Gaziantep ve Kilis İllerinde Yetiştirilen İvesi Koyunlarının Bazı Morfolojik ve Fizyolojik Özellikleri Bakımından Karşılaştırılması

Bu çalışmada, Gaziantep ve Kilis illerinde yetiştiriciliği yapılan İvesi koyunlarında bazı morfolojik ve fizyolojik özellikler tespit edilmiştir. Bu amaçla, her iki ilde de 2-5 yaş aralığında 100’er baş ergin koyun ve bunlardan doğan kuzularda tespit ve ölçümler yapılmıştır. Anaç koyunlarda, döl verim özellikleri, canlı ağırlık, bazı vücut ölçüleri ve laktasyon parametreleri belirlenmiştir. Kuzularda doğum ve sütten kesim ağırlığı (60. gün) ve bu dönemlerdeki vücut ölçüleri tespit edilmiştir. Deneme materyali analara, mera ve ek yemleme, kuzulara ise ana sütü ve ek yemleme ile besleme yapılmıştır. Çalışmanın istatistik analizi SPSS paket programı ile değerlendirilmiştir. Araştırma neticesinde, Gaziantep ve Kilis illerinde yetiştirilen İvesi koyunlarında vücut beyaz kaba-karışık yapağılı ve kahverengi başlı, erkekler boynuzlu dişiler boynuzsuz olarak tespit edilmiştir. Erkek ve dişiler yağlı kuyruklu, meme başları huni biçiminde aşağıya doğru olabildiği gibi meme bezi kenarlarından yana doğru da çıkabildiği belirlenmiştir. Analarda döl verimi Gaziantep ilinde % 98, Kilis ilinde ise % 99, kuzu verimi, Gaziantep ilinde 0.98, Kilis ilinde 0.99, sütten kesimde yaşama gücü aynı il sıralamasına göre % 96.93 ve % 95.45 olarak hesaplanmıştır. Doğum ve sütten kesim (60. gün) ağırlıkları il sıralamasına göre, 4.04 ± 0.31 kg ve 3.78 ± 0.30 kg, 21.6 ± 0.34 kg ve 20.3 ± 0.30 kg olarak belirlenmiştir. Laktasyon süresi, Gaziantep’teki sürülerde, 188.3 ± 2.14 gün, Kilis ilindeki sürülerde 182.4 ± 2.85 gün, pazarlanabilir süt verimi ise yine aynı sıralamaya göre, 134.4 ± 5.30 kg ve 117.4 ± 3.11 kg olarak bulunmuştur. Sonuç olarak İvesi koyunlarının verim özellikleri bakımından iller arasında varyasyona sahip olduğu ve il bazında düşük verimli koyunların ıslahı için iller arası damızlık ve ıslah amaçlı transfer yapılması yerinde olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

İvesi, Döl verimi, , Süt verimi, Vücut ölçüleri, Kuzu gelişimi

Comparison of Some Morphological and Physiological Characteristics of Awassi Sheep Grown in Gaziantep and Kilis Provinces

In this study, some morphological and physiological characteristics of Awassi sheep were investigated in Gaziantep and Kilis provinces. For this purpose, it was made measurements and detections in 100 heads of Awassi and their lambs in both cities between 2-5 aged. In ewes, fertility characteristics, live weight, some body measurements and lactation parameters were determined. Birth and weaning weight (60th day) and body measurements in these periods were determined in lambs. Animal material was fed with pasture throughout the day and additional feeding, and lambs were fed with milk and additional feeding. Statistical analysis of the study was evaluated with SPSS software. As a result of the research, it was found that Awassi sheep has white body with coarse-mixed fleece, brown-headed, rams with horned, ewes without horned. It has been determined that males and females with fat tailed, the nipples can be downwards in the form of a funnel as well as from the edges of the mammary gland. The fertility rate was calculated as 98 % in Gaziantep, and 99 % in Kilis province, litter size found as 0.98 in Gaziantep, 0.99 in Kilis province, survival rate on weaning (60th day) was calculated as % 96.93 and % 95.45 respectively at the same province ranking. The birth and weaning weights (60th) were determined as 4.04 ± 0.31 kg and 3.78 ± 0.30 kg, 21.6 ± 0.34 kg and 20.3 ± 0.30 kg, respectively, according to province order. The lactation period was found as 188.3 ± 2.14 days in Gaziantep, 182.4 ± 2.85 days in Kilis province, and average marketable milk yield found as 134.4 ± 5.30 kg and 117.4 ± 3.11 kg respectively, according to province order again. As a result, there is variation between provinces in terms of yield characteristics. It will be appropriate to make transfers between the provinces for breeding and breeding purposes find order to the improvement of low-yielding sheep on the basis of provinces in which.

Keywords:

Awassi, Reproduction, Milk yield, Body measurements, Lamb growth,

PDF

___

Abboud MG. (2007). Effect of different body condition score on the reproductive performance of Awassi sheep. (Doktora Tezi) Humboldt University of Berlin, Department of Animal Breeding in the Tropics and Subtropics, Berlin, Almanya.
Dikmen S, Türkmen,I I, Üstüner, H, Alpay F, Balcı F, Petek M, Ogan M. (2007). Effect of Weaning System on Lamb Growth and Commercial Milk Production of Awassi Dairy Sheep. Czech Journal of Animal Science, 52(3):70-76.
Gül S. (2008). Farklı keçi genotiplerinin doğu akdeniz koşullarında performanslarının karşılaştırılması. (Doktora Tezi) Mustafa Kemal Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Hatay.
Gül, S., Keskin, M. 2010. Reproductive Characteristics of Awassi Ewes Under Cornell Alternate Month Accelerated Lambing System. Italian Journal of Animal Science, 9(49), 255-259.
Gül, S., Görgülü, Ö., Keskin, M., Gündüz, Z. 2017. Maternal behaviour of Awassi sheep and behaviour of the lambs during the first hour after parturition. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences. 41: 741-747.
Gürsoy O. (2011). Awassi and its possible rural development role in Africa and Asia. Macedonian Journal of Animal Science, 1(2): 305–316.
Gürsu G, Aygün T. (2014). Some characteristics of milk yield in Awassi ewes maintained at village conditions. Journal of Advanced Agricultural Technologies, 1(1): 19-23.
Haile A. Hilali M. Hassen H, Rekik M, Lobo R N B, Tibbo M, Mwacharo J M, Rischkowsky, B. (2017). Evaluation of Awassi sheep genotypes for growth milk production and milk composition. Journal of Experimental Biology and Agricultural Sciences, 5 (Spl-1-Safsaw):68-75.
İpek P. (2012). Farklı sürelerde sütten kesilen İvesi kuzularda büyüme, yaşama ve vücut ölçüleri. (Yüksek Lisans Tezi) Fırat Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Zootekni Anabilim Dalı, Elazığ.
Kaygısız A, Dağ B. (2017). Elit İvesi koyunlarinda meme tipinin ve bazi çevre faktörlerinin süt verimine etkisi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi, 20(4):344-349.
Keskin M, Biçer O. (2005). Farklı büyütme sistemlerinin İvesi koyunlarında kuzu gelişimi ve işletme karlılığına etkileri üzerine bir araştırma. MKÜ Ziraat Fakültesi Dergisi, 5 (1-2): 49-56.
Keskin M, Biçer O, Gül S, Sarı A. (2005). İvesi koyunlarında iki yılda üç kuzulatma ile döl veriminin artırılması üzerine bir araştırma. Lalahan Hayvancılık Araştırma Enstitüsü Dergisi, 45 (1): 33-39.
Obaido M. (2010). Characterızation and comparative evaluation of sheep production under traditional and improved management conditions of central Syria. (MSc Thesis) Çukurova University Institute of Natural and Applied Sciences, Adana.
Özcan L. (1989). Küçükbaş Hayvan Yetiştirme II. (Koyun ve Yapağı Üretimi) Ç.Ü. Ziraat Fakültesi Ders Kitabı No: 106, ss 376, Adana.
SPSS (2012). IBM Corp. Released 2012. IBM SPSS Statistics for Windows, Version 21.0. Armonk, NY: IBM Corp.
Şeker İ, Kul S. (2000). İvesi ve Ost-Friz-İvesi (F1) koyunlarda beden ağırlığı, beden ölçüleri ve bunlar ile süt verimi arasındaki ilişkiler. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 11(2):123-127.
Şireli H D, Vural M E, Karataş A, Akça N, Koncagül S, Tekel N. (2015). Birth and weaning weights of Awassi lambs raised in the GAP International Agricultural Research and Training Center. Ankara Üniversitesi Veteriner Fakültesi Dergisi, 62:139-145
Tabbaa M J, Alnimer M A, Shboul M, Titi H H. (2008). Reproductive Characteristics of Awassi Ewes Mated Artificially or Naturally to Jordinian or Syrian Awassi Rams. Animal Repdroduction, 5(1-2):23-29.
Torun O. (1987). Ceylanpınar İvesilerinde erken sağımın anaların süt verimi ve kuzuların gelişimi üzerine etkileri. (Doktora Tezi) Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü-Adana.
Üstüner H, Oğan M M. (2013). Main productive performance of Awassi sheep in the central Anatolian region of Turkey. Turkish Journal of Veterinary and Animal Sciences, 37:271-276.