Erişim: 21.02.2021.
Beck, Ulrich. Siyasallığın İcadı, çev. Nihat Ünler. İstanbul: İletişim Yayınları, 1999.
Bongers, Jasper. “Informal World Citizenship: The Debate Between Statist Republicans and Cosmopolitans”. Junctions: Graduate Journal of the Humanities cilt 1, sayı 1 (2016): 22-36.
Castells, Manuel. Enformasyon Çağı: Ekonomi, Toplum ve Kültür, Birinci Cilt: Ağ Toplumunun Yükselişi, çev. Ebru Kılıç. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2005.
Castells, Manuel ve Martin Ince. Manuel Castells’le Söyleşiler, çev. Ebru Kılıç. İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2006.
Caymaz, Birol. Türkiye’de Vatandaşlık: Resmi İdeoloji ve Yansımaları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2007.
Charmes, Jacques. “The Informal Economy: Definitions, Size, Contribution and Main Characteristics”. In The Informal Economy in Developing Nations: Hidden Engine of Innovation? Ed. Erika Kraemer-Mbula ve Sacha Wunsch-Vincent, 13-44. Cambridge: Cambridge University Press, 2016.
Chauvin, Sebastien ve Blanca Garces-Mascarenas. “Beyond Informal Citizenship: The New Moral Economy of Migrant Illegality”. International Political Sociology sayı 6, (2012): 241-259.
DEİK. Dünyada Diaspora Stratejileri: Türk Diasporası İçin Öneriler. İstanbul: DEİK Yayınları, 2011.
Etimoloji Türkçe, “Apati”, 2021. [https://www.etimolojiturkce.com/arama/apati] Erişim: 21.02.2021.
Gould, Marie. “The Mass Media and Socialization”. In Sociology Reference Guide the Process of Socialization, Ed. Salem Press, 80-87. California: Salem Press, 2011.
Hart, Keith. “Informal Income Opportunities and Urban Employment in Ghana”. The Journal of Modern African Studies cilt 11, sayı 1 (1973): 61-89.
Heater, Derek. Yurttaşlığın Kısa Tarihi çev. Meral Delikara Üst. Ankara: İmge Kitabevi, 2007.
IOM, Göç Terimleri Sözlüğü. 2013. [https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf.] Erişim 01.02.2021.
International Labour Office. Employment, Incomes and Equality. A Strategy for Increasing Productive Employment in Kenya. Geneva: International Labour Office, 1972.
Jammulamadaka, Nimruji. “Workers and Margins: Grasping Erasures and Possibilities Within Management Studies”. In Workers and Margins Grasping Erasures and Opportunities, Ed. Nimruji Jammulamadaka, 1-18. Singapore: Palgrave Macmillan, 2019.
KONDA, Vatandaşlık Araştırması Bulgular Raporu. 2016. [https://konda.com.tr/wp-content/uploads/2017/03/VatandaslikArastirmasiRapor.pdf] Erişim 01.02.2021.
Koser, Khalid. International Migration: A Very Short Introduction. Oxford ve New York: Oxford University Press, 2007.
Kymlicka, Will ve Wayne Norman. “Vatandaşın Dönüşü: Vatandaşlık Kuramındaki Yeni Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme”, çev. Can Cemgil. Vatandaşlığın Dönüşü içinde, Ed.. Ayşe Kadıoğlu, 185-217. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
Linklater, Andrew. “Cosmopolitan Citizenship”. In Cosmopolitan Citizenship, Ed. Kimberly Hutchings ve Roland Dannreuther, 35-59. New York: St. Martin's Press, 1999.
Marshall, T.H. “Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar”, çev. Ayhan Kaya. Yurttaşlık ve Toplumsal Sınıflar İçinde, ed. Ayhan Kaya, 15-82. Ankara: Gündoğan Yayınları, 2000.
Nuhoglu Soysal, Yasemin. “Changing Citizenship in Europe: Postnational Membership and the National State”. In Redefining the Nation State and Citizen, ed. Günay Göksu Özdogan ve Gül Tokay, 253-263. İstanbul: Eren Yayıncılık, 2000.
Pierson, Christopher. Modern Devlet, çev. Dilek Hattatoğlu. İstanbul: Çiviyazıları Yayınevi, 2000.
Prot, Sara, Craig A. Anderson; Douglas A. Gentile; Wayne Warburton; Muniba Saleem; Christopher L. Groves ve Stephanie C. Brown. “Media as Agents of Socialization”. Handbook of Socialization: Theory and Research, ed. Joan E. Grusec ve Paul D. Hastings, 276-300. New York ve Londra: The Guilford Press, 2015.
Riutort, Philippe. Sosyolojiye Giriş Dersleri, çev. Ertuğrul Cenk Gürcan. Ankara, Doğu Batı Yayınları, 2017.
Sassen, Saskia. “Towards Post-National and Denationalized Citizenship”. In Handbook of Citizenship Studies, ed. Engin Isin and Bryan S. Turner, 277-291. Londra: Sage Publications, 2002.
Sassen, Saskia. Territory, Authority, Rights: From Medieval to Global Assemblages. Princeton: Princeton University Press, 2006.
Sennett, Richart. “Yeni Kapitalizm”, çev. Mehmet Gökçen. Defter cilt 12, sayı 35 (1999): 31-45.
Stevens, Jacqueline. Devletin Yeniden Üretimi, çev. Abdullah Yılmaz. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2000.
Swerts, Thomas. “Non-citizen citizenship in Canada and the United States”. In Routledge Handbook of Global Citizenship Studies, ed. Engin F. Isin ve Peter Nyersss, 294-303. Londra ve New York: Routledge, 2014.
Tabak, Faruk. “Dünya-Ekonomisi ve İnformelleşme Süreci”, çev. Bülent Somay. Defter cilt 12, sayı 35, (1999): 11-30.
Taştekin, Fehim. “İran İslam Devrimi 40. Yılında: İranlılar Şafakta Gün Sayarken”. BBC News Türkçe, 2019. [https://www.bbc.com/turkce/haberler-dunya-47194925] Erişim: 02.02.2021.
Tavabi, Nazgol, Nathan Bartley, Andres Abeliuk, Sandeep Soni, Emilio Ferrara ve Kristina Lerman. “Characterizing Activity on the Deep and Dark Web”. Companion Proceedings of The 2019 World Wide Web Conference, WWW '19, Mayıs 2019.
Trültzsch-Wijnen, Christine W. Media Literacy and the Effect of Socialization. Cham: Springer, 2020.
Turner, Bryan S. “National Identities and Cosmopolitan Virtues: Citizenship in a Global Age”. In Beyond Nationalism? Sovereignty and Citizenship, ed. Fred Dallmayr and José M. Rosales, 199-219. Lanham: Lexington Boks, 2001.
Uçar, Metin. “Diasporadaki Türkler ve Türkiye’ye Katkıları: Ahmet Ertegün Tartışması”. Scientific-Pedagogical Journal cilt 20, sayı 1 (2014): 91-97.
Uçar, Metin. “Dışarıda Bir Türkiyeli Diaspora Kimliği Oluşturmak Mümkün mü?”. 2. Uluslararası Davraz Kongresi, Isparta Üniversitesi, 2014.
Uçar, Metin. “Diaspora Olmak ya da Olmamak: Çerkesler İçin Hayati Bir Meselenin Analizi”. Akademik Hassasiyetler cilt 8, sayı 15 (2021): 289-314.
Uçar, Metin. Nerelisin, Kimlerdensin: Mezhep, Cemaat ve Yurttaşlık Arasında Çorum. Ankara: Dipnot Yayınları, 2009.
Ünsal, Artun, ed. 75’inci Yılda Tebaadan Yurttaşa Doğru. İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları, 1998.
Üstel, Füsun. Makbul Vatandaş’ın Pesinde: II. Meşrutiyetten Günümüze Vatandaşlık Eğitimi. İstanbul: İletişim Yayınları, 2005.
Weber, Max. Sosyoloji Yazıları, çev. Taha Parla. İstanbul: İletişim Yayınları, 2002.