Yaygın Fiğ-Tahıl Karışımlarında Ot Verimi, Bazı Kalite Özellikleri ve Rekabetin Belirlenmesi

Yaygın fiğ Vicia sativa L. yalın ekildiğinde, bitkiler çiçeklenmeden sonra yatmaktadır. Bu yüzden genellikle tahıllarla birlikte ekilir. Karışımda kullanılan türler ve ekim oranı, türler arasındaki rekabetten dolayı karışımın ot verimini etkilemektedir. Araştırma, yaygın fiğ ile tritikale ve yulaf karışımlarının ot verimi, kalite ve türler arasındaki rekabeti belirlemek amacıyla 2 yıl süreyle Doğu Karadeniz Bölgesi koşullarında Ordu yürütülmüştür. Türler arasındaki rekabeti belirlemek için agresivite, rekabet oranı ve LER değeri kullanılmıştır. Türler yalın olarak ve 3 farklı yaygın fiğ-tahıl karışımı sırasıyla 75:25, 50:50 ve 25:75 olarak sonbaharda ekilmiştir. Hasat, fiğde alt baklaların dolum döneminde yapılmıştır. Bu dönemde tritikale çiçeklenme yulaf ise süt olum döneminde olmuştur. Araştırma sonucunda karışımların kuru ot, ham protein ve sindirilebilir kuru madde verimleri her iki yılda da yalın ekimlerden üstün bulunmuştur. Bununla birlikte karışımların verimleri yıllara göre değişkenlik göstermiş, ancak 50:50 tritikale-fiğ karışımı diğer karışımlara göre daha stabil bir verim sağlamıştır. Agresivite ve rekabet oranı değerleri, sonbahar ve kış yağışlı geçtiğinde tahılların yaygın fiğe göre daha rekabetçi olduğunu göstermiştir. Tüm yaygın fiğ-tahıl karışımları, yalın ekimlerden üstün LER> 1 olmuş, fakat 50:50 yaygın fiğ-tritikale veya yulaf karışımlarının LER= 1.4 en yüksek yararı sağladığı belirlenmiştir. Bu nedenle 50:50 yaygın fiğ-tritikale veya yulaf karışımları benzer bölgeler için tavsiye edilebilir bulunmuştur

Anahtar Kelimeler:

Rekabet, Kuru ot, Karışım, Yulaf, Tritikale, Fiğ

Determination of Forage Yield, Some Quality Properties and Competition in Common Vetch-Cereal Mixtures

Common vetch Vicia sativa L. plant is lodged after flowering when planted alone, thus, it is generally sown with cereals. Species used in mixture and seeding ratio in the mixture affect hay yield due to competition between crops.1. GirişBirçok yem bitkisi türünün rahatlıkla yetiştirilebileceği ülkemizde, ekim nöbeti planlamalarının yapılmaması, çiftçilerimizin yem bitkileri tarımında modern teknikleri bilmemeleri ve işletmelerin genellikle küçük ve parçalı olması vb. faktörlerden dolayı, tarla tarımı içerisinde çok yıllık yem bitkileri türlerine çok fazla yer verilememekte, çiftçilerimiz daha çok tek yıllık yem bitkilerini tercih etmektedir. Ülkemizde yaklaşık 500000 ha alanda fiğ yetiştirilmektedir TÜİK 2014 . Fiğler protein, mineral maddeler ve vitaminler bakımından oldukça zengin olduğundan, yoğun hayvancılığın kaba yem gereksiniminin karşılanmasında önemli bir yere sahiptir Kuşvuran et al 2011 . Fiğler içinde de yaygın fiğ ön plana çıkmaktadır. Yaygın fiğ serin mevsim yem bitkisi ve tek yıllık olması nedeniyle, özellikle sahil bölgelerimizde kışlık ara ürün olarak yetiştirilmektedir. Böylece çiftçi ana ürün deseninde değişiklik yapmadan, üretime yem bitkilerini dâhil edebilmektedir.Yaygın fiğ yetiştiriciliğinde çiçeklenmeden sonraki dönemde gövdenin yatması önemli bir problemdir. Bu sebepten fiğler genellikle tahıllarla karışık olarak ekilmektedir. Karışık ekimde çevresel kaynaklar daha etkili kullanılabilmekte ve yalın ekime göre daha üstün verim elde edilebilmektedir Lithourgidis et al 2011a . Ayrıca karışımdan elde edilen yemin protein/karbonhidrat oranı daha dengeli olmaktadır Tuna & Orak 2007 . Ancak A two year field study was conducted to determine the effects of mixture common vetch with oat and triticale on hay yield, quality and competition between the species in Eastern Black Sea Region Ordu . Aggressivity, competitive ratio and LER were used to assess competition between mixture component. Species was sown monocrops and in common

Keywords:

Competition, Hay, Intercrop, Oat, Triticale, Vetch,

___

Albayrak S, Güler M & Töngel M Ö (2004). Effects of seed rates on forage production and hay quality of vetch-triticale mixtures. Asian Journal of Plant Sciences 3(6): 752-756
Atis I, Kokten K, Hatipoglu R, Yılmaz S, Atak M & Can E (2012). Plant density and mixture ratio effects on the competition between common vetch and wheat. Australian Journal of Crop Science 6(3): 498-505
Aydın İ & Tosun F (1993). Yaygın fiğ+arpa karışımında gübrelemenin kuru ot verimine, ham protein oranına ve ham protein verimine etkileri. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 8(1): 187-198
Boz A R (2006). Çukurova koşullarında ayçiçeği (Helianthus annuus L.) ve börülce (Vigna sinensis L.)’nin hasıl olarak birlikte yetiştirilme olanaklarının saptanması üzerine bir araştırma. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Adana
Budaklı Çarpıcı E & Çelik N (2014). Forage yield and quality of common vetch mixtures with triticale and annual ryegrass. Turkish Journal of Field Crops 19(1): 66-69
Dhima K V, Lithourgidis A S, Vasilakoglou I B & Dordas C A (2007). Competition indices of common vetch and cereal intercrops in two seeding ratio. Field Crop Research 100: 249-256
Dordas C A, Vlachostergios D N & Lithourgidis A S (2012). Growth dynamics and agronomic-economic benefits of pea-oat and pea-barley intercrops. Crop and Pasture Science 63: 45-52
Erol A, Kaplan M & Kızılsımsek M (2009). Oats (Avena sativa)-common vetch (Vicia sativa) mixtures grown on a low-input basis for a sustainable agriculture. Tropical Grasslands 43: 191-196
Gülümser A, Bozoğlu H & Pekşen E (2006). Araştırma ve Deneme Metotları. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Ziraat Fakültesi Ders Kitabı: 48, Samsun
Horrocks R D & Vallentine J F (1999). Harvested Forages. Academic Pres UK
Kahraman T, Avcı R, Öztürk İ & Tülek A (2012). Trakya- Marmara bölgesine uygun yulaf genotiplerinin belirlenmesi. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi 5(2): 24-28
Kızılşimşek M & Erol A (2000). Yem bitkilerini karışım olarak yetiştirmelerde alan eşdeğerlik oranı, rekabet indeksi ve besin sağlama indeksi. Fen ve Mühendislik Dergisi 3(1): 14-22
Kuşvuran A, Nazlı R İ & Tansı V (2011). Türkiye’de ve Batı Karadeniz Bölgesi’nde çayır-mera alanları, hayvan varlığı ve yem bitkileri tarımının bugünkü durumu. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 28(2): 21-32
Ledgard S F (1991). Transfer of fixed nitrojen from white clover to associated grasses in swards grazed by dairy cows, estimated using 15N methods. Plant and Soil 131(2): 215-223
Lithourgidis A S, Vasilakoglou I B, Dhima K V, Dordas C A & Yiakoulaki M D (2006). Forage yield and quality of common vetch mixtures with oat and tritikale in two seeding ratios. Field Crops Researches 99: 106- 113
Lithourgidis A S, Dordas C A, Damalas C A & Vlachostergios D N (2011a). Annual intercrops: An alternative pathway for sustainable agriculture. Australian Journal of Crop Science 5(4): 396-410
Lithourgidis A S, Vlachostergios D N, Dordas C A & Damalas C A (2011b). Dry matter yield, nitrogen content, and competition in pea-cereal intercropping systems. European Journal of Agronomy 34: 287-294
Mut Z, Ayan I & Mut H (2006). Evaluatıon of forage yield and quality at two phenological stages of triticale genotypes and other cereals grown under rainfed conditions. Bangladesh Journal of Botany 35(1): 45- 53
Tan M & Serin Y (1995). Erzurum sulu şartlarında Rhizobium aşılaması ve değişik dozlarda azotla gübrelemenin yaygın fiğ (Vicia sativa L.)’de ot, tohum, sap ve ham protein verimi ile otun ham protein oranına ve nodül sayısına etkileri üzerinde bir araştırma. Türk Tarım ve Ormancılık Dergisi 19(1): 137-144
Tan M & Serin Y (1997). Kaba yem olarak kullanılan tahılların beslenme değerine yaklaşımlar. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 28(1): 130-137
Tan M & Menteşe Ö (2003). Yem bitkilerinde anatomik yapı ve kimyasal kompozisyonun besleme değerine etkileri. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 34(1): 97-103
Tuna C & Orak A (2007). The role of intercropping on yield potential of common vetch (Vicia sativa L.)/ oat (Avena sativa L.) cultivated in pure stand and mixtures. Journal of Agricultural and Biological Science 2(2): 14-19
TÜİK (2014). Bitkisel Üretim İstatistikleri. http://www. tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id=1001 (Erişim tarihi: 09.10.2014)
Uzun A & Asik F F (2012). The effect of mixture rates and cutting stages on some yield and quality characters of pea (Pisum sativum L.)+oat (Avena sativa L.) mixture. Turkish Journal of Field Crops 17(1): 62-66
Yılmaz Ş (1997). Amik Ovası koşullarında kışlık ara ürün olarak yaygın fiğ’in (Vicia sativa L.) arpa, (Hordeum vulgare L.) yulaf (Avena sativa l.) ve tritikale (Triticosecale wittmark) ile karışım olarak yetiştirme olanakları üzerinde bir araştırma. Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi Fen bilimleri Enstitüsü (Basılmamış), Adana
Yücel C, Çil A & Çil A N (2006). Harran ovası koşullarında bazı adi fiğ (Vicia sativa L.) çeşit ve hatların ot ve tane verimlerinin saptanması. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 10(1-2): 63-71